Da je bilo samo domaćih predstava ne bih imala od čega da načinim selekciju. Selekcija je uvek odraz produkcije, program festivala ne može ići kvalitativno dalje od mogućnosti repertoara pozorišta, a oni su ove sezone u Srbiji bili vrlo skromni, u kvantitativnom ali i kvalitativnom pogledu umetničkih vrednosti produkcije savremene originalne domaće drame – izjavila je selektorka ovogodišnjeg festivala Sterijino pozorje, teatrološkinja i pozorišna kritičarka dr Ana Tasić na današnjoj konferenciji za novinare povodom najave selekcije 69. Sterijinog pozorja, koje će se u Novom Sadu održati od 26. maja do 3. juna ove godine.

Na Festivalu koji se ove godine održava pod motom (Post)apokaliptične svetlosti pozornica, u Takmičarskoj selekciji pred žirijem i publikom naći će se sedam predstava, a u međunarodnoj selekciji “Krugovi” tri.

Selektorka naglašava da je “ovogodišnji takmičarski program specifičan po tome što sve tri praizvedbe savremenih originalnih dramskih tekstova, Milana Ramšaka Markovića, Tanje Šljivar i Vide Davidović, dolaze iz pozorišta van Srbije ‒ iz Kranja i Ptuja („Kišni dan u Gurliču“), Varaždina („Režim isceljenja“) i Banja Luke („Mali ratovi i kabine Zare“)”. Po njenim rečima, ovu činjenicu treba, pre svega, shvatiti kao afirmaciju srpske drame i potvrdu misije Sterijinog pozorja da promoviše domaću dramaturgiju i izvan granica naše zemlje.

Tokom selekcije 69. Sterijinog pozorja selektorka je pogledala oko sedamdeset predstava iz Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Makedonije, Mađarske i Srbije. Prioritetan kriterijum u izboru predstava bio je “njihov umetnički kvalitet, vrednosti dramskih tekstova, režije, glume, muzike, scenografije i kostima i sve ostalo bilo je podređeno tome ‒ geografsko poreklo dela, opšte tematske odrednice programa, produkcijski uslovi izvođenja”…

Kada je reč o celini produkcije domaćih tekstova u Srbiji, i ove sezone je nastavljen trend dramatizacija romana i drugih književnih dela, autorskih projekata, čiji su tekstovi nastajali u radionicama sa glumcima, ali i prema motivima filmova, i bilo je više ili manje savremenih tumačenja našeg dramskog nasleđa.

Osim tri praizvedbe originalnih savremenih dramskih tekstova Milana Ramšaka Markovića, Tanje Šljivar i Vide Davidović, koji dolaze iz Kranja i Ptuja („Kišni dan u Gurliču“), Varaždina („Režim isceljenja“) i Banja Luke („Mali ratovi i kabine Zare“)”u takmičarski program ulazi i autorski projekat Andraša Urbana „Bilo jednom u Novom Sadu“, koji preispituje smisao i funkcije pozorišta u savremenom društvu, u kontekstu istorije Novosadskog pozorišta. Na repertoaru će se naći i adaptacija drame „Sirota Mileva iz Bosne u našoj civilizaciji godine 1878“ Albine Podgradske, iz druge polovine devetnaestog veka, koja je ovom prilikom prvi put izvedena u Narodnom pozorištu u Subotici, u zaista nesvakidašnjoj režiji Anđelke Nikolić.

Selektorka Ana Tasić najavila je i novo čitanje “bajkovite i arhetipske drame Milene Marković „Brod za lutke“, u neobično estetizovanom, poetskom viđenju Kokana Mladenovića, na sceni u Bitolju. U takmičarskom programu biće izvedena i nova dramatizacija Selenićevog romana „Očevi i oci“ Kate Đarmati (Narodno pozorište u Beogradu), u takođe istraživačkoj, postdramskoj formi reditelja Veljka Mićunovića, kojom se traže savremeni i svevremeni odgovori na pitanja o generacijskim sukobima i nasleđu (ratne) prošlosti.

-Novina u ovogodišnjim pratećim programima festival su “Filmski krugovi” – selekcija dokumentarnih filmova sa prostora bivše Jugoslavije (selektor Aleksandar Reljić). Projekcije će se održati u bioskopu “Arena” – najavio je izvršni director Sterijinog pozorja Goran Ibrajter.

Festival će obogatiti i drugi prateći programi: 17. Međunarodni simpozijum pozorišnih kritičara i tatrologa s temom: Pozorište i politička korektnost; Katalin Ladik doživljava nervni slom, daje otkaz na mesto službenice u banci i postaje konceptualni umetnik – reditelj Zlatko Paković, koprodukcija Pozorišta „Deže Kostolanji“ Subotica i Sterijinog pozorja – predstava van konkurencije; Pozorje mladih – susret studenata visokih pozorišnih škola iz zemlje i regiona; Javna čitanja radova studenata dramaturgije. 65. izložba dečjih radova „Scena, maska, kostim, lutka“ (u saradnji sa Centrom za likovno vaspitanje dece i omladine Vojvodine; Trenutak – pozorišni kroki izložba radova akademskog slikara Uglješe Colića nastalih tokom 68. Sterijinog pozorja; Dodirni reči – taktilna izložba namenjena slepim i slabovidim osobama; organizator Udruženje ReAktor; Muzika za scenu – promocija pozorišne muzike Mitra Subotića Sube (u saradnji sa Fondacijom „Mitar Subotić Suba; Izložba radova iz oblasti scenskog dizajna u saradnji sa Fakultetom tehničkih nauka, Odsek za scenski dizajn; Dani knjige – promocija pozorišnih knjiga i časopisa, te okrugli stolovi i tribune.

-Posebno nas raduje i sokoli to da je uprkos svemu, svima, svim teatarskim kućama – od Nove Gorice do Bitolja – važno da dođu na Sterijino pozorje – izjavio je direktor Sterijinog pozorja dr Miroslav Miki Radonjić. On je dodao da ovogodišnji kuriozitet da sve praizvedbe dolaze iz zemalja regiona govori o velikom uticaju naše savremene domaće drame i van granica naše zemlje.

Razdrobljeni identiteti u košmaru u kome živimo

Sa sloganom 69. Pozorja „(Post)apokaliptične svetlosti pozornica“, po rečima selektorke Tasić, komuniciraju sve predstave i u Takmičarskom programu, i u „Krugovima“.

“Slogan odražava potrage protagonista za delićima razdrobljenih identiteta u (post)apokaliptičnom vremenu, posle košmara ili u košmaru koji i dalje lokalno i globalno živimo, nakon oporavljanja od eks-jugoslovenskih ratova, tranzicija, pandemije. … iz apokaliptične faze nismo još izašli, nismo se prevezli na drugu stranu reke, metaforično rečeno, nismo stigli u post fazu. Apokaliptičnost je i dalje odrednica našeg sveta, korenito uzdrmanog brojnim ratnim žarištima na planeti, koja se neminovno odražavaju i na lokalnom planu u vidu neprestanih nemira izazivanih tragičnim vestima, novih ekonomskih poteškoća, upliva migranata, ali i upadljivog lokalnog razbuktavanja nasilja, kao reakcije na sveprisutne oblike nakaznosti. Radnje i životi likova u predstavama koje ćemo videti na ovogodišnjem Pozorju odražavaju ovakvo vreme”.

Takmičarska selekcija

„Kišni dan u Gurliču“, tekst Milan Ramšak Marković, režija Sebastijan Horvat, koprodukcija Prešernovo Gledališče Kranj i Mestno Gledališče Ptuj (Slovenija)

„Mali ratovi i kabine Zare“, tekst Vida Davidović, reditelj Ivica Buljan, koprodukcija Narodno pozorište Republike Srpske, Banja Luka (Bosna i Hercegovina ‒ Republika Srpska) i Sterijino pozorje (Srbija)

„Režim isceljenja“, tekst Tanja Šljivar, režija Bojan Đorđev, Hrvatsko narodno kazalište Varaždin (Hrvatska)

„Bilo jednom u Novom Sadu“, tekst i režija Andraš Urban, Novosadsko pozorište / Újvidéki Színház (Srbija)

„Sirota Mileva iz Bosne u našoj civilizaciji godine 1878“, tekst Albina Podgradska, režija Anđelka Nikolić, koprodukcija Narodno pozorište Subotica / Narodno kazalište / Népszínház; Dečje pozorište Subotica i Seoski kulturni centar Markovac

„Brod za lutke“, tekst Milena Marković, režija Kokan Mladenović, Narodno pozorište Bitolj (Severna Makedonija)

„Očevi i oci“, prema romanu Slobodana Selenića, dramatizacija Kata Đarmati, reditelj Veljko Mićunović, Narodno pozorište u Beogradu (Srbija)

„Krugovi“ ličnih i političkih razdora

Međunarodni program „Krugovi“ čine tri predstave iz Hrvatske i Bosne i Hercegovine: „Moji tužni monstrumi“, tekst Mate Matišić, režija Vito Taufer, Gradsko dramsko kazalište Gavela, Zagreb (Hrvatska)

„Crvena voda“, prema romanu Jurice Pavičića, dramatizacija Ivor Martinić, režija Ivica Buljan, Hrvatsko narodno kazalište Split (Hrvatska)

„Ljubičasto“, autorski projekat Selme Spahić, Kamerni teatar 55, Sarajevo (Bosna i Hercegovina)

Predstave su tematski međusobno bliske u pogledu dramatičnih, trilerskih, epskih i tragikomičnih odsjaja ličnih i političkih razdora u savremenoj istoriji eks-jugoslovenskog prostora.

Branislava Opranović (Autonomija)