Ka kaluar një çerek shekulli që nga fillimi i ndërhyrjes së NATO-s kundër RF të Jugosllavisë. Lufta e fundit e Sllobodan Millosheviqit filloi më 24 mars 1999, zgjati 78 ditë dhe përfundoi me nënshkrimin e Marrëveshjes së Kumanovës, e cila parashikonte tërheqjen e forcave jugosllave të sigurisë nga Kosova, dislokimin e forcave të NATO-s dhe themelimin e UNMIK-ut, d.m.th. misioni civil i OKB-së. Pra, lufta përfundoi me kapitullimin e regjimit të Millosheviqit, faktet janë fakte, dhe ata pak kuptojnë për patriotët që mburren se si „e mposhtim NATO-n“.

Politika kombëtare e kujtesës i paraqet bombardimet e NATO-s si një sulm të paprovokuar ndaj një vendi paqësor, liridashës, që nuk i bëri dëm askujt. Është vetëm një dëshmi tjetër e komplotit të madh botëror të bardhë kundër popullit të vuajtur serb. Për progresistët, socialistët, radikalët dhe nacionalistët e tjerë nga pozita, opozita, elita intelektuale dhe klerikët – historia filloi më 24 mars 1999 dhe para kësaj nuk ndodhi asgjë.

Nuk pati luftëra, agresion serb ndaj fqinjëve, krime lufte, spastrim etnik, gjenocid, asgjë që vlen të përmendet. Serbia jetoi në bashkëjetesë paqësore me fqinjët e të gjitha kombeve dhe feve, dhe pastaj befas zuzaret na bombarduan, as fajtorë e as të detyruar, vetëm për të na vjedhur Kosovën, djepin e Serbisë.

Heqja e autonomisë me tanke

Propaganda nacionaliste ka vazhduar për dekada, kështu që gënjeshtrat dhe falsifikimet famëkeqe kanë zëvendësuar prej kohësh faktet dhe të vërtetat. Dhe fakti është se Sllobodan Millosheviqi dhe bashkëpunëtorët e tij bënë gjithçka që ishte në fuqinë e tyre për të sjellë një luftë me aleancën perëndimore dhe se u përpoqën maksimumin për ta dëbuar Kosovën nga Serbia. Sapo mori pushtetin në seancën e tetë në 1987, Millosheviqi filloi zbatimin e Revolucionit Anti-Burokratik, hoqi autonominë e Vojvodinës dhe më pas nënshtroi edhe Malin e Zi.

Pas kësaj, ai e ktheu vëmendjen nga Kosova, zëvendësoi me forcë kryesinë e Bashkimit të Komunistëve të Kosovës, të udhëhequr nga Azem Vllasi dhe Kaçusha Jashari, të cilët nuk pranuan t’i bindeshin. Ai arrestoi Vllasin, të cilin e kërkuan turma e trazuar në mitingun e udhëhequr nga studentët në Beograd. Millosheviqi vendosi gjendjen e jashtëzakonshme dhe dërgoi tanke në Kosovë, të cilat më 23 mars 1989 rrethuan Kuvendin e krahinës autonome dhe e mbajtën nën rrethim, për të siguruar që deputetët të votojnë për amendamentet e propozuara kushtetuese për heqjen e autonomisë së Kosova.

Pesë ditë më vonë, amendamentet u miratuan dhe rrugët e Prishtinës u vërshuan me protestues. Policia arrestoi qindra protestues dhe vrau 24 persona. Tre muaj më vonë, në festimin e 600-vjetorit të Betejës së Kosovës në Gazimestan, Millosheviqi mbajti një fjalim të famshëm në të cilin shpalli planet e tij dhe shpalli luftërat e ardhshme: “Ne përsëri jemi para betejave dhe betejave. Ata nuk janë të armatosur, ndonëse të tilla ende nuk janë përjashtuar”.

Represioni ndaj shqiptarëve

Shqiptarët e Kosovës zhvlerësohen sistematikisht, poshtërohen, keqtrajtohen dhe reduktohen në qytetarë të dorës së dytë. Qindra mijëra shqiptarë u larguan nga institucionet dhe kompanitë shtetërore, u ndalua përdorimi i gjuhës shqipe në shkolla, u ndalua e vetmja gazetë ditore në gjuhën shqipe – „Rilindja“, u ndërpre financimi për Akademinë e Shkencave të Kosovës, institutet shkencore. u ndërprenë gjithashtu, si dhe botimi i librave për gjuhën shqipe. Profesorët dhe asistentët e universitetit të Prishtinës u pushuan nga puna, mësimdhënia e fakultetit në gjuhën shqipe u ndalua, shkollat ​​fillore dhe të mesme që ndiqnin fëmijët shqiptarë u mbyllën gjatë viteve 1990 dhe mësuesit shqiptarë që punonin në shkollat ​​e mesme tashmë në fillim të vitit 1991 u ndërprenë nga Autoritetet arsimore serbe.për të paguar të ardhurat personale.

Të shtyrë në margjina, të privuar nga të drejtat elementare, praktikisht nën okupim, shqiptarët u detyruan të formojnë institucione paralele. Mësimi në gjuhën shqipe zhvillohej në banesa dhe shtëpi private, policia bastisi dhe arrestoi pedagogë dhe studentë. Qeveria dhe parlamenti në hije mbajtën një referendum në vitin 1991, ku shumica dërrmuese e popullsisë votoi për pavarësinë. Regjimi i Millosheviqit nuk i njohu rezultatet e referendumit dhe vazhdoi të shtypte popullsinë joserbe në vitet në vijim. Arrestimet e rastësishme, ngacmimet dhe rrahjet u bënë të përditshme, represioni u bë rutinë.

Në gjysmën e parë të viteve nëntëdhjetë, regjimi i Millosheviqit ishte i zënë me luftëra në Kroaci dhe Bosnje-Hercegovinë, krime masive dhe plaçkitje, si dhe duke ngacmuar qytetarët e vet. Kosova ishte në prapavijë, dhe përfaqësuesit e shqiptarëve të Kosovës të udhëhequr nga Ibrahim Rugova i ofruan një rezistencë gandiane, jo të dhunshme represionit të ushtrisë dhe policisë. Pas përfundimit të luftërave, Ushtria Çlirimtare e Kosovës filloi përplasjen me formacionet policore dhe paraushtarake, të cilat u përshkallëzuan në luftë të hapur në vitin 1998.

Lufta e ushtrisë dhe policisë kundër UÇK-së nuk dukej si lufta e zakonshme kundër terrorizmit. Në sulmin ushtarak në Malishevë në vitin 1998, 30.000 civilë shqiptarë u dëbuan, dhe sulmet ndaj civilëve ishin dukuri e rregullt në të gjitha pjesët e Kosovës, gjë që detajohet në aktgjykimin e Tribunalit të Hagës kundër Nikolla Shainoviqit dhe të tjerëve. Deri në tetor të vitit 1998, 285,000 njerëz ishin dëbuar nga Kosova, dhe në kohën kur filluan bombardimet, ky numër ishte rritur në 350,000

Negociatat e kota

Ndërhyrja e NATO-s nuk erdhi papritur, nuk ishte një rrufe në qiell, por u paraprinë nga iniciativa të shumta paqeje që dështuan të gjitha njëra pas tjetrës, sepse Millosheviqi nuk ishte i prirur të dorëzohej dhe të pajtohej, dhe ai e përçmoi kompromisin më shumë se ndonje gje tjeter. I vetmi argument që respektoi “Karagjorgjeja e re” ishte argumenti i forcës. Përpjekjet e komunitetit ndërkombëtar për të arritur një zgjidhje zgjatën nga shtatori 1998 deri në mars 1999. Këshilli i Sigurimit miratoi një rezolutë, Richard Holbrooke negocioi disa herë me Millosheviqin, si dhe Wesley Clark, por gjithçka ishte e kotë.

Në mesin e janarit, 45 kufoma të civilëve shqiptarë u zbuluan në Reçak, pasuar nga negociatat në Rambuje në shkurt, të cilat zgjatën 17 ditë, por edhe ato dështuan. Pala serbe u pajtua me çarmatimin e UÇK-së, por nuk donte të pajtohej me praninë e forcave të NATO-s në Kosovë dhe rishikimin e marrëveshjes së Rambujesë që do të pasonte pas tre vjetësh. Në mes të marsit, përfaqësuesit e bashkësisë ndërkombëtare u përpoqën edhe një herë të negociojnë, por Millosheviqi ishte i paepur. Në mars, Holbrook erdhi edhe një herë në Beograd dhe për herë të fundit i ofroi Millosheviqit të pranonte marrëveshjen nga Rambujeja, por rezultati dihet. Edhe pas kësaj ai la mundësinë që ta thërrisnin dhe të bien dakord për diçka, por edhe kjo u nënvlerësua. Pasi komuniteti ndërkombëtar kishte shteruar të gjitha mjetet diplomatike, pasoi ndërhyrja ushtarake, e cila kishte qenë një opsion i mundshëm që nga shtatori 1998, nëse negociatat dështonin.

Millosheviqi dhe rrethi i tij i ngushtë, përfshirë ministrin e Informacionit Aleksandar Vuçiq, e dinin për muaj të tërë se Serbia mund të bombardohej, por e trajtuan atë rastësisht. Çka u intereson, nuk do të vdesin, pasi nuk kanë vdekur as në luftërat e mëparshme, por fatkeqësinë e përgjithshme që e kanë bërë e kanë shfrytëzuar për të ndërtuar karrierë politike dhe për të marrë prona. Për dikujt, luftë, për dikujt, vëlla; dikujt një arkivol, dikujt një apartament rreth njëqind metra katrorë. Deklarata e presidentit të atëhershëm të Serbisë, Milan Milutinoviq, dëshmon më së miri për papërgjegjshmërinë dhe indiferencën e çmendur ndaj fatit të qytetarëve të Serbisë. Kur gazetarët e pyetën gjatë negociatave në Rambuje nëse e kishte të qartë se refuzimi i marrëveshjes nënkuptonte luftë me paktin e NATO-s, Millutinoviq u përgjigj: „Que sera, sera“.

Itharët e kultit të vdekjes së njerëzve të tjerë

Regjimi i Millosheviqit përdori bombardimet për të intensifikuar spastrimin etnik dhe masakrën e shqiptarëve. Ata dëbuan më shumë se 850,000 njerëz, shkatërruan fshatra të tëra dhe ushtria dhe policia vranë civilë sipas dëshirës së tyre. Kufomat e civilëve shqiptarë u transportuan në frigoriferë dhe u varrosën në varreza masive, në Batajnicë e gjetkë. Nuk kursyen as gratë shtatzëna, as pleqtë, as fëmijët në djepa. Gjatë rrugës ata bënë fshirje sistematike të identiteteve, konfiskuan dokumente personale, dogjën regjistrat, fshinë të gjitha dëshmitë se shqiptarët kishin jetuar ndonjëherë në Kosovë.

Ithtarët e kultit të vdekjes së të tjerëve nuk ngurruan as të sakrifikonin pjesëtarë të popullit të tyre, çfarë nuk shkon me ta. Kështu ata lanë 16 punëtorë të RTS-së të vdisnin nga bombardimet, edhe pse e dinin që televizioni do të vihej në shënjestër. Gjatë rrugës u morën me opozitën dhe mediat e pavarura, u vra Slavko Quruvija dhe Zoran Gjigjiqit iu desh të strehohej në Mal të Zi për të mos humbur kokën. Viktimat serbe ishin të parallogaritura në përllogaritjen nacionaliste të vdekjes.

Në prag të luftës, Antonije Isakoviq foli me Llatinka Peroviqin, kur ajo kuptoi se klika nacionaliste po planifikonte një luftë, Isakoviç u përgjigj: „Por, ju e dini, nuk do të jetë luftë në Serbi, dhe vetëm 80.000 njerëz do të vdisni!“ Intelektualët dhe udhëheqësit serbë, për shembull Bilana Plavshiq. Ajo tha se serbët janë 12 gjysma, kështu që nëse gjysma vdesin, nuk është për të ardhur keq, sepse pjesa tjetër do të gëzojë frytet e fitores. Ndryshe nga shkrimtari popullor socialist, Plavshiq ishte gati për një sakrificë shumë më të madhe, madje edhe gjashtë milionë serbë të vdekur.

Patriotëve kurrë nuk u mjaftojnë viktimat serbe

Prandaj, nuk është për t’u habitur fakti që institucionet shtetërore nuk e kanë parë të nevojshme të numërojnë dhe listojnë viktimat e vitit 1999. Fondi për të Drejtën Humanitare e mori këtë çështje, por shteti nuk i kushton rëndësi, por në heshtje kalon mbi numrin e viktimave, për t’i lënë hapësirë ​​manipulimeve dhe vetëviktimizimit shtesë. Të tillë janë patriotët tanë, kurrë nuk u mjaftojnë viktimat serbe. Sado njerëz të vdesin, ata janë të pakënaqur, ata gjithmonë presin më shumë nga njerëzit e tyre të dashur.

Përkundër zhgënjimeve të mëdha në popullin serb që thjesht nuk është i denjë për ta, atdhetarët tanë profesionistë ngushëllohen në faktin se çdo viktimë mund ta përdorin për nevojat e tyre. Çdo 24 mars, fitimtarët patriotë derdhin lot krokodili mbi ata që vdiqën në bombardim, mbi po ato viktima që vetë, me ndërgjegje të pastër dhe disi të shëndoshë, i shtynë drejt vdekjes.

Së pari, ata bënë gjithçka që të vinte lufta, hodhën poshtë të gjitha propozimet, sabotuan të gjitha negociatat, hodhën poshtë të gjitha zgjidhjet diplomatike me neveri dhe më pas bënë sikur u vjen keq për viktimat e luftës. Në mesin e vajtuesve spikat në mënyrë të veçantë presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, i cili është kampion në çdo gjë, edhe në empati, i cili vazhdimisht vajton ata që dhanë jetën për atdheun e tyre. Dhe ndërsa njerëzit e thjeshtë, të pafajshëm dhanë jetën për atdheun e tyre, po ky atdhe i dha Vuçiqit një apartament prej 117.5 metrash katrorë në Beogradin e Ri.

Kështu funksionojnë gjërat në botën e madhe serbe. Intelektualë të pavetëdijshëm kombëtarë, politikanë, estradë, propagandistë dhe personalitete të tjera i nxisin masat e gjera të popullit të pushtojnë hapësirën e jetesës, por jo të gjithë ia dalin njëlloj në këtë pushtim. Dikush fiton një hapësirë ​​në pjellor „një metër të gjatë dhe një metër të thellë“, si piloti në poezinë e Brehtit, dhe dikush fiton ambiente biznesi, metra katrorë të panumërt në vila dhe apartamente, me tituj, pasuri, pushtet, famë dhe reputacion të lidhur.

Kultura e kujtesës së rreme e Millosheviqit

Versioni zyrtar i kujtimit të bombardimeve të NATO-s i mbyll në mënyrë diskrete të gjitha faktet e listuara, duke e përdorur atë vetëm për vetëviktimizimin dhe nxitjen e ndjenjës antiperëndimore. Asnjë fjalë për krimet e kryera nga forcat serbe kundër civilëve, asnjë fjalë për karakterin kriminal të regjimit të Millosheviqit dhe ideologjinë nacionaliste që shërbeu si bazë legjitimuese e tij. Kultura e kujtesës së rreme e Millosheviqit është në fuqi, gjë që është logjike, pasi populli i tij është në pozita të pushtetit dhe autoritetit, dhe ideologjia serbe e madhe, në emër të së cilës janë kryer mizoritë, është e vetmja pamje e lejueshme e botës.

Gjendja e sotme e trazuar e vetëdijes kolektive ishte planifikuar që në fillim. Siç shkruan Vuk Perishiq në esenë „Demoni i nacionalizmit“, kushtuar Millosheviqit: „Ai e dinte se bombardimet do ta largonin fatalisht popullsinë nga perëndimi dhe vlerat perëndimore, për të cilat propaganda e tij kishte punuar intensivisht për një kohë të gjatë“. Aktorët politikë nuk duan të pranojnë pse ndodhi bombardimi dhe pse Kosova iku me kokë nga Serbia.

Në vend të së vërtetës së hidhur që do të lejonte shoqërinë serbe të përballet më në fund me imazhin e saj në pasqyrë, elita politike na përgjum në iluzionin se ne nuk kemi asnjë faj, se kemi qenë gjithmonë të drejtë dhe viktima. Qeveria dhe shumica e opozitës bashkëpunojnë me gjithë zemër për këtë falsifikim katastrofik për shoqërinë dhe ndjenjën elementare morale, me mbështetjen vetëmohuese të qarqeve akademike, salloneve intelektuale, hierarkisë kishtare, punonjësve të medias dhe të gjithë prodhuesve të tjerë të opinionit publik. Përveç një elite të tillë kombëtare, ne vërtet nuk kemi nevojë për armiq.

Tomisllav Markoviq (Autonomija/naslovna fotografija: Beta )

Përkthyer nga: Lenka Rabasović

Teksti është shkruar me mbështetjen e forumit të ZFD Beograd, në kuadër të projektit “Një ditë në muaj”.