Profesor etike sa Pedagoškog fakulteta u Somboru Slobodan Sadžakov izjavio je da “nema sumnje” da je ogromna uloga Srpske pravoslavne crkve (SPC) u funkciji realizacije, kako je nazvao, sulude ideje “srpskog sveta” te da je ona pokretačka snaga velikosrpskog nacionalizma i u Crnoj Gori.

“Crkva je jedan od stožera velikosrpskog nacionalizma. Oni su zajedno sa političarima i akademicima odveli region u propast, u bijedu i zločine. O tome ubedljivo govori knjiga Milorada Tomanića ‘Srpska crkva u ratu i ratovi u njoj’. I danas, SPC predstavlja dio nacionalističkog projekta, udarnu pesnicu velikosrpskog nacionalizma i politike ekspanzionizma. I to traje, u nepromenjenom intenzitetu”, rekao je Sadžakov za Portal Analitika iz Podgorice.

Dodao je da su i desne političke snage i SPC na istom zadatku održanja “srednjovekovne kaljuge”, kojoj smetaju ljudska prava, tolerancija i proširivanje horizonata slobode.

“Umesto da se nadovežemo na slobodarske tradicije ovog naroda, kao što je recimo antifašizam, mi nepogrešivo biramo pogrešno. To ima svoju cenu. I vlasti i crkvi u potpunosti odgovara ovakav kontekst: unesrećena, zatucana, opljačkana i predmoderna i Srbija i Crna Gora, mračnjaštvo, strah… Svi su oni na istom zadatku provođenja određene politike i sinhronizovani, uključujući i Dodika, srpske političare u Crnoj Gori i na Kosovu, celokupnu infrastrukuru ’srpskog sveta’”, upozorio je Sadžakov.

Sve češće isticanje lika i djela Pavla Đurišića od strane mitropolita Joanikija sagovornik Analitike doživljava kao nastavak sramne uloge SPC u razgradnji antifašističkih vrijednosti.

Podseća i da Crkva podržava desničarske i veoma konzervativne ideje, a čak je neke ratne zločince iz Drugog svjetskog rata proglasila za svece.

“Nema tu hrišćanstva ni duhovnosti, sve je to samo paravan za sticanje političke, ekonomske, obrazovne i medijske moći. Kod nas je praktično uništena sekularizacija”, izričit je Sadžakov.

Pogledajte, kaže, spisak onih koji dobijaju ordene SPC i mimo sveštenika, pa će biti sve jasno.

“SPC odlikuje svoje pulene, sve one koji su vukli i vuku ovo društvo na dno. To je orden koji nepogrešivo dobijaju upravo takvi. Kad tome dodamo i ‘posvećenja’ nekih dokazano spornih ličnosti iz Drugog svetskog rata, kao što je Milorad Vukojičić, zloglasni pop Maca, patološki koljač iz Crne Gore, parastose za kvislinge kao što su Nedić i Ljotić, jasno je o kakvom se vrednosnom sistemu radi. Sve ličnosti i događaji, i u prošlosti i u sadašnjosti, kojih bi se svako normalan stideo, za njih su prihvatljivi. Osuđeni ratni zločinci za SPC su heroji”, naglašava Sadžakov.

Ipak, prema njegovim riječima, zbivanja u Srbiji posljednjih pola godine promenila su i demaskirala mnogo toga, pa i pomogla da značajan broj ljudi napokon uvidi poziciju i pravu prirodu delovanja SPC i patrijarha Porfirija.

Kako navodi, mnogima je postalo jasno da SPC i njen poglavar na razne načine stoje uz režim, dobijajući od njega brojne privilegije.

“Doskoro je poslovično vladalo ono rajinsko-podaničko pravilo ‘Boj se Boga i države’. Značajno oslobađanje straha od vlasti bilo je praćeno i oslobađanjem od straha da se kritikuje SPC”, kaže Sadžakov.

U to se, kako dodaje, uverio na ličnom primjeru.

“Naime, u intervjuu NIN-u 2023. sam izneo tvrdnju da je Porfirije ‘Vučić u mantiji’. Tada je to izazvalo pažnju javnosti, ali su komentari bili većinom negativni. Danas ogroman broj onih koji se izjašnjavaju kao vernici otvoreno i bez zadrške, sa velikim ogorčenjem, kritikuje Porfirija, a posebno je omražen poslije izjava u Moskvi, kada su sve maske pale do kraja. Tamo se dodvoravao Putinu, namigivao ‘ruskom svetu’, koristio isti narativ o ‘obojenoj revoluciji’ kao i Vučić… Samo naivni su iznenađeni time. Trenutno je popularnost SPC i Porfirija u velikom padu, ljudi sve više uviđaju o kome i čemu se radi. Porfirije je danas izrazito omražena ličnost u Srbiji”, smatra Sadžakov.

Prema njegovim riječima, studenti, koji su objedinjeni oko nekoliko ciljeva i zahteva, heterogeni su u pogledu mnogih drugih pitanja i vrijednosti, a, kako dodaje, ogroman broj njih se izjašnjavaju kao vernici.

“Dosta njih je prošlo časove veronauke, vaspitavani su na jedan, iz mog ugla, pogrešan način. No, ogroman broj njih je sada razočaran ponašanjem SPC, posebno patrijarha Porfirija. Bez obzira na određen broj, po meni, nepotrebnih stvari koji su se povremeno događale na protestima, poput nošenja krstova i rusofilskih obilježja, studentski protest ipak nije bio dominantno klerikalno i nacionalistički obojen”, ocenjuje sagovornik Analitike.

Prema njegovom mišljenju, ako studenti zaista žele izgraditi nešto kvalitativno novo i bolje, te razviti svoju slobodarsku svijest, moraju, ističe, pored ostalog, shvatiti i ulogu SPC-a u nacionalističkom sunovratu i sve anomalije koje je donelo narušavanje sekularnosti.

“Nacionalizam i ratovi su doneli siromaštvo i urušavanje pretpostavki normalnog života, a to traje decenijama. I dokle je sve to dovelo? Ova država je skrojena po meri političara (sa kupljenim diplomama) i partijskih poslušnika, po meri kriminalaca, po meri Željka Mitrovića, Jelene Karleuše i Jovane Jeremić, po mjeri najprljavijih tabloida. SPC je na svoj način sastavni deo tog sunovrata i dio tog nakaradnog sistema”, izričit je Sadžakov.

(Autonomija/Portal Analitika, foto: N1)