Predsednik Srbije Aleksandar Vučić neformalno obavlja sve političke i stručne funkcije u zemlji, on je istovremeno i premijer, i ministar svih portfelja, i Republička izborna komisija, i Republičko javno tužilaštvo, i Privredna komora, i bog i batina. Pre godinu i po dana predsednik se volšebno transformisao u Nacionalni prosvetni savet i Zavod za unapređivanje obrazovanja i vaspitanja, pa je tako čarobnjački preobražen zatražio da država piše udžbenike iz srpskog jezika, istorije i geografije. Predsednikovu genijalnu inicijativu je odmah podržao pokorni ministar prosvete Branko Ružić, jer je reč o predmetima „od značaja za očuvanje nacionalne istorije i identiteta”.

Iako je predsednik umislio da je sveznajući, čak i njegovom oku nešto promakne, ali tu su lider Dveri Boško Obradović i patrijarh Porfirije da nadoknade propušteno. Dvojcu sa prosvetnim ambicijama zapali su za oko udžbenici biologije za osmi razred osnovne škole, konkretno lekcija o polnom i rodnom identitetu. Kad u udžbeniku piše da na dunjaluku postoje LGBT osobe, te da ima i osoba koje menjaju pol – to su za Dveri i SPC, kako reče patrijarh, “plodovi tihog inženjeringa te LGBT ideologije”.

Poznati narativ

Njihov zahtev za menjanje udžbenika ministar prosvete je sprovelo po hitnom postupku, nimalo ga ne zanima što se tome protive Nacionalni prosvetni savet, Srpsko biološko društvo, sve biološke katedre sa univerziteta u Srbiji i Institut za biološka istraživanja. Lepo je videti sinergiju crkve i države na delu, po modelu iz narodne pesme: Što propusti dijete Vučiću, dočekuje deli Porfirije.

Ne reaguje Ministarstvo prosvete užurbano na svaku sugestiju o sadržaju školskih udžbenika. Nedavno je pažnju javnosti izazvao udžbenik istorije za četvrti razred gimnazije u izdanju “Novog logosa”, Građanska inicijativa “21. maj” iz Crne Gore je reagovala, objavljeno je i nekoliko tekstova na tu temu, a ministar ni mukajet. Sporna lekcija govori o savremenoj istoriji, odnosno o Srbima u Crnoj Gori nakon referenduma o osamostaljenju ove države 2006. godine. Ceo odeljak zvuči odnekud poznato, pogotovo onima koji bar ponekad čitaju tabloide, nacionalističke portale i srodne medije specijalizovane za lobotomiju i ispiranje mozga bez centrifuge.

Da krenemo redom: “Srbi u Crnoj Gori (oko 200 000) našli su se u posebno teškoj situaciji nakon osamostaljenja te republike 2006”. Nema potrebe za eufemizmima, patrijarh Irinej je pre koju godinu bio mnogo eksplicitniji, rekavši da je položaj Srba u Crnoj Gori mnogo grđi nego što je bio u Nezavisnoj državi Hrvatskoj, pa je tako Crna Gora prikazana kao nekakav “Jasenovac na pjenu od mora”.

Informerska historija

Sledeća rečenica glasi: “Iako čine gotovo 30% stanovništva (oni koji se izjašnjavaju kao Crnogorci čine oko 45% stanovništva, prema popisu iz 2011. godine), a srpskim jezikom govori nešto manje od polovine stanovništva Crne Gore, Srbi su se našli u neravnopravnom položaju”.

Primetimo malu jezičku razliku koja govori više od hiljadu reči: nema Crnogoraca, već postoje “oni koji se izjašnjavaju kao Crnogorci”, ali zato su Srbi – Srbi, a ne “oni koji se izjašnjavaju kao Srbi”. Neki se danas izjašnjavaju kao Crnogorci, ali proći će ih to samozavaravanje, pa će se – uz malu pomoć srpske politike, države, medija, finansija, sile i prosvete – izjasniti kao Srbi. Tabloidi istu tezu zagovaraju mnogo otvorenije, za njih ne postoje nikakvi Crnogorci, to je izmišljena nacija koju nazivaju pogrdnim imenom “Milogorci” (tako glasi i jedan tag na portalu “Informera”).

Tezu o neravnopravnosti Srba u Crnoj Gori i svim drugim državama gde Srbi nisu većina čuli smo bar desetak hiljada puta u poslednjih trideset i kusur godina, to je bila jedna od glavnih tačaka zloglasnog Memoranduma SANU koji je, kao što znamo, svima onoliko dobra doneo, pa i Srbima. Ono što piše u udžbeniku istorije mogli smo sto puta da pročitamo po raznim opskurnim glasilima koja citiraju još opskurnije oriđinale iz raznih nacionalističkih serklova. Na primer, u “Informeru” se još pre 12 godina moglo pročitati: “Srpski narod je već dugi niz godina neravnopravan u Crnoj Gori”.

To je tada govorio Aleksandar Đurđev iz Srpske lige. Dotični je verni saradnik naprednjačkih vlasti, a prošle godine se proslavio pokretanjem „Peticije za odlučnu odbranu ugleda i institucije predsednika Republike Srbije Aleksandra Vučića od medijskog rata koji protiv njega vode političke i interesne grupe u zemlji i okruženju i medijima pod njihovom kontrolom“.

Školska odbrana svetinja

Udžbenik dalje veli: “Pod vlašću Mila Đukanovića, Srbi u Crnoj Gori otpuštani su iz državne službe i uklanjani sa svih državnih položaja”. To isto tvrdi i pomenuti Đurđev u navedenom tekstu naslovljenom “Zaustaviti diskriminaciju Srba u Crnoj Gori!”, isto ponavljaju i svi drugi nacionalistički propagandisti, samo što za tu tvrdnju niko nije ponudio neke konkretne podatke. Urednik “Informera” Dragan J. Vučićević to radi ipak mnogo eksplicitnije i žešće: “Crna Gora, ona zvanična Crna Gora, danas se izrodila u bastion antisrpstva! U žestokoj konkurenciji ustaša iz Zagreba, mudžahedina iz Sarajeva i šiptarskih zločinaca iz Prištine, crnogorski režim Mila Đukanovića prednjači u bolesnoj mržnji prema Srbiji i svemu srpskom”.

Udžbenik kaže: “Vlasti su u Podgorici u ranijem periodu na sve načine nastojale da umanje broj Srba koji žive u Crnoj Gori”. To smo isto čuli hiljadu puta, evo, na primer na Novom standardu: “Od 1997. godine, aktuelna vlast u Crnoj Gori kreće u projekat nezavisne Crne Gore, sa krajnjim ciljem da broj Srba u Crnoj Gori bude na nivou statističke greške”. Prema popisu iz 1991. godine, Srba u Crnoj Gori je bilo 9,34 procenta, a autori udžbenika sami kažu da ih je po popisu iz 2011. bilo skoro 30 posto (precizno – 28,73 procenta). Ako su Srbi tako ugroženi i izloženi diskriminaciji, ako su vlasti nastojale da umanje njihov broj – kako se taj broj povećao za skoro dvadeset procenata? Gde je tu logika? Zar autori udžbenika misle da su maturanti glupi i da nemaju pristup internetu?

Istoričari pišu: “Posebno se našla na udaru Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori, pošto je pokušano otimanje njenih crkava i manastira i formiranje nove pravoslavne crkve u Crnoj Gori koja neće imati veze sa Srbijom”. Na ovu temu je u srpskim tabloidima i ostalim medijima lojalnim Vučiću objavljeno bukvalno na hiljade tekstova pod sloganom “Ne damo svetinje”. Tako je, na primer, opskurni portal Intermagazin pisao kako je Zakon o slobodi veroispovesti “zbog najavljenog otimanja crkava i manastira Srpske pravoslavne crkve digao na noge kao nikada njene pripadnike”.

Istoričare očigledno ne zanima kako su crnogorske crkve i manastiri došli u posed SPC. Ako istoričari misle da celokupno sakralno nasleđe Crne Gore treba da bude vlasništvo institucije sa sedištem u Beogradu, u Ulici kralja Petra, onda svaka čast. Ispada da na crnogorske crkve i manastire više prava imaju žitelji Negotina ili Subotice, nego potomci onih koji su te objekte gradili.

Nebojša Bakarec, historijski izvor

Udžbenik nastavlja: “Dato je i sporno tumačenje zajedničke istorije, koja je vređala Srbe i prisvajala zasluge za oslobođenje današnje teritorije Crne Gore tada nepostojećoj Kraljevini Crnoj Gori (oslobođenje Budve i Boke Kotorske koje su učinile srpske jedinice, a koje se danas negira)”. Pre par godina podigla se velika furtutma, kad je tadašnji ambasador Srbije u Crnoj Gori Vladimir Božović položio venac “oslobodiocima Budve”, pa je potom proglašen nepoželjnom osobom. A sličnih reakcija je bilo i oko bilborda koji je slavio takozvane oslobodioce. Tada su se ovakvi udžbenički napisi mogli pročitati diljem nacionalističke štampe. “Skandal u Crnoj Gori zbog bilborda: Crnogorci ne priznaju da su Budvu oslobodili srpski vojnici”, pisao je tada portal “Srbija danas”.

I ovde ima malih logičkih problema. Kad je srpska vojska ušla u Budvu, u njoj nije bilo austro-ugarskih vojnika, a i sama država Austro-Ugarska je malo pre toga nestala, pa nije baš jasno od koga su to srpski vojnici oslobađali Budvu. Možda od njenih stanovnika?

U lekciji stoji: “Tadašnja vlast u Crnoj Gori išla je toliko daleko da su srpski pisci proterivani iz nastavnih planova”. O ovome se po nacionalističkim medijima pisalo sto puta, dovoljno je pomenuti tekst naprednjačkog poslanika Nebojše Bakareca “Otimanje srpskog nasleđa u Crnoj Gori” koji je objavljen u “Informeru”. Veli Bakarec kako je u Crnoj Gori “iz lektire izbačena većina srpskih književnika, ali i pisci drugih, nepodobnih nacija”, između ostalih i Dobrica Ćosić, a umesto njih – “ubačeni su nevažni ili anonimni autori”. Među tim “nevažnim ili anonimnim autorima” udarna pesnica naprednjačke propagande navodi i Andreja Nikolaidisa, Ibrahima Hadžića, Esada Mekulija, kao i čitav niz bošnjačkih i albanskih pisaca iz Crne Gore. Za srpske nacionaliste je sasvim normalno da druga država u lektiri više proučava srpske pisce, nego sopstveno književno nasleđe. A takav stav deluje sasvim prirodno i autorima udžbenika istorije.

Lekcija se okončava slavljenjem litija u Crnoj Gori predvođenih mitropolitom Amfilohijem. Podrazumeva se da je stavljanje političkih struktura pod dominaciju crkve nešto pozitivno, kao i sastavljanje vlade po manastirima. Klerikalizacija je očigledno neupitna vrednost, možda bi nam i teokratija dobro došla. Baš kao što propagiraju i srpski tabloidi i slične mračnjačke trovačnice koje bi da nas vrate u srednji vek.

Širenje omraze prema komšijama

Kad tabloidi, korumpirana vlast, internet okupljališta šovinističkih grupa, ideolozi nacionalizma i školski udžbenici dođu na isti kurs, znači da nam je društvo otišlo dođavola. Perpetuiranje mita o nacionalnoj ugroženosti i širenje omraze prema komšijama prelilo se i u udžbenike, po sugestiji Aleksandra Vučića. Mada je stanje katastrofalno i bez predsednikove intervencije. Dovoljno je podsetiti na udžbenik istorije za treći razred gimnazije Radoša Ljušića u kojem piše da su Crnogorci Srbi, a Srbi su i Hrvati i Bošnjaci, samo su jedni pokatoličeni, a drugi poturčeni. Prema zvaničnoj verziji istorije četnički pokret nije bio kolaborantski, već antifašistički.

Naravno, i taj falsifikat je nehotično humoran i posvađan sa logikom. Tako u jednom udžbeniku piše da se “četnički pokret Dragoljuba Draže Mihailovića… zasnivao na borbi protiv okupatora”, te da su četnici “smatrali da treba sačekati povoljniji momenat za ustanak jer su okupatori previše jaki”. Dakli, četnici su se borili protiv okupatora tako što se nisu borili protiv okupatora, već su čekali povoljan momenat za ustanak i nisu ga dočekali. Pa to ni Danil Harms ne bi smislio.

Ako smo stigli dotle da u udžbenicima istorije možemo pronaći iste one propagandističke floskule koje čitamo po tabloidima, možda bi naprednjaci mogli da odu i dalje od onog što su planirali u preoblikovanju nastave. Zašto urednici tabloida ne bi pisali udžbenike iz istorije? Oni bar ne pokušavaju da glume objektivnost, nimalo se ne ustežu, ne pišu u rukavicama. Kod njih je sve živopisno, otvoreno i jasno: milogorska tortura, srbomrzačko ludilo, antisrpski režim, šizofrenija Podgorice, falsifikatori istorije, Crnogorci u službi đavola, neoustaški režim, Milogorci zatiru sve srpsko… Isto svesti stanje, drugo pakovanje. Što bi rekla srpska narodna izreka nastala ovih dana: Život piše romane, a istoriju tabloidi.

(Al Jazeera, foto: Gradski portal)