Ako iko može razumeti ružan, nepotreban zastoj između Sjedinjenih Država i Kosova, onda je to Volodymyr Zelensky. Zamolite ukrajinskog predsjednika da etničkim Rusima dodeli autonomiju, a Zelenski će odmah postaviti tri pitanja: Hoće li govornici ruskog jezika prihvatiti da žive u Ukrajini, a ne u Rusiji? Hoće li Rusija priznati suverenitet i teritorijalni integritet Ukrajine? I hoće li nam dodela autonomije konačno omogućiti ulazak u NATO?

Nesposobnost Sjedinjenih Država i Evropske unije da odgovore na ova ista pitanja, primenjena na Kosovo i Srbiju, u korenu je samodestruktivne zapadne borbe moći s kosovskim premijerom Albinom Kurtijem. Umesto da na autonomiju gledaju strateški – kao što bi to činio Zelensky i kao što to čini ruski predsednik Vladimir Putin – zvaničnici Bidenove administracije su dogmatični poput kosovskog premijera koji je izazvao gnev Zapada.

Washington se usredotočio na dugogodišnju obavezu Prištine, koju je nedavno prihvatio Kurti, da uspostavi Zajednicu opština sa srpskom većinom. Frustrirana zbog kosovskog premijera jer nije izneo svoje uslove za uspostavljanje Zajednice, i besna zbog njegove nedavne, nepromišljene specijalne policijske operacije na severu Kosova kojim dominiraju Srbi, Bidenova administracija već je kaznila Kosovo i spremna je naneti još boli.

Odbacujući pritisak, Kurti je dosad odbijao zahteve SAD i EU da povuče specijalnu policiju sa severa, ukloni nedavno postavljene gradonačelnike iz opštinskih zgrada i krene prema novim izborima. Kurti insistira da se Srbi koji su 29. maja napali NATO i kosovsku policiju najpre privedu pravdi, kao deo premijerovog plana u pet tačaka za smirivanje napetosti. Kako bi sprečila još jedan srpski bojkot izbora, predsednica Kosova Vjosa Osmani – koja u velikoj meri podržava Kurtijevu liniju – predložila je da najmanje 20 odsto birača potpiše peticiju za nove izbore.

Svojim prkosom, Kurti je razbesneo Sjedinjene Države, najvažnijeg saveznika Kosova, otuđio srpsko stanovništvo na Kosovu i ojačao srbijanskog predsednika Aleksandra Vučića, baš u trenutku kada se autokrata suočava s domaćim protestima bez presedana. Razumljiva je želja Washingtona da uvede dodatne sankcije Kosovu.

To je takođe ozbiljna greška. Washington i Bruxelles u velikoj mjeri dele krivicu za krizu, uključujući nasilje s predumišljajem koje su Srbi izveli protiv NATO mirovnih snaga. Apsurd sankcionisanja demokratskog saveznika u Prištini dok se manipulativni, proruski autokrata slavi kao „sve bolji i bolji (SAD) partner“, kako je rekao američki ambasador u Srbiji Christopher Hill u intervjuu za srpski servis Glasa Amerike, trebao bi dati pauzu državnom sekretaru Antonyju Blinkenu.

Umesto da dopusti da frustracija vodi politiku prema Kosovu ili da dopusti da iluzija vodi politiku prema Srbiji, Blinken mora hitno preispitati pristup svoje administracije. Na nagovor svojih podređenih, Blinken je očito potpisao sporazum s Vučićem. Podrška Srbije Ukrajini pretvara se u popustljivost SAD-a prema Vučiću, koji je oživeo „velikosrpski“ nacionalizam koji je doveo Beograd u sukob sa susedima i NATO-om 1990-ih. Kao što je Hill objasnio u vezi s pomoći Ukrajini, „kada su ljudi uključeni, odnosi postaju bolji“. Ova fraza odražava stav Bidenove administracije prema Srbiji.

Ono što bi trebalo zabrinjavati Blinkena je to što se Moskva jedva čini uznemirenom bilo kojim uspehom Bidenove administracije s Vučićevim režimom. Srpsko-ruski odnosi nastavljaju se uprkos simboličnim – i sebičnim, u vezi sa Kosovom – glasovima Beograda protiv Rusije u Generalnoj skupštini UN-a. Dok moderno zapadno oružje preokreće tok rata protiv Rusije, Kremlj je odbacio izvještaje – koja je potvrdio Vučić – da je srpska municija iz sovjetske ere našla put do Ukrajine. Proruski narativi, kojima je domaćin Beograd prkoseći EU, nalaze svoj put diljem Balkana.

Dok Srbija diversifikuje snabdevanje gasom plinom, Beograd je udvostručio potrošnju ruske nafte. Ideja da će Vučić isporučiti srbijanska nalazišta litijuma Zapadu čini se fantastičnom sada kada su građani Srbije – od kojih se mnogi žestoko protive iskopavanju litijuma – mobilisani protiv svog dominantnog predsednika. Vučićev proruski alter ego, šef obaveštajne službe Aleksandar Vulin, upravo je prisustvovao velikoj bezbednosnoj konferenciji u Moskvi, „signalizirajući zapadnim centrima moći da Srbija ima [rusku] alternativu“. Srbija ostaje jedina evropska zemlja – osim Belorusije, saveznice Kremlja – koja ne uvodi sankcije Rusiji.

Poenta je u tome da Putin veruje da on, a ne Zapad, pobeđuje na Balkanu, i to po vrlo niskoj ceni. Iz perspektive Kremlja, nered u regiji u kojoj Sjedinjene Države, EU i NATO imaju stratešku prednost, dokaz je da Bidenova administracija ne zna kako raspolagati moći. Ako Vučić – bez nuklearnog oružja ili ogromnih rezervi nafte i gasa – može zbuniti Zapad, onda to može i Putin. Moskva razume da je Kosovo – a ne energija ili pravoslavno slavensko bratstvo – pokretač srpsko-ruskih odnosa i regionalne destabilizacije koju promoviše Beograd.

S gotovo religioznim uverenjem, američki zvaničnici zagovaraju srpsku autonomiju kao sveti gral za zatvaranje pitanja Kosova. U stvarnosti, odobravanje pridruživanja kosovskim Srbima – bez prethodnog priznavanja Kosova od strane Srba i celog NATO saveza – težak je predlog. Nije slučajnost da Rusija takođe zagovara shemu srpske autonomije, na istom jeziku kao zvaničnici SAD i EU. “Uspostavljanje Zajednice srpskih opštna garantovalo bi prava, bezbednost i poverenje u budućnost (Srbima na Kosovu)”, izjavio je krajem prošlog meseca za novinsku agenciju TASS dugogodišnji ruski ambasador u Srbiji Aleksandar Bocan-Harčenko.

(Foreign Policy, prevod: Autonomija, foto: Antena M)