Dobrodošla, Srpska pravoslavna Crkvo (SPC), na proces u kojoj je Vojvodina već 90 godina glavni optuženi!
Pre rasprave u načelu i o detaljima, postavljamo pitanje legitimiteta SPC da govori o svetovnim stvarima Vojvodine: da li je to ona ista SPC čiji su arhiepiskopi nedavno zabranjivali pozorišne predstave na glavnoj novosadskoj ulici, a neposredno nakon što su im (mu!) smetala deca i njihov žagor ispred spomenika Zmaj Jovi? Da li je to ona ista SPC koja je zabranjivala zvonjavu crkvnih zvona u buntovničkoj Turiji, za vreme tradicionalne „kobasicijade“, kao tipičan primer pučke zabave u kojoj se na trenutak zaboravi na Boga, odnosno samo ga se seti, jer je omogućio da Turinci svake godine svojim rukama, noževima i mlevenim mesom naprave najdužu kobasicu na svetu (malo li je, makar i od Boga)? Da li je to ona SPC koja je krila od pravde pedofila sveštenika što je u sremskokarlovačkoj bašti namamljivao dečake i onanisao pred njima? Da li je to ona SPC koja je nedavno izbačena iz ekumenskog saveta, nakog „mudrog“ rukovođenja i zavade sa celim svetom? Da li je to ona SPC koja je iz Vojvodine proterala sve sveštenike koji su rođeni u Vojvodini, sa izrečenom i nikad zaboravljenom rečenicom, a koja se još krišom i nevericom ponavlja u srpskim, vojvođanskim kućama: „… da istrebimo ovo austrougarsko trnje..“? Da li je to ista ona SPC koja se visokomudreno i bestidno pojavljuje u „matičinim“ masonskim salonima, onim salonima koji su nastali na tradiciji slobode, prosvetiteljstva i vrednoći „pčela radilica“, uprkos SPC, praveći se da to ne zna, praveći se da je sve u redu? A ništa nije u redu između SPC i velikih srpskih, vojvođanskih ljudi: sadašnji „zamenik“ patrijarhov i potpisnik „zabrinutosti“ SPC u jednom pisaniju iz devedesetih godina još ne može da oprosti Dositeju Obradoviću njegov evropski vapaj, od Hopova do osnivanja civilne Velike škole u Beogradu, nastavljajući izopštavanje iz SPC jednog od najvećih umova koje je dao srpski rod. Jednako kao što SPC ne može da zaboravi Svetozaru Miletiću obračun sa patrijarhom Germanom Anđelićem (brošura eparhije banatske), ali zato može da učestvuje u osnivanju tzv. „Srpskog narodnog pokreta Svetozar Miletić“, koji je sve – osim nastavljač Miletićeve misli. Jer Miletićeva misao i nastala je protiv zatucane, istinski feudalne i bečkom dvoru odane „jerarhije“, jednako kao što je danas ovdašnja jerarhija odana beogradskom „dvoru“. Da li je to ta ista SPC koja ne može do danas da oprosti Arseniju Trećem Čarnojeviću što je napustio Kosovo i državotvorno preveo ceo narod u Austrougarsku, spašavajući ga i omogućavajući mu svakovrstan potonji napredak i stvaranje nove srpske kulture, zbog čega je Turska morala da dovede jednog nesrbina (Kalinika prvog) i postavi ga za pećkog patrijarha da okupi ono uboge sirotinje što je ostala, ne bi li pripremila useve i hranu Turcima, na novim pohodima ka zapadu? Da li je to ta SPC koja još ne zna (i neće da zna) gde je tačno grobno mesto Arsenija Trećeg u manastiru Krušedol i koja krije (ili se nerado seća!) da su u njemu pokopani najznačajniji ljudi jedne velike, evropske epohe srpskog naroda sa (ove) severne strane Save i Dunava: osim Arsenija Trećeg u Krušedolu je sahranjen i Isajia Đaković (prvi evropski srpski diplomata, episkop i potonji patrijarh) koji je krajem sedamnaestog i početkom osamnaestog veka zadobio Privilegije od bečkog cara za svoj narod, na osnovu kojih je sačuvan ne samo narod nego i njegova vera, pa i sama SPC, a stovren je i deo srpske države -Vojvodina. U Krušedolu leži i prvi, od građana „izvikan“, dakle „demokratski“ Vojvoda Vojvodine srpske – Stevan Šupljikac, austrijski vojnik, kome će Jovan Subotić izreći jedan od najumnijih nekrologa u srpskom narodu. Umesto hodočašća u slavu ovih ljudi, do manastira Krušedol danas se stiže teško (prisutan je samo jedan neugladni putokaz), umesto negovanja evropskih horizonata srpskog naroda, danas se ih se SPC stidi. Stidi se SPC arhitekture devetnaestovekovnih vojvođanskih crkava, pa danas gradi po Vojvodini neke „gračanice“, stidi se mitre mitropolita Stratimirovića, stidi se Dvora u Sremskim Karlovcima, stidi se naravno i Majske Skupštine. Nikad nije obeležen taj dan od strane SPC, jer je narod tada okupljen u Sr. Karlovcima 1848. godine „izvikao“ patrijarha, jasno stavljajući do znanja svima, da ne misli da odustane od države iznad Save i Dunava, ni malo ne mareći što je u Beogradu već bio jedan patrijarh. To i danas Vojvodina hoće: priznanje da je kroz istoriju bila i ostala deo države sa statusom. Makar i kroz današnji Statut. Crkveni DSS apologeti predstaviće tog „izvikanog“ patrijarha Rajačića na sve načine: i da je poreklom van Vojvodine (to se mora naglasiti) i da je imao crvene kočije i da je išao caru daleko, dok su drugi vodili krvave bitke za „vojvodovinu“ i da je bio prosvećen i da je ostavio zadužbinu, čak će organizovati izložbu u Vojvođanskom muzeju o njemu u dnevno političke, a „srpske“ državne stvari. Samo neće reći jedno: patrijarh Rajačić je izdao srpsku građansku, slobodarsku, revoluciju, izneverio je istu onu Majsku Skupštinu, prihvatio sve uslove austrijske države da vojvodstvo bude nešto drugo a ne državna misao srpskog naroda, kolaborirao je sa feudalnom strukturom Austrougarske monarhije, borio se za primat sa mladim „voždom“ Đorđem Stratimirovićem i na kraju ga izdao. Džabe Ustav Vojvodovine srpske, koji je bio zadan da se načini od strane Skupštine Glavnom odboru, džabe žrtve, džabe Vojvodina, moraće ona još da sačeka Blagoveštenski sabor i Miletića, a onda neko drugo vreme, glavno je bilo i ostalo, da crkva i njeno ustrojstvo ostane kapa naroda, neprikosnovena vlast. I danas to SPC hoće. Međutim, kada je sve to tako, pitamo se da li je to ona ista SPC, koja je posle svega toga bila spremna da uništi i nekaknonski ukine dvovekovnu Karlovačku mitropoliju, uz pomoć dva radikala i Nikole Pašića, neposredno nakon „ujedinjenja“ Vojvodine i Srbije, a u cilju iste centralističke ideje koja je i danas u „zabrinutom sopštenju“ prisutna? Rezultat ukidnja Karlovačke mitropolije je i potonji egzodus Srba na traktorima (kada je Hrvatska trenirala državnost), jer je u pitanju nemogućnost da se pozove na gruntovne papire poseda SPC na ogromnim površinama iznad Save i Dunava i to papire koje Evropa jedino priznaje u postkomunističkoj eri, onda kada se (valjda jednom) bude zemlja vraćala prvobitnom vlasniku. Razgradnjom Karlovačke mitropolije SPC je sama ukinula titulara. Rezultat ukidanja Karlovačke mitropolije je i svođenje viševekovne (najstarije) svešteničke škole u Sr. Karlovcima, na nivo srednje bogoslovske škole, jer naravno, samo prestoni Beograd može imati bogoslovski fakultet. Da li je to ona ista SPC koja je pre neku godinu odbila da, zajedno sa civilnim vlastima Vojvodine, oda poštovanje žrtvama Racije, pokazujući lagani prezir prema narodnoj volji pokazanoj na izborima za Skupštinu Vojvodine? Da li je ista ona SPC koja odmah isteruje građanska udruženja iz „svoje“ zgrade u Zmaj Jovinoj ulici, dok deca u Novom Sadu idu u muzičku školu i dalje, kao i mnogih ranijih godina, smeštenu u zgradi koja pripada Katoličkoj crkvi? Da li je to ona ista SPC koja je imala glavne ljude u radiodifuznoj ustanovi Srbije, sa predsednikom episkopom crkvenim, što je (bio) presedan u celom svetu i presudni uticaj na uređivačku politiku u Radio-televiziji Vojvodine, što je dovelo do najniže gledanosti ikad ove televizije? Da li je to ona ista SPC koja u svom krilu odgaja zilotske, militantne formacije spremne da na mig visokih poglavara skinu glavu srpskim izdajnicima u Vojvodini?
Da, to je ta Srpska pravoslavna crkva, koja i dalje u Vojvodini vodi svoju pogubnu antievropsku, antiprosvetiteljsku, antiemancipatorsku, antihumanističku politiku, politiku sukoba, onu politiku koja rađa zloslutne grafite, kojima se prema potrebi preti malo Mađarima, pa malo  Srbima da bi se ustalasale mase i konačno i u Vojvodini spustila krvava zavesa, naočigled i nablizu multikulturalne Evrope. SPC u kontinuiranoj želji za vlašću mraka.
Anif, Salcburg, Austrija
8. februar 2009.
(autor, prof. dr Miroslav Ilić, predsednik je Socijaldemokratske partije Vojvodine)