Svjedoci smo koliko se u javnom diskursu koriste „teške riječi“, omalovažavajući i pogrdni kvalifikativi, vrlo često i klevete. Istinski demokratko društvo moralo bi se „upristojiti“ i na tom nivou.

Valjalo bi, takođe, tražiti od javnih ličnosti, prije svega političara, da se pridržavaju govora u kome bi pokazali lično i porodično vaspitanje ali i poštovanje prema slušaocima ili gledaocima. To je prije svega način da se spuštaju tenzije, da se smiruje napetost u društvu koju takvi nastupi izazivaju. Napokon, i da se pokaže iskrena želja, ako je ima kod takvih protagonista, da se pronalaze rješenja na miroljubiv i sveobuhvatno prihvatljiv način.

Naravno, ovo se ne odnosi samo na političare, nego podjednako i na novinare, pisce, umjetnike, sindikalce, sportiste… Na sve one koji uzimaju učešća u raznim debatama i događajima od javnog interesa.

Analogno ovome, ne manje je važno razotkriti takozvanu „neutralnost“ i navodnu nezainteresovanost za pojave i događaje u javnom životu, skrivene pod krinkom nezamjeranja, distance od tekućih tema i malograđanske nonšalancije. Jer to pogoduje širenju narativa u kojima se „prodaje magla“ ili politikantski izvrću lako dokazive činjenice. Ukratko, ostavlja se da djeluje propaganda koja je razorna bilo s koje strane da dolazi.

Tu se prije svega misli na nacionalizme, počev od najvećeg i najrazornijeg. Ali i na sve ostale koji, često koketirajući s fašizmom, kao što se dešava i u mnogo razvijenijim evropskim demokratijama, nalaze pogodno tlo u ambijentima ekonomske zaostalosti, neprosvijećenosti i konzervativnih desnih narativa zaodjenutih u navodni tradicionalizam. Na tom fonu razarana je jugoslovenska država, na toj osnovi se proizvode permanentne krize na Balkanu.

Danas je ipak svim slobodnomislećim ljudima jasno da je Pandorinu kutiju u Jugoslaviji otvorio Memorandum SANU, ta zvanična i nezvanična podrška komunističkih i rojalističkih elita prekompoziciji odnosno rušenju one zemlje. Učinjeno je to nametanjem ideje da je Srbija u njoj „oštećena strana“ i da i po cijenu rata, čemu smo svjedočili, mora svoj „izgub da namiri“. Selekcijom istorijskih činjenica i događaja, medijskom propagandnom ofanzivom, zloupotrebom i prisvajanjem JNA, otvoren je put krvoproliću. Plemenita ideja zajedničkog života južnoslovenskih naroda oskrnavljena je za račun ideje svesrpstva. Ili, kako se danas kaže, „srpskog sveta“: dakle svesrpske ideje.

Prenebregavaju se činjenice da su ideju zajedničkog života iznjedrili hrvatski „ilirci“, da je o tome pjevao Njegoš, da su podnijete velike žrtve da se narodi koji su vjekovima bili pod vlašću tuđina, prije svega Habzburškog i Otomanskog carstva nađu u zajedničkoj državnoj kući.

Stvaranje kraljevine SHS, odnosno tzv. prve Jugoslavije pripisuje se samo srpskoj naciji i srpskoj vojsci. Njihov doprinos zaista je ogroman. Ali srpska politika i istoriografija, kako tadašnja tako i sadašnja, svjesno prećutkuje činjenice – da se i u drugim balkanskim sredinama takođe sanjao isti san o zajedničkom životu vječno porobljenih, sličnih naroda. Štaviše, o zajedničkom životu i jugoslovenskoj ideji prvi govore hrvatski intelektualci Ljudevit Gaj, Stanko Vraz, biskup Josip Juraj Štrosmsjer i ljudi okupljeni oko “Ilirske Danice”. Oni sanjaju oslobođenje od austrougarskog ropstva. Gore od želje za zajedničkim životom sa ostalim južnim Slovenima, koji su tada pod Otomanskom vlašću. Crnogorski vladar i vladika Petar II pjeva “lepo, lipo, ljepo i lijepo listići su jednog cvijeta“. Jugoslovenski odbor i njegovi prvaci Trumbuć i Supilo pristupaju realizaciji tog sna kada se ukazala prva stvarna prilika – tek raspadom dvije carevine, turske i austrougarske, nakon Prvog svjetskog rata.

Prvu Jugoslaviju srušio je srpski nacionalizam, iako je ta država najsličnija bila njihovom viđenju jugoslovenske drzave kao proširene Srbije. Srpska buržoazija i vojska držale su u prvoj Jugoslaviji pod svojom kontrolom sve južnoslovenske zemlje. Raspolagali su i upravljali svim materijalnim i nematerijalnim dobrima i imali apsolutnu dominaciju u svim sferama života. Zato je se u određenom smislu sa sentimentom prisjećaju današnji integralisti i ujedinitelji. One snage koje su devedesetih pokušale stvoriti svesrpsku državu koja bi zahvatila što veći dio druge Jugoslavije. Sa izuzetkom Slovenije, koja je otjerana u ratu “sa par hitaca”.

Danas, u tu novu zamišljenu državu trebale bi, pored Srbije, ući i Crna Gora, pola Bosne i Hercegovine, dio Kosova oko Mitrovice, a kasnije, “kada se stvore uslovi” i djelovi Sjeverne Makedonije i Hrvatske.

U tom ključu treba tumačiti nedavne koordinisane aktivnosti Beograda u Crnoj Gori: dolazak Dodika, ravno iz Moskve, sa preciznim instrukcijama, u posjetu Mandiću; odluku Kneževićeve partije da njihova predstavnica glasa protiv ulaska Kosova u Savjet Evrope, što koincidira sa Vučićevom najavom da bi Srbija mogla napustiti SE; verbalni napad bivšeg ministra Kovača na NATO…

Novi (a stari) plan je aktivan i predano se radi na njegovom ostvarenju. Ono što planeri Srpskog sveta čekaju je neka vrsta Nove Jalte, koja bi se imala desiti nakon završetka ratova u Ukrajini i na Bliskom Istoku, uz (za njih) poželjni rasplet u SAD – pobjedu Donalda Trampa na predsjedničkim izborima. U novoj podjeli sfera i uticaja oni vide mogućnost za konačnu realizaciju Homogene/Velike Srbije, odnosno Srpskog sveta. I konačnog ispravljanja “istorijske greške pravljenja Jugoslavije”.

Htjeli ne htjeli, premijer Spajić i predsjednik Milatović, zbog koncentracije moći u njihovim rukama, imaju najveću, istorijsku odgovornost da sačuvaju Crnu Goru kao nezavisnu, demokratsku državu. U suprotnom, sud istorije biće nemilosrdan prema njima.

(Pobjeda/foto: Autonomija)