– Očekujemo da Savez vojvođanskih Mađara u najskorije vreme izađe u javnost s tekstom koncepta autonomije Mađarske koalcije na srpskom jeziku, kako bismo mogli da vidimo za šta se tačno oni zalažu – izjavio je za „Dnevnik” odlazeći spiker vojvođanskog parlamenta i zamenik predsednika LSV Bojan Kostreš

– Naš je, inače, stav da sve nacionalne zajednice u Pokrajini, bez obzira na njihovu veličinu, brojnost i to kada su došle u Vojvodinu, moraju imati jednaka prava i jednake obaveze. I to mora biti prioritet u izgradnji građanske, multietničke, multikonfesionalne i višejezične Vojvodine. Svaka ideja o podeli Vojvodine bez saglasnosti svih zajednica koje u njoj žive itekako je sporna.

Podsetimo, Mađarska koalicija koju, osim SVM-a, čine još i DSVM i DZVM, izradila je koncept autonomije mađarske zajednice u Vojvodini, koji objedinjuje stav mađarske političke elite u pogledu personalne autonomije, zatim političke autonomije kroz garantovana poslanička mesta za manjinske predstavnike, a predviđena je i teritorijalna autonomija. Pored toga, koncept ujedinjenih mađarskih partija bavi se i revizijom postojećeg modela lokalne samouprave u Srbiji i autonomijom Vojvodine, za zahtevom za promenom njenog trenutnog ustavnog položaja i proširenjem nadležnosti.

– Verujem da koncept MK neće ići u pravcu cepanja Vojvodine, nego isključivo u pravcu ostvarivanja određenih prava manjinskih zajednica u Pokrajini. O svemu drugom je moguće razgovarati, s tim da je, ponavljam, naš prioritet građanska Vojvodina u kojoj će svi imati jednaka prava i jednake obaveze – ponovio je Kostreš.

Nažalost, čelnici Mađarske koalicije se nisu potrudili da svoje viđenje autonomije prevedu i na srpski jezik pre nego što su ga zvanično predstavili javnosti. Pa ipak, prema ranijim najavama i trenutno dostupnim podacima, teritorijalna autonomija mađarske zajednice podrazumeva povezivanje devet opština s pretežno mađarskim življem na severu Bačke i Banata u jednu administrativnu celinu, sa Suboticom kao glavnim gradom.

U dokumentu MK, ovakva regionalna samouprava se naziva “Mađarski autonomni okrug”, u čijem bi sastavu bile opštine: Ada, Čoka, Mali Iđoš, Senta, Kanjiža, Novi Kneževac, Stari Bečej, Bačka Topola i Subotica. Takođe, Mađarska koalicija traži reviziju nekoliko sadašnjih opština, smatrajući da su im pojedina većinsko mađarska naselja neprirodno pripojena, te da bi i ta mesta trebalo da budu deo “Mađarskog autonomnog okruga”, o čemu bi njihovi meštani mogli da odluče na referendumu.

Nadležnosti ovakvog okruga bile bi delimično prenete s republičkog i pokrajinskog nivoa i preuzete od organa lokalne samoprave. To praktično znači da bi nova vlast stekla pravo da odlučuje o regionalnom razvoju u oblasti privrede, poljoprivrede, infrastrukture, ekologije i gazdovanja vodom, a garantovala bi i ravnopravnu upotrebu jezika i brinula se o funkcionisanju kulturnih ustanova.

– Pravljenje upravnih okruga je ideja iz novog statuta Vojvodine, ali ne u smislu definisanja jednog upravnog okruga na severu Bačke, već osam upravnih okruga u Pokrajini, čija bi sedišta bili veliki gradovi. Ostavljam prostor da se u takvoj konstalaciji snaga možda pronađe i prostor za okrug severne Bačke, ali, pre jasnih stavova, ipak očekujem da prvo razgovaramo s predstavnicima SVM-a – rekao je Kostreš.

Iako su s MK u predvečerje drugog kruga predsedničkih izbora, kada su Borisu Tadiću glasovi mađarskih birača postali suštinski bitni, potpisali svojevrsni sporazum o tešnjoj međustranačkoj saradnji, ni u Demokratskoj stranci nisu spremni da pristanu na težnju Mađara o uspostavljanju teritorijalne autonomije po etničkom ključu. Potpredsednik DS-a Bojan Pajtić je tada za naš list izjavio da u razgovoru s mađarskim čelnicima jeste bilo reči o inicijativi da se pomenutih devet opština nađe u jedinstvenom upravnom okrugu, ali je istovremeno naglasio da nema ništa od koncentracije opština s većinsko mađarskim življem.

Pajtić je i tada, baš kao i u obraćanju novinarima pre dva dana, za sva vremena odbacio mogućnost da DS ikada pristane na model teritorijalne autonomije, koji je okarakterisao kao veoma loš, pa čak i poguban za multinacionalnu sredinu kakva je Vojvodina. On je ocenio da kriterijumi za promenu granica okruga mogu biti isključivo ekonomski i geografski, a nikako etnički, te da ne dolazi u obzir da se neka opština iz Bačke nasilno preseli u Severnobanatski okrug, ili obrnuto. S druge strane, Pajtić je tada ponovio podršku demokrata mađarskoj ideji o garantovanim poslaničkim mandatima za manjinske predstavnike, što je model koji primenjuje nekoliko zemalja u okruženju.

U svakom slučaju, i pored snažnog protivljenja nekim skorije artikulisanim stavovima Mađarske koalicije, ni DS ni LSV, koji su sa Savezom vojvođanskih Mađara tvorili dosadašnju vladajuću većinu u Pokrajini, ne odbacuju mogućnost nastavka saradnje sa MK i posle izbora 11. maja. Dugogodišnje partnerstvo se tako, bar za sad, ne dovodi u pitanje bez obzira na činjenicu da je borba za koncept mađarske autonomije najavljena kao ključni segment predizborne kampanje tria SVM, DSVM i DZVM.

Ko uopšte nešto pita Pala?

Obrazlažući mađarski koncept autonomije, lider DZVM-a Šandor Pal je, između ostalog, kazao da MK u strankama većinskog naroda nema pravog sagovornika na temu svojih nastojanja, ocenivši kako se po tome današnja politička elita u Srbiji, koja sebe vidi kao demokratsku i proevropsku, ne razlikuje previše od one iz Miloševićeve ere. Štaviše, on je tada poručio da je mađarska samoadministracija „ostvariva civilizacijska tekovina” i da je svako ko to ne uviđa – njihov neprijatelj.

– Da gospodin Pal ima podršku u svojoj nacionalnoj zajednici, bio bi političar koji se nešto pita! Dočekao je svojih pet minuta da, pored predsednika SVM-a Ištvana Pastora, nešto i on kaže i sada pokušava da skrene pažnju javnosti svojim ekstremnim stavovima. Međutim, on je potpuno irelevantan. LSV može i hoće da razgovara samo s SVM-om, jer su svi ostali u Mađarskoj koaliciji za nas nevažni. Nama je, dakle, jedino važno šta govori Pastor, a potpuno nam je nebitno šta govore ostali članovi njegove koalicije – poručio je Bojan Kostreš.

A. Grubeša, Dnevnik