Mađarski nacionalni savet u Srbiji, na čijem su čelu izabrani predstavnici Mađara, zatražio je od rukovodstva Salašarskog pozorišta (Tanyaszínház) da se prekine turneja komada „Kazimir i Karolina“. Uprkos pokušajima zabrane političara, pozorišni komad se igra u selu Kavilu u Vojvodini, gde je putujuća trupa Salašaskog pozorišta nastala i više od 40 godina „dovodi“ pozorište u sela gde žive Mađari.

Iako je na zahtev Saveta turneja po Vojvodini otkazana, Salašarsko pozorište nastavilo je da igra predstavu „Kazimir i Karolina“ u selu Kavilu nadomak Bačke Topole, na granici Srbije i Mađarske, gde je trupa i nastala. Igranje predstave 1. avgusta privuklo je publiku svih uzrasta i iz svih krajeva Vojvodine. 

Mađarski nacionalni savet je u obrazloženju svog zahteva da se predstava zabrani naveo da  adaptacija reditelja Roberta Lenarda ima „prost i neprimeren rečnik“. Vodeći političar Mađara u Srbiji Ištvan Pastor je takav zahtev podržao. Pastorova stranka Savez vojvođanskih Mađara (SVM) sestrinska je partija Orbanovom Fidesu u Mađarskoj i učestvuje u vlasti u Srbiji.

Ištvan Pastor, lider političke stranke Savez Vojvođanskih Mađara, koja je sestrinska partija stranke Fidesz mađarskog premijera Viktora Orbana, ocenio je u otvorenom pismu da publika „već šestu godinu trpi predstave Salašarskog pozorišta“, kao i da pozorište „niko ne kontroliše“ u igranju predstave koju je nazvao „ogavnom“. Pastor je u svom otvorenom pismu pomenuo i navodno uriniranje u predstavi. „Uriniranje“ postoji u predstavi, ali vodom iz flaše.

Komad Edena fon Horvata (Ödön von Horváth), pisca mađarskog porekla koji je dvadesetih i tridesetih godina dvadesetog veka pisao na nemačkom jeziku, klasično je delo koje je na listama lektira u Nemačkoj i Austriji. Radnja je smeštena na festival Oktoberfest 1930. godine i prati ljubavni par čija se veza raspada usred društvenih okolnosti – Kazimira i Karolinu. Komad „Kazimir i Karolina“ prvi put je bio zabranjen, kada pozorište na nemačkom jeziku u januaru 1933. godine nije smelo da odigra tu predstavu, a tekst komada bio je i među zapaljenim knjigama u maju 1933. godine na trgovima u Berlinu.

Autorima i rukovodstvu Salašarskog pozorišta, kako kažu, nisu poznati tačni razlozi zbog kojih je Mađarski nacionalni savet odlučio da zatraži prekid predstave. Reditelj predstave Robert Lenard je za RSE ocenio da je „bahato i nedopustivo“ u 21. veku da se bilo koja predstava zabrani. Kako je rekao, okolnosti u kojima se radnja predstave dešava su ekonomska kriza, nezaposlenost i uspon nacističkog režima, ali da je reč o ljubavnoj priči koja „ispituje veze između privatnog života i ekonomske situacije na baladističan način“. 

Prema rečima rukovodstva pozorišta, zahtev mađarskih političkih predstavnika u Srbiji je „oblik uvođenja cenzure u pozorište“, ali će, uprkos tome, svake večeri do 12. avgusta u 21 sat publika moći da gleda predstavu u Kavilu.

Reakcija Mađarskog nacionalnog saveta naišla je na oštru kritiku velikog dela subotičke umetničke scene. Glumica drame na mađarskom jeziku Narodnog pozorišta u Subotici Žuža Kalmar podnela je ostavku u Mađarskom nacionalnom savetu zbog odluke da se prekine turneja predstave „Kazimir i Karolina“.

Kritičari odluke Mađarskog nacionalnog saveta uporedili su situaciju sa Mađarskom, gde je krajem 2019. godine usvojen zakon kojim je vlada Viktora Orbana pokušala da uspostavi kontrolu nad pozorištima. Zakon je ostavio mogućnost vladi da se meša u upravljanje institucijama i imenovanje direktora, zbog čega je mađarska kulturna scena u strahu od daljih ograničenja.

(Radio Slobodna Evropa, foto Natalija Jakovljević/RSE)