Amfilohije je u Božićnoj poslanici govorio o braku, polnoj ljubavi, porodici, rađanju đece i seksualnoj slobodi. Uvijek mi je neobično kad visoka svještena lica – bilo koje konfesije u kojoj postoji celibat, tj. neženstvo – govore o braku, a svjesno su se odlučili za bezbračni život, sude o polnoj ljubavi, a svojim su se pozivom i stavom nje odrekli. Nije li čudno da o vrijednostima porodice raspravljaju oni koji su odlučili da svoju ne osnivaju, a porodicom smatraju nešto drugo? Neobično je da o rađanju đece savjetuju oni koji nemaju svoju, a nemaju ni neposrednog iskustva kako je imati i podizati đecu u svakakvim vremenima. Čudno je kad o seksualnoj slobodi arbitrarno presuđuju oni koji su je sebi uskratili. Ne tvrdim da bi svještenim licima – koji su prihvatili neženstvo – trebalo poreći pravo da govore o ovim životno važnim pitanjima. Ona su dio religijske doktrine i neizbježna su prosuđivanja o njima. No, valja raspravljati vrlo obzirno i oprezno o stvarima koje se ne poznaju dovoljno i o kojima se nema iskustva.
Posmatranjem bez učestvovanja mogu se ipak postići zanimljivi uvidi. Na prvi pogled, bez razmišljanja mogli bi se potpisati Amfilofijevi kritički stavovi o nekim procesima u modernoj seksualnoj kulturi. U pravu je kada tvrdi da savremeno postignuće seksualnih sloboda može da se preokrene u manipulacije seksualnim nagonima. Na mjestu mu je i teza da obrtanje slobode u neslobodu može vrlo štetno uticati na brak i porodicu, može narušiti princip monogamije, legitimirati devijantne oblike seksualne izopačenosti, indukovati seksualno nasilje i druga savremena zla koja dolaze od seksualne zloupotrebe ljudi, posebno đece.  Amfilohije ima pravo i u generalnom stavu da se sloboda ljudskog bića i njegova duhovna i tjelesna plodnost postiže umnim kroćenjem ljudskih nagona. Znatno prije pojave hrišćanstva je helenska filozofija – počev od Sokrata – tu spoznaju učinila ključnom u ideji uljuđivanja čovjeka. Od tada je ona trajno misaono dobro filozofske etike i svih humanističkih koncepcija do danas.
No, Amfilohije jedan neprihvatljivi tip seksualne kulture podvrgava kritici sa stanovišta drugoga – jednako neprihvatljivoga – tipa seksualne kulture. Naime, moguće je razlikovati više osnovnih tipova seksualne kulture. Apolonski tip postojao je u antici, a postoji danas u nekim društvima Dalekog Istoka i kod hrišćanskih adamita. Seksualne potrebe u njemu shvataju se kao i druge potrebe (jelo, piće etc.), te nema snažnijih tabua i polnih ograničenja. Liberalni tip seksualne kulture tolerantan je u pojavama seksualnosti i izbjegava prisile u normaranju oblika seksualnog ponašanja. Seksualnost se ne shvata samo kao biološko stanje života čovjeka, nego i kao psihofizički, duševni, emocionalni i socijalni odnos. Seksualna kultura bijede javlja se u patrijarhačnim ruralnim sredinama u kojima je slaba obaviještenost o seksualnosti. U njoj vlada predstava o dominaciju muškarca i potčinjenosti žene, a dopustivim se smatra nasilje u polnom i porodičnom životu. Orgijastička seksualna kultura apsolutizira zadovoljstva nastala seksualnim odnosom, dopušta sve oblike seksualnosti i seksualnih devijacija. Ova se kultura javljala u kriznim razdobljima starog Rima, kod nekih ranih hrišćanskih sekti, u aristokratskim i boemskim sredinama Novoga vremena, u pokretu libertina, u komunama hipika etc. Represivne seksualne kulture teže gušenju seksualnosti i karakteristika ličnosti vezanih za seksualnost. Počivaju na strogim zabranama nebračnih i predbračnih veza, nepostojanju sistema seksualnog vaspitanja, kao i ograničenju uloge seksualnih odnosa u braku na produžavanje roda. Puritanska seksualna kultura je krajnji izraz religijskog stava hrišćanstva u odbijanju zemaljskih zadovoljstava, pa i seksualnih. U njoj kulturi postoje cenzurne zabrane svega što ima veze sa seksualnošću, stvaraju se lažne predstave o štetnosti seksualnih odnosa, pa i ustanovljuje moralna i krivična odgovornost za pojedine oblike seksualne prakse.
Koji tip seksualne kulture brani Amfilohije? Reklo bi se, mješavinu elemenata seksualne kulture bijede s represivnom i puritanskom seksualnom kulturom. Udara protiv „globalne seksualne revolucije“, „današnjih seksualnih sloboda“, homoseksualnosti, „protivprirodnom, beslovenskom i jalovom raspaljivanju muškog na muško i ženskog na žensko“, a zalaže se za „celomudrenost u braku“, uzdržavanje od seksa prije i mimo braka, izbjegavanje seksualnog vaspitanja mladeži i njeno držanje podalje od ispoljavanja seksualnosti. Najveći problem u Amfilofijevoj mješavini tipova seksualne kulture je princip mješavine. Mjeru seksualnosti on postavlja u prirodi, s uvjerenjem da to slijedi iz biti hrišćanske doktrine. No, šta je priroda po toj doktrini? Hrišćanstvo nije mitologija, nego religija.  Bit hrišćanstva nije ono prirodno, nego ono duhovno i slobodno. Čovjek je duhovno i slobodno, a ne prirodno biće. Ono prirodno čovjeku ne može biti mjera! Kada bi se kao mjera uzimala priroda, od ljudske seksualnosti ne bi bilo ništa. Pred beskrajnom razlikom oblika i mjera seksualnosti najrazličitijih prirodnih (životinjskih) vrsta,  čovjek bi bio pometen i ne bi znao koji „prirodni uzor“ da slijedi.
Ko opanjkava slobodu što se može preokrenuti u neslobodu, tvrdo se odlučio za neslobodu!
(Pobjeda)