Kada je imao samo dvanaest godina, Frederick Douglass, tada rob na jednoj plantaži u državi Meryland, a kasnije nacionalni vođa abolicionističkog pokreta u Massachusettsu i New Yorku, krišom je čitao tekstove jednog od najvećih rimskih govornika, Marka Tulija Cicerona. U svojim mnogobrojnim predavanjima protiv ropstva, reformator, književnik i državnik Douglass, često je spominjao kako mu je upravo filozofija, a pre svega Ciceronov stoicizam pomogao da se oseti slobodno. Jedan vek kasnije, Martin Luter King, u jednom pismu koje je napisao 1963 .godine dok je bio u zatvoru u Birminghamu, citirao je Sokrata i njegovu teoriju o civilnoj neposlušnosti, a bez koje, kako je pisao tada jedan od najvažnijih aktivista za ljudska prava, nema slobode.

Međutim danas, dok su se ovi velikani koji su svoj život posvetili borbi protiv rasizma, često pozivali na antičke i rimske filozofe, studenti pojedinih američkih univerziteta, više neće morati obavezno da uče klasičnu filologiju tj. jezik, književnost, istoriju i filozofiju grčkog i rimskog sveta. Zapravo, pre nekoliko nedelja Filološki fakultet Univerziteta Princenton iz New Jerseya, doneo je odluku da ukine latinski i grčki jezik kao obavezne predmete. Ideatori ovakve radikalne odluke prestižnog univerziteta, naglasili su da su upravo ovi jezici povezani sa dominacijom bele rase, kao i što su osnove kolonijalizma. A reforma koju je ovaj univerzitet uveo podrazumeva da studenti osim toga što više neće morati da uče ove jezike, ubuduće će takođe moći da koriste prevodilac za tekstove na latinskom ili grčkom jeziku, a koji su ipak neminovno prisutni i na drugim predmetima pomenutog fakulteta.

Bijela kultura ukorijenjena u antičkoj filozofiji

Ovu inicijativu koju je još prošle godine pokrenuo predsednik Filološkog fakulteta Princenton Univerziteta, Christopher L. Eisgruber, naglašavajući da su latinski i grčki jezik svedoci sistematskog rasizma, podržali su takođe mnogi profesori na istom univerzitetu. Profesor Danel Padilla Peralta, dominikanskog porekla, a koji iako predaje istoriju Rimskog carstva na Princentonu, smatra da dominacija bele kulture svoje korene upravo pronalazi među rimskim i grčkim filozofima.

A kada je ovaj univerzitet odlučio da prošlog leta ukloni ime Woodrow Wilsona iz naziva Fakulteta za međunarodne odnose, a zbog rasističkih opredeljenja poznatog političara i akademika, Padilla je tada u otvorenom pismu pozvao nadležne da učine još više po pitanju borbe protiv rasizma i da na taj način postanu prva antirasistička obrazovna institucija. Istražujući štetu koju su načinili određeni ljudi tokom istorije, a koji smatraju da polažu pravo na klasičnu tradiciju, kako tvrdi ovaj profesor, može samo da se zaključi da su klasici bili ključni za izum „bele rase“ i njenu konstantnu dominaciju.

Pre ove radikalne odluke na Princenton Univerzitetu, nekoliko meseci ranije, u aprilu ove godine, slična je donešena i na Howard Univerzitetu, prestižnoj  instituciji na kojoj su diplomirali američki pisac Toni Morrison, poznati novinar Ta-Nehisi Coates,  ali i potpredsednica SAD-a, Kamala Harris. Ovaj univerzitet, a koji pripada ​​HBCU univerzitetima  (Historically Black Colleges and Universities) bio je zapravo jedini među istima koji je imao departman klasične filologije, od 1867.godine, a koji nastaje na ideji da oslobođeni robovi treba da imaju priliku da pristupe idejama velikana zapadne civilizacije. Međutim, poslednjih decenija u američkom akademskom svetu sve se više raspravlja o tome da li i dalje treba promovisati te ideje ili ne.

Kulturna katastrofa ili jačanje strukturalnog rasizma

Ovakve i slične inicijative na američkim univerzitetima nisu nikakva novost. Međutim, ovo je prvi put da su dva važna univerziteta odlučila da ukinu obavezno studiranje klasične filologije. Težnja pojedinih fakulteta u Americi, ka ukidanju klasičnih studija započela je još ‘80-ih godina, a kada je pisac i  filozof Allan Bloom taj proces definisao kao „zatvaranje američkog uma“.

Dok su nadležni sa Howard Univerziteta objasnili da je u pitanju administrativna stvar, a čiji su razlozi pre svega komercijalni, te nastali zbog nezainteresovanosti studenata za ovom vrstom studija, više od pet hiljada studenata i profesora potpisalo je peticiju protiv ove odluke. A kako bi ista ipak bila prihvaćenija među akademskom elitom, za sada pojedini predmeti, kao i profesori istih, a koji dolaze sa departmana klasične filologije Howard Univerziteta, biće raspoređeni na drugim departmanima.

S druge strane, kako smatra politički analitičar i pisac Andrew Spannaus, ovakve odluke na ova dva univerziteta imaju još jedan cilj, a to je promovisanje različitosti među studentima, eliminišući rigidnost pred-univerzitetskih studija.

“Ako manje privilegovani studenti, a koji su najčešće afro ili latino Amerikanci nisu imala priliku da uče latinski ili grčki jezik pre polaska na fakultet, neće biti više u obavezi da iste studiraju u svom daljem obrazovanju”, kaže Spannaus.

Međutim, on naglašava da ovakve odluke mogu imati bumerang efekat i dovesti do još većeg jačanja rasizma.

Takođe, sociolog William Edward Burghardt Du Bois smatra da ukidanje klasične filologije, može dovesti do situacije stvaranje jedne nove generacije diplomiranih studenata, a koji mogu biti potcenjeni zbog nedovoljnog obrazovanja, a samim tim i izabačeni sa tržišta rada.

Veliki ideali nasuprot ugnjetavanju crnaca

Klasici su oduvek bili suštinski deo u obrazovanju američke vladajuće klase. Takođe, ako bi se osvrnuli na arhitekturu glavnog grada Washingtona, dovoljno se razume uticaj rimskog i grčkog sveta.

Kada je u pitanju jezik i uticaj latinskog i grčkog na engleski jezik, Mary Norris, lektorka časopisa New Yorker u svojoj knjizi “Greek to Me”, bavi se istraživanjem mnogobrojnih engleskih reči i fraza, a koje su poreklom iz ova dva jezika, te ih smatra najživljim jezicima, iako su zvanično izumrli pre više vekova.

A ono što se danas promenilo u odnosu na nekoliko decenija ranije, jeste tumačenje istorije ove zemlje. Sve je više ubeđenja da je američka država nastala zahvaljujući rasizmu, i samim tim velike ideje, a pre svega one ukorenjene u pretečama zapadne civilizacije, ne smeju biti vrednovane pred ugnjetavanjem crnaca.

Mnogi aspekti društva u Americi se definišu na osnovu rase. A za prevazilaženje takvih definicija, po mišljenju analitičara Spannausa, potrebni su zajednički napori za rešavanje pre svega društveno-ekonomskih problema, a koji blokiraju napredak manjina u toj zemlji. Napori praćeni poštenim, pa čak i bolnim čitanjem istorije.

(Al Jazeera)