Istaknuti književnik Mirko Kovač, dobitnik nekih od najznačajnijih nagrada na prostoru bivše Jugoslavije i uglednih stranih priznanja, koji je bio i oštar kritičar totalitarizma i nacionalizama na Balkanu, preminuo je 19. avgusta u Rovinju u 75. godini.

Autor niza romana, zbirki pripovedaka i eseja, kao i filmskih scenarija, Kovač je živeo u Rovinju od početka 90-ih godina. U tom primorskom gradu u Hrvatskoj će, prema nezvaničnim informacijama, biti i sahranjen.

Rođen 1938. u Petrovićima u Crnoj Gori, Kovač je sebe smatrao i crnogorskim, i srpskim, i hrvatskim piscem, a njegova dela prevedena su na desetak svetskih jezika.

Studirao je dramaturgiju na Akademiji za pozorište, film i televiziju u Beogradu, koji je napustio početkom 90-ih zbog sukoba sa tadašnjim vlastima, ali i zbog pretnji nacionalista.

Preselivši se u Hrvatsku, postao je stalni saradnik splitskog nedeljnika “Feral Tribune”, nastavljajući da piše i protiv hrvatskog nacionalizma.

Još na početku karijere ušao je u sukob sa politikom, odmah nakon objavljivanja prvog romana “Gubilište” (1962), zbog kojeg je optužen za stvaranje “mračnih slika sveta”. Sve češće je boravio u Zagrebu, pišući filmske scenarije za “Jadran film”.

Mnogi filmovi nastali prema njegovim scenarijima dobili su ugledne domaće i svetske nagrade, poput “Okupacija u 26 slika”, “Pada Italije”, “Lisica”.

Kovač je pisao i za pozorište, a i njegova dramska dela nailazila su na otpor vlasti.

Drama “Osipate se polako vaša visosti” zabranjena je bila odmah nakon premijere u Kamernom teatru u Sarajevu, uz optužbe da je pravio aluzije na tadašnjeg predsednika SFRJ Josipa Broza Tita. U mostarskom Narodnom pozorištu izvedena je drama “Iskušenje”, koja je takođe bila zabranjena.

Kovač je autor i romana “Moja sestra Elida” (1965), “Životopis Malvine Trifković” (1971), koji je dramatizovan i izveden na sceni Ateljea 212 u Beogradu, zatim “Ruganje s dušom” (1976), “Vrata od utrobe” (1978), “Uvod u drugi život” (1983), “Kristalne rešetke” (1995), “Rastresen život” (1996) i “Grad u zrcalu” (2007).

Za zbirku pripovedaka “Rane Luke Meštrevića” (1971) dobio je nagradu “Milovan Glišić”, ali je ta knjiga kasnije povučena iz biblioteka i osuđena kao “crna slika stvarnosti”. Autor je i zbirke pripovedaka “Nebeski zaručnici” (1987), zbirki eseja “Evropska trulež” (1986), “Evropska trulež i drugi eseji” (1994) i “Cvetanje mase” (1997), te knjige filmskih scenarija “Okupacija u 26 slika i drugi scenariji” (1990).

S Filipom Davidom objavio je “Knjigu pisama” (1998).

Dobitnik je NIN-ove nagrade za roman “Vrata od utrobe” (1978), prema čijim je motivima Lordan Zafranović snimio film “Večernja zvona”.

Kovač je dobitnik i Andrićeve nagrade, regionalne nagrade “Meša Selimović”, nagrade “Bosanski stećak”, Njegoševe i Trinaestojulske nagrade, slovenačke nagrade “Vilenica”, nagrada “Kiklop” (za životno delo), “Vladimir Nazor” i „August Šenoa”, kao i nagrade Tuholski (Tucholsky, 1993) Švedskog PEN centra i Herderove nagrade za književnost (1995).

(SEEcult)