Izjava patrijarha Porfirija u kojoj navodi da Srpska pravoslavna crkva (SPC) plaća porez kao i ostali građani, otvorila je brojna pitanja.

Naime, tradicionalne crkve i verske zajednice mogu za svoj rad da obezbeđuju sredstva iz prihoda od sopstvene imovine, zadužbina, legata i fondova, mogu da nasleđuju, primaju poklone i priloge, obavljaju razne neprofitne ali i privredne delatnosti, utvrđuje Zakon o crkvama i verskim zajednicama.

Ali, one pri tom mogu biti “delimično ili potpuno oslobođene poreskih i drugih obaveza, u skladu sa zakonima kojima se uvodi odgovarajući javni prihod”.

Takođe, problematično je i to što za crkvene obrede – venčanja, sahrane i druge verske delatnosti, sveštenici ne izdaju fiskalne račune niti postoji jedinstvena tarifa, te je najveći obrt novca u SPC u svojevrsnoj “sivoj zoni”.

Situacija sa socijalnim pravima sveštenstva i verskih službenika se ne razlikuje od prava drugih građana Srbije, ali je data mogućnost da se sredstva potrebna za zdravstveno, penzijsko i invalidsko osiguranje mogu obezbediti u budžetu Republike Srbije.

Zakon, međutim, ne navodi pod kojim uslovima i kriterijumima se crkve oslobađaju fiskalnih obaveza, ali je jasno da se to odnosi na poreze iz privrednih delatnosti, kao i na imovinu.

U kojoj meri je i koja od nekoliko priznatih tradicionalnih crkava to iskoristila, teško je utvrditi jer se svaka od tih zajednica koje pokrivaju određenu teritoriju, kao i više instance, tretiraju kao posebna pravna lica.

Dragan Radović iz knjigovodstvene agencije Kvatro, kaže za Danas da crkve i sveštenici nisu izvan poreskog sistema Republike Srbije i da kroz svoju ličnu potrošnju, kao i svi ostali, plaćaju PDV na sve proizvode i usluge.

Komentarišući izjavu patrijarha Porfirija da Crkva plaća sve poreze kao i ostali građani Srbije, Radović kaže da prvi čovek Srpske pravoslavne crkve nije u poreskoj materiji i da mu ne treba zameriti što ne pravi razliku između poreza na potrošnju i drugih oblika oporezivanja.

– Iz te izjave vidi se da ne poznaje ni termin poreski obveznik jer ne pravi razliku između “obveznik Crkva” i “obveznik sveštenstvo”. Ako je Crkva obveznik PDV-a, morala bi da vodi dvojno knjigovodstvo i da predaje finansijske izveštaje APR-u. Međutim, ako se uradi pretraga objavljenih završnih računa, dobijamo odgovor da “pravno lice nije obveznik”, kaže Radović i dodaje da ni SPC, kao ni ostale verske zajednice, ne plaćaju taj porez i ne podnose finansijske izveštaje.

On tvrdi i da se za sveštenike SPC iz crkvenih fondova ne plaćaju porezi i doprinosi na zarade, jer su od 2012. uključeni u sistem PIO fonda a sredstva za te namene obezbeđuju se u republičkom budžetu.

Sagovornik Danasa iz SPC koji je insistirao na anonimnosti kaže da ga je prilično iznenadila izjava patrijarha Porfirija u kojoj on navodi da SPC plaća porez kao i ostali građani, ističući da je najveći problem u Crkvi to što ne postoji transparentan protok novca.

– Ne znam kako sveštenici plaćaju porez, kada oni na licu mesta od vernika uzimaju novac, a ne izdaju nikakve račune. Na osnovu čega ih neko može oporezovati? Drugo, zbog odsustva normalne distibucije novca, veliki broj sveštenika u Srbiji živi skromno ili gotovo siromašno. To se odnosi na unutrašnjost i ruralna područja, naglašava naš sagovornik, dodajući da je čitav finansijski sistem Crkve vrlo problematičan.

(Autonomija/Danas, karikatura: STUPS)