Mohimi, harrimi, heshtja, nënçmimi dhe manipulimi janë qëndrimi themelor i autoriteteve kroate në Kroaci dhe Bosnje-Hercegovinë ndaj krimeve të luftës në luftën kroato-boshnjake në BeH, të cilat Gjykata Ndërkombëtare Penale për ish-Jugosllavinë (ICTY) i karakterizoi si plani kriminal i spastrimit etnik të myslimanëve në zonat e BeH, të cilat, nën emrin Herceg-Bosne, do t’i aneksoheshin Kroacisë. Ndonëse qeveritë dhe presidentët socialdemokratë kroatë jetëshkurtër bënë gjestet fillestare të turpshme njohjeje dhe keqardhjeje, kjo rezultoi e pafrytshme: në tridhjetë vitet e fundit, që nga përfundimi i asaj lufte, mohimi ka avancuar aq shumë sa shkrimtari i Mostarit, Ellvedin Neziroviq, vetë viktimë e luftës në Mostar, në mars të këtij viti pohoi se „u krijua një sistem vlerash në të cilin nuk mund t’i shpjegosh më askujt se çfarë ke jetuar, sepse në fund ti vetë nuk beson më në të“. Në atë makth që po përpiqet të harrohet, kampet për boshnjakët janë një nga imazhet më të dhimbshme.

Prandaj duhet thënë menjëherë: po të mos kishte qenë Tribunali i Hagës, krimet e luftës kroato-boshnjake do të ishin harruar deri më sot. Konfirmimet për një supozim të tillë po vërshojnë prej vitesh, njëra pas tjetrës. Këto të fundit janë ende shumë aktuale: të martën, më 19 mars të këtij viti, rreth njëqind ish-të burgosur të kampit Heliodrom afër Mostarit u përpoqën të shënojnë 30 vjetorin e mbylljes së asaj qendre torture, por për të disatën herë nuk ju lejohet të hyjnë në kompleks, të vendosin kurora dhe të kujtojnë me dinjitet vuajtjet e tyre. Për më tepër, në shkurt të vitit të kaluar, publiku mësoi se në një nga godinat e ish-kampit po ndërtohet aktualisht Muzeu KKM (Keshilli Kroat i Mbrojtjes), i cili, siç u njoftua në media, duhet “të ndihmojë në evokimin e kujtimeve të ditëve të krenarisë dhe lavdisë”, dhe „përmes turizmit kulturor të ofrojë ekspozita historike të vlefshme që synojnë pasurimin e identitetit“. Prandaj, muzeu KKM do të jetë një institucion negacionist par excellence – një monument harrese, një kështjellë e të pavërtetës.

Kjo është arsyeja pse është fat që Gjykata e Hagës veproi: sado që autoritetet u përpoqën t’i mbulonin ato, faktet nuk mund të harrohen më. Nga aktakuza e parë për krimet në Herceg-Bosnje, e cila u ngrit tashmë në gusht të vitit 1995, deri në dhënien e vendimit përfundimtar për të pandehurit e fundit në nëntor 2017, Gjykata e Hagës paditi gjithsej njëzet e shtatë politikanë, komandantë ushtarakë dhe të drejtpërdrejtë autorë të krimeve nga Bosnja dhe Hercegovina dhe nga Kroacia, anëtarë të Këshillit Kroat të Mbrojtjes (KKM) dhe Ushtrisë Kroate. Shtatëmbëdhjetë prej tyre u dënuan; deri në burgim afatgjatë. Njëri prej tyre, ndihmës i ministrit kroat të mbrojtjes në kohën e luftës dhe komandanti i shtabit kryesor të KKM, Slobodan Pralak, kreu vetëvrasje teatrale në shpalljen e vendimit përfundimtar më 19 nëntor 2017, duke pirë helm para kamerave në momentin kur Kryetari i trupit gjykues, Carmel Agius, ishte duke e lexuar aktgjykimin, i shpallur fajtor.

Vendimet e shtatëmbëdhjetë të dënuarve përmbajnë një rindërtim të detajuar faktik dhe analizë ligjore të krimeve të tmerrshme të luftës të kryera në emër të Herceg-Bosnjës. Më i rëndësishmi prej atyre vendimeve është padyshim vendimi i shkallës së parë kundër gjashtë liderëve ushtarakë dhe politikë të Republikës Kroate të Herceg-Bosnës (HRHB), i shpallur më 29 maj 2013. Me atë vendim, kryeministri kroat i kohës së luftës Republika e Herceg-Bosnjës (HRHB) dhe presidenti i Këshillit Kroat të Mbrojtjes (KKM) Jadranko Prlliq, komandantët e Shtabit Kryesor të HVO Millivoj Petkoviq dhe Slobodan Pralak, i cili ishte gjithashtu ndihmës i Ministrit kroat të Mbrojtjes; Ministri i Mbrojtjes së HRHB, Bruno Stojiq, komandanti i Policisë Ushtarake të KKM, Vallentin Qoriq dhe kreu i Zyrës për Mërgim dhe Refugjatë të Herceg-Bosnjës, Berisllav Pushiq.

Vendimi i shkallës së parë përmban më shumë se dy mijë faqe dhe është i ndarë në gjashtë vëllime. Është një analizë e plotë politike dhe historike e krijimit të Herceg-Bosnjës, si dhe një rindërtim faktik dhe kontekstualizimi ligjor i krimeve të luftës të kryera kundër boshnjakëve gjatë atij krijimi. Është një dokument i domosdoshëm për çdo analizë të luftës në Bosnje dhe Hercegovinë, i cili ruan faktet për krimet. Vendimi i formës së prerë, i shkallës së dytë, i apelit u shqiptua katër vjet e gjysmë më vonë, më 29 nëntor 2017. Me të, gjyqtarët e Hagës korrigjuan disa përfundime dhe interpretime më pak të rëndësishme të trupit gjykues të shkallës së parë, por nuk e kundërshtuan fakte të vërtetuara „përtej dyshimit të arsyeshëm“. Në fakt, kolegji i apelit nuk ka kundërshtuar asnjë nga konkluzionet e përgjithshme të aktgjykimit të shkallës së parë, por ka vërejtur edhe gabimet e kolegjit të shkallës së parë në vlerësimin e fajësisë së të akuzuarit, kështu që dënimet përfundimtare për të dënuarit janë më të larta se ato të dhëna në gjykimin e shkallës së parë. Prandaj, të gjitha faktet për luftën dhe krimet e përmendura në këtë tekst vijnë nga aktgjykimi i shkallës së parë të Gjykatës së Hagës, sepse ato u përcaktuan në një gjyq me një tërësi të paprecedentë, në të cilin u dëgjuan 320 dëshmitarë dhe u miratuan 9820 prova. dhe konsiderohet; pa asnjë dyshim, nuk ka asnjë dokument më të hulumtuar faktik dhe më të besueshëm për luftën kroato-boshnjake sesa aktgjykimi i lartpërmendur.

Ai konflikt, lufta midis shumicës kroate KKM dhe ushtrisë shumicë boshnjake të Bosnjë-Hercegovinës, filloi në mes të agresionit më të keq serb kundër Bosnje-Hercegovinës, më 23 tetor 1992, me sulmin e KKM-së në qytetin e Prozor në Hercegovinën veriore. Kështu BiH e gjeti veten të sulmuar nga tri anë: nga lindja, nga Serbia; nga brenda, nga APJ e transformuar në Ushtrinë e Republikës Srpska, dhe tani nga Perëndimi, nga Këshilli Kroat i Mbrojtjes i mbështetur nga Ushtria Kroate dhe qeveria e Tugjmanit nga Kroacia. HVO, me ndihmën e ushtrisë kroate, sulmoi Prozorin me tanke, artileri, zjarr snajper dhe transportues të blinduar. Më shumë se 1500 raketa ranë mbi qytet dhe në ditët në vijim ushtarët e KKM qëllimisht dogjën rreth 75 shtëpi në pronësi të boshnjakëve. Një ditë pas sulmit, në mbrëmjen e 24 tetorit 1992, brigada e KKM Rama lëshoi ​​një raport sipas të cilit zona e Prozorit ishte „etnikisht e pastër – popullsia myslimane u ndalua ose u arratis“.

Në një vit e gjysmë në vijim, deri në pranverën e vitit 1994, kur Franjo Tugjman dhe Allija Izetbegoviq nënshkruan Marrëveshjen e famshme të Uashingtonit që i dha fund luftës midis KKM-së dhe Ushtrisë së BeH-së, të dyja palët kryen krime të rënda lufte kundër njëra-tjetrës, por aktgjykimi e Gjykatës së Hagës nuk lë vend për dyshime se krimet e KKM-së janë kryer në mënyrë sistematike dhe me qëllimin e paramenduar të spastrimit etnik të boshnjakëve. Kjo është arsyeja pse nuk duhet të ketë dyshim: pas gjenocidit kundër serbëve, hebrenjve dhe romëve në shtetin e pavarur kuisling të Kroacisë, krimet e luftës të KKM-së kundër boshnjakëve nga viti 1992 deri në 1994 janë faqja më e turpshme e historisë kroate të shekullit të njëzetë. Në atë tablo të dhunës, vuajtjes dhe vdekjes, kampet e KKM për boshnjakët përbëjnë një pjesë veçanërisht të dhimbshme. Në vendimin e shkallës së parë të Gjykatës së Hagës, u trajtuan vetëm kampet më të mëdha dhe më të tmerrshme; shumë më të vogla „vende paraburgimi“ iu lanë nga Gjykata e Hagës Gjykatës së Bosnje dhe Hercegovinës dhe gjykatave lokale në Bosnje dhe Hercegovinë. Vendimi i Hagës kishte të bënte me kampet Heliodrom dhe Vojno pranë Mostarit, Dretel në Çapljina, Gabell afër kufirit me Kroacinë, spitalin Kostan në Stolac, burgjet në Ljubushki… Për një foto të tmerreve të Herceg-Bosnjë, kjo është më se e mjaftueshme.

Heliodrom

Kampi Heliodrom, i emërtuar sipas heliodromit në ish-kazermën e APJ-së pranë Mostarit ku u hap, u krijua më 3 shtator 1992 me vendim të Ministrit të Mbrojtjes të Herceg-Bosnjës, Bruno Stojiq, si „burg qendror ushtarak. për zonën e Herceg-Bosnjë”. Pas sulmit masiv të KKM-së në Mostar më 9 maj 1993, „HVO arrestoi midis 1.500 dhe 2.500 burra, gra, fëmijë dhe të moshuar, banorë të Mostarit perëndimor dhe i çoi në Heliodrom“, thuhet në vendim. Në nëntor dhe dhjetor 1993, në Heliodrom kishte më shumë se 2000 të burgosur. Ata ishin civilë boshnjakë: gra, „burra që nuk ishin anëtarë të asnjë forca të armatosur“, „më të rinj se 15 dhe më të vjetër se 60“.

I lanë të vdesin nga uria: sipas një raporti mjekësor të datës 27 nëntor 1993, të arrestuarit „humbën mesatarisht 15 kilogramë secili“. Ibrahim Shariq humbi tridhjetë kilogramë në tetë muaj kamp, ​​dhe Mustafa Hadroviq humbi 47 kilogramë në nëntë muaj. Qelitë e vetmisë ishin veçanërisht të tmerrshme. “Dëshmitari CU3924 tha se gjatë mbajtjes së tij në izolim ai nuk mund të lahej dhe iu dha vetëm një litër e gjysmë ujë në javë. Për shkak se nuk merrte ushqim dhe ujë të mjaftueshëm, ai u detyrua të hante jashtëqitjet e tij dhe të pinte urinën e tij. Ai ka shpjeguar se kur ka mbërritur në Heliodromë ka peshuar 104 kilogramë dhe se kur ka dalë nga izolimi ka qenë vetëm 44 kilogramë”. Mustafa Hadroviq kaloi njëqind e gjashtëdhjetë ditë në izolim. Ai humbi 47 kilogramë. Ai u mbulua me një batanije të hollë dhe defekoi në një kuti biskotash. Bashkë me çajin e mëngjesit, në vend të sheqerit, i dhanë kripë.

Dhuna ishte brutale dhe e përditshme. Gjyqtarët e Gjykatës së Hagës dolën në përfundimin se pjesëtarët e Policisë Ushtarake, të ngarkuar me ruajtjen e të arrestuarve, “rrahin rregullisht dhe ashpër të arrestuarit në Heliodrom me sende të ndryshme, ndonjëherë edhe për disa orë, derisa viktima humbiste ndjenjat, i ofendonte. i kërcënoi dhe i poshtëroi”. Ata u dërguan rregullisht në vijën e parë të KKM-së dhe Ushtrisë së BiH-së në Mostar, për të punuar nën zjarr. Në gjykim u dëshmua se kështu Semir Beriq, Adis Brkoviq, Semir Qehajiq, Emir Çolliq, Ashim Drleviq, Ibrahim Fillandra, Sasha Grabovac, Zahid Haxhiq, Azim Karagjuz, Zuka Hajroviq, Huso Leviq, Sakib Mallahasiq, Ramiz Mehmedoviq, Velledin Mezetoviq… Lista nuk mbaron këtu.

Heliporti u përdor gjithashtu për dëbimin dhe dëbimin e boshnjakëve nga Bosnja dhe Hercegovina – përmes Kroacisë. „Nga provat e përgjithshme, duket se nga afërsisht 17 korriku deri në nëntor 1993, „autoritetet e KKM“ u ofruan të arrestuarve në Heliodrom që ata të liroheshin me kusht që të pranonin të largoheshin nga Bosnja dhe Hercegovina dhe të shkonin në një vend. vend i tretë nëpërmjet Kroacisë. “Vizat tranzite” lëshoheshin nga Zyra për Refugjatë dhe Mërgim të Republikës së Kroacisë, “dhe secila familje duhej të blinte bileta udhëtimi për vendin ku donte të shkonte me shpenzimet e veta”. Sipas burimeve zyrtare, në janar dhe shkurt 1994, në Heliodromë kanë mbetur “vetëm 908 të burgosur”. Një muaj më vonë u nënshkrua Marrëveshja e Uashingtonit dhe shumica e të arrestuarve u shkëmbyen. “Pas këtyre lirimeve, në Heliodromë kishin mbetur edhe 200 të arrestuar, të fundit nga të cilët përfundimisht u liruan më 18 apo 19 prill 1994”, thuhet në aktgjykimin e Gjykatës së Hagës.

Dretelj

Kampi në Dretel, një periferi e qytetit të Hercegovinës të Çaplinës, u hap në prill 1993 në ish-kazermat e JNA-së për ruajtjen e karburantit. Punoi “vetëm” deri në fillim të tetorit, por në atë gjysmë viti burgim në Dretelje, jeta u kthye në ferr për rreth dy mijë e gjysmë boshnjakë nga Hercegovina, më i vogli prej të cilëve ishte trembëdhjetë vjeç. Të paktën pesë të burgosur vdiqën atë verë në Dretelje dhe disa të burgosur u plagosën kur rojet nga jashtë qëlluan rastësisht në hangaret me njerëz të ndaluar.

Hangarët metalikë ishin të mbipopulluar me të burgosur dhe vapa e asaj vere në vitin 1993 i kaloi dyzet gradë Celsius. I paraburgosuri Zijad Vujinoviq, i burgosur në moshën gjashtëmbëdhjetë vjeçare, dëshmoi se „rojet më pak mizore“ hapnin derën rreth një herë në javë për të lënë pak ajër dhe për të freskuar hapësirën në hangar“. Sepse hangaret mbaheshin të mbyllura, dhe pa kushte higjienike. “Të arrestuarit nuk kishin tualete dhe duhej të urinonin në shishe, dhe bënin jashtëqitjen në qese plastike, kanaçe apo kova – të cilat i zbraznin nëpër dritare, nëse kishte – dhe këtë e bënin para të arrestuarve të tjerë”. Vujinoviq dëshmoi se „një herë në javë, një tank me ujë vinte në kamp për të larë të burgosurit; ai shpjegoi se me atë rast të gjithë të arrestuarit po largoheshin nga hangari në parkingun përballë hangarit. Shoferi i cisternës derdhi mbi ta një rrymë të fortë uji, ndonjëherë qëllimisht mbi kokën e tyre për t’i rrëzuar në tokë.“

Atyre u jepej një vakt në ditë, “kryesisht një copë bukë dhe supë të nxehtë që duhej ta gëlltisnin brenda pak sekondash”. “Disa të arrestuar deklaruan se tetëmbëdhjetë apo nëntëmbëdhjetë persona duhet të ndajnë ‘një copë bukë'“. Dhe në mesin e korrikut, kur KKM pësoi disfata nga Ushtria e Bosnjë-Hercegovinës rreth Çaplinës, atyre nuk iu dha as ujë as ushqim dhe nuk u lejuan të shkonin në tualet. “Duke qenë se nuk kishte ujë, të arrestuarit detyroheshin të pinin urinën e tyre”. Për shkak të gjithë kësaj, një i arrestuar vdiq. “Vëmendja e Këshillit tërhoqi fjalët e Denis Shariqit, i cili deklaroi se më 16 korrik 1993, një i burgosur nga Prozori, i quajtur Pllavushkiq, vdiq për shkak të dehidrimit. Pas shqyrtimit të asaj deklarate, e cila u mbështet nga disa prova të tjera, paneli arriti në përfundimin se „gjatë vapës së lartë në mes të korrikut 1993, anëtarët e KKM i mbajtën të burgosurit të mbyllur pa ushqim dhe ujë, derisa njëri prej tyre vdiq për shkak të dehidrimit. .“ “ Ata i rrahën: me këmbë, shufra hekuri, lopata, copa betoni, ia futën kokën në sterna me ujë…” Gjashtëmbëdhjetë vjeçarit Vujinoviq iu thyen dy brinjë dhe ai përshkroi se si një burrë ishte rrahur aq keq se nuk mund të ecte më. Tjetri u rrah në sy të të birit dhe u detyrua të “bënte betimin ustash”, dhe “në momentin e lirimit kishte ende gjurmë të zinxhirëve në gjoks”.

Gabela

Në tetor 1993, Dretel-i u mbyll, por të burgosurit e mbetur nuk u liruan, por u transportuan në burgun e afërt të Gabela-s, pikërisht në kufirin me Kroacinë, katër kilometra nga qyteti kroat i Metkoviqit dhe pesë kilometra në jug të Çaplinës. Kampi u themelua zyrtarisht më 8 qershor 1993 në bazë të vendimeve të presidentit të atëhershëm të KKM-së, Jadranko Prlliq. Prlliqi, i cili aktualisht është duke vuajtur dënimin prej 25 vitesh burg të dhënë nga Gjykata e Hagës, emëroi Boshko Previshiqin dhe Nikolla Andrun, banditë dhe kriminelë të ashpër, si gardian dhe zëvendës të tij të kampit të Gabelës, të cilët shumë vite më vonë para Gjykatës të Bosnjës dhe Hercegovinës dhe para Gjykatës së Qarkut në Osijek, në Kroaci, janë ende të dënuar për krime lufte në Gabela.

Për atë kamp, ​​nëpër të cilin kaluan rreth një mijë të burgosur, në vendimin e Hagës thuhet: “Sipas raportit të Tadeusz Mazowiecki, raportuesit special të Komisionit të OKB-së për të Drejtat e Njeriut, kur të burgosurit kërkuan t’u jepnin ajër, gardianët kërcënuan se do të hapeshin qëlloni mbi ta nga mitralozë të rëndë.” Dëshmitari i mbrojtur tha se „të arrestuarit nxirreshin jashtë për të kryer jashtëqitjen në mënyrë të parregullt dhe detyroheshin të kryenin jashtëqitje në kova brenda hangarit në prani të të burgosurve të tjerë“. “Dëshmitari CM shpjegoi se ai nuk ka bërë dush gjatë gjithë paraburgimit nga 27 shtatori deri më 15 dhjetor 1993”. Gjatë asaj periudhe, “hapësira nuk ishte pastruar dhe as dezinfektuar”, dhe “të burgosurit ishin mbushur me pleshta”.

Televizioni kroat, megjithatë, publikoi një raport nga Gabela në të cilin të arrestuarit pretendonin se askush nuk i rrihte dhe se ata nuk ishin as të uritur dhe as të etur. Ishte një gënjeshtër e rëndë. Në gjyqin në Hagë u dorëzuan provat, raporti i mjekut Ivo Curiq, i cili dëshmoi “se gjatë një vizite në burgun në Gabela janë vërejtur disa raste të kequshqyerjes së rëndë”. Në Gabela, përkatësisht, „sasia ditore e ushqimit përbëhej nga 650 gram bukë që supozohej të ndahej nga 16 të arrestuar dhe një tas me supë të hollë“. Njerëzit humbën peshë në mënyrë dramatike: një burrë humbi tridhjetë kilogramë, dy të tjerët pesëdhjetë. Ata ua mohonin ushqimin për dy ose tre ditë: këtë e bëri personalisht drejtori i burgut, Boshko Previshiq. Nuk iu dhanë as ujë: disa të burgosur kishin aq etje sa pinin urinën e tyre.

Koštana bolnica

Spitali i Kockave mbahet mend si një vend i dhunës sadiste. Në vendim thuhet:

“Më 3 gusht 1993, një anëtar i KKM-së urdhëroi dëshmitarin CM të godiste kokën në dollap dhe dëshmitari CM e bëri këtë derisa dollapi u plas. Dëshmitari CM më pas u detyrua të hapte krahët dhe këmbët dhe të gjithë personat e pranishëm, përveç njërit, e goditën me radhë me një shkop gome, grushta dhe këmbë në të gjithë trupin, duke përfshirë edhe organet gjenitale, derisa u rrëzua”.

Dhe këto janë deklaratat nga aktgjykimi: “Sipas dëshmitarit CM, Millenko Periq dhe Boro Periq, të dy pjesëtarë të Policisë Ushtarake, kanë marrë në pyetje dhe kanë rrahur Vejsill Gjulliqin, 57-vjeçarin e paraburgosur dhe ‘civil’, për rreth një orë. një e gjysmë më 3 gusht 1993. Pastaj e lanë Vejsill Gjulliqin, i cili nuk mund të ecte dhe fytyrën e kishte të mbuluar me njolla gjaku, para qelisë së dëshmitarit CM. Disa momente pasi dëshmitari CM e çoi në shtrat, Vejsill Gjulliq vdiq nga plagët e marra. Menjëherë pas kësaj, të njëjtin fat si Vejsill Gjulliq ka pësuar edhe Sallem Gjulliq, i cili tashmë ishte rrahur brutalisht. Ai gjithashtu vdiq menjëherë pas plagëve të marra. Pastaj ushtarët erdhën me një kamion për të marrë dëshmitarin CM dhe dëshmitarë të tjerë për të varrosur trupat e Vejsill Gjulliqit dhe Sallem Gjulliqit në varrezat në fshatin Kapllan, në varre vetëm 50 cm të thella, të mbështjellë vetëm me batanije, nën mbikëqyrje nga dy ose tre policë ushtarakë të KKM-së.

Vojno

„Një garazh me përmasa gjashtë me katër metra“ dhe „kazani i një shtëpie private“ – kështu e përshkruan vendimi i Gjykatës së Hagës „qendrën e paraburgimit Vojno, rreth dymbëdhjetë kilometra në veri të qytetit të Mostarit, jo shumë larg një vijën e frontit aktiv midis KKM dhe Ushtrisë së Bosnjës dhe Hercegovinës.“ Mizoria e atij vendi është në përpjesëtim të zhdrejtë me përmasat e tij: “Një natë, një i burgosur u detyrua të pinte urinën e të burgosurve të tjerë; disa të arrestuar u detyruan të hanin jashtëqitjet e kafshëve ose të njerëzve.” Gjithashtu: “Duhej të bënin jashtëqitjen në dhomën ku flinin, nuk mund të laheshin dhe u morën sendet personale. Për të paraburgosurit që ishin në paraburgim që nga nëntori i vitit 1993, “banja e parë” u organizua në janar 1994”. Sipas vendimeve të mëvonshme të Gjykatës së Bosnjës dhe Hercegovinës, në atë vend kaluan rreth tetëqind të paraburgosur.

Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq (KNKK) bëri një raport në të cilin pohonte se në Vojno „ushtarët i detyruan të arrestuarit të putheshin, të hipnin me njëri-tjetrin, të kërcenin, të bënin fellacio me njëri-tjetrin dhe të lehin“. KNKK-ja e bëri atë raport bazuar në informacionin e të burgosurve që ishin ndaluar në Vojno nga 8 nëntori 1993 deri më 28 janar 1994 dhe ia dërgoi atë, në formë letre, më 16 mars 1994, Presidentit të Herceg- Bosnje, Jadranko Prlliq, komandant i Shtabit të Përgjithshëm të HVO-së të gjeneralit Anta Rosa, Ndihmës Ministri i Mbrojtjes së Herceg-Bosnjës, Marijan Bishkiq dhe komandanti i nivelit të mesëm të KKM-së, Zhelko Shileg. Përveç kësaj, të arrestuarit u dërguan në Vojno „kryesisht në bazë të urdhrave të Zllatan Mija Jelliq, komandant i Sektorit të Mbrojtjes së Mostarit“.

Tekovine

Dhe kështu vijmë tek sot. Zllatan Mijo Jelliq është një gjeneral i KKM-së dhe para se të akuzohej për krime lufte nga Prokuroria e Bosnjë-Hercegovinës në vitin 2015, ai u arratis në Kroaci. Pesë vjet më vonë, në gusht të vitit 2020, Presidenti i Republikës Zoran Millanoviq i dhuroi atij dekoratën si komandant i Policisë Speciale të MPB-së Herceg-Bosnje. Një muaj më vonë, zyra e prokurorit konfirmoi se kishte nisur një hetim kundër Zllatan Mija Jelliq për krime lufte. Sot, katër vjet më vonë, nuk dihet asgjë për rezultatet e atij hetimi, edhe pse një aktakuzë u ngrit para Gjykatës së Bosnjë-Hercegovinës, dhe Gjykata e Hagës hetoi dhe dokumentoi veprimet e Jelliqit në luftën kroato-boshnjake. Në të njëjtën kohë, Bashkimi Demokratik Kroat (HDZ) i Bosnjë-Hercegovinës, partia që nisi luftën kundër boshnjakëve, vazhdon të udhëheqë politikisht kroatët në Bosnje-Hercegovinë. Një nga parimet themelore të politikës së saj aktuale është glorifikimi dhe rehabilitimi i versionit të dështuar të Republika Srpska nga Tugjman: asetet e Herceg-Bosnjës, pretendon sot HDZ BiH, u inkorporuan në Federatën e BiH-së të pasluftës dhe në Bosnje-Hercegovinën e Dejtonit. Dhe të gjithë heshtin për këtë. Sepse nuk është Gjermania ballkanike, ku kushdo që do të mendonte të deklaronte se pasuritë e Rajhut të Tretë ishin inkorporuar në republikën demokratike gjermane të pasluftës, do të përfundonte në burg.

Boris Pavelić (Autonomija/naslovna fotografija: logor Dretelj/onms.nenasilje.org)

Përkthyer nga: Lenka Rabasović

Teksti është shkruar me mbështetjen e forumit të ZFD Beograd, në kuadër të projektit “Një ditë në muaj”.