Poštovani,

polazeći od:

a) programsko-statutarnih akata i dosadašnjih praktičnih iskustava Vojvođanskog kluba,
b) IV Vojvođanske konvencije, čiji je Vojvođanski klub potpisnik,
c) analize aktuelne političke, ekonomske i kulturološke situacije u Vojvodini i Srbiji, kao i od
d) projekcija o pretpostavljenim pravcima razvoja aktuelne situacije,
moguće je sagledati realne programske ciljeve Vojvođanskog kluba u narednom dvogodišnjem periodu.

Svi navedeni aspekti se moraju posmatrati u svetlu procesa pridruživanja Srbije Evropskoj uniji, ali i u svetlu aktuelnog jačanja institucionalnog i vaninstitucionalnog centralizma u Republici Srbiji, koji se odvija paralelno sa uspostavljanjem jednoobrazne strukture vlasti na svim nivoima, kako u celoj Srbiji, tako i u Vojvodini.

Kako su programsko-statutarni akti i njima definisani priroda i ciljevi Vojvođanskog kluba prisutnima poznati, ima smisla zadržati se na pojednostavljenoj i suženoj analizi aktuelne političke, ekonomske i kulturne situacije u Vojvodini.

U želji da se opštepoznate stvari ne ponavljaju, naglasiću samo da neke od specifičnosti aktuelne situacije.

Ekonomsko razvlašćivanje Vojvodine je postalo opšte mesto u svim dosadašnjim analizama položaja Vojvodine u Srbiji. Novina su međutim, modeli, metode i nosioci tog razvlašćivanja. Prepoznatljivo je da je u toku ekonomsko razvlašćivanje Vojvodine, kroz procese centralizacije republičke vlasti i razvlašćivanja pokrajinske i lokalne. Već osvojena institucionalna prava Vojvodine sužavaju se odlukama Ustavnog suda, a paralelno sa tim se, nepoštovanjem važećeg (neuravnoteženog, zastarelog, centralističkog i ishitrenog) Ustava, u praksi poništava čitav korpus Ustavom garantovanih prava. Uz navedene, odvijaju se i procesi privatizacije, zasnovane na metodama koje ni u jednoj zemlji tranzicije nisu dale pozitivne rezultate. Rezultat toga je osvajanje vojvođanske privrede od strane prljavog domaćeg i diskutabilnog stranog kapitala. Na te tokove Vojvodina nema pravo, niti priliku, da utiče kao političko-ekonomski subjekat, što rezultira posledicama koje su pogubne po privredu, standard građana, ali i po političku i kulturnu atmosferu u Vojvodini.

Dodajmo navedenom da je politička scena u Vojvodini opterećena prošlošću, starim tenzijama, nerazumevanjima i sujetama. Stranke građanske opcije, koje deluju na celoj teritoriji Republike, su u krizi jer su izbornom pobedom nacionalnističkih stranaka na republičkom nivou dovedene do suočavanja sa sopstvenim greškama, primorane da „čiste svoje redove“, i to u situaciji kada ih napušta deo članstva kome je osnovni cilj bio ostvarivanje direktne lične koristi. U uslovima takozvanog „prekomponovanja“ i „upodobljavanja“ vlasti, što su samo fraze koje označavaju prekrajanje biračke volje građana metodama vanparlamentarne manipulacije i ucena, SNS i njeni koalicioni partneri postepeno uvode sistem dominantnog mišljenja, koji umrtvljuje političku scenu Srbije. U tom procesu Demokratska stranka pokazuje znake ozbiljne krize, koju teško rešava, jer je prinuđena da se suoči sa sve brojnijim (i raznolikijim) udarima vladajuće koalicije. Vojvođanska vlast je, pri tome, u specifičnoj poziciji – između čekića i nakovnja, a ta situacija sa svakom mesnom zajednicom ili opštinom koju SNS preuzima, postaje sve teža. Nekada najglasnija „autonomaška stranka“, Liga socijaldemokrata Vojvodine, suočena sa (primetnom, mada neformalnom) liderskom krizom, ali i krizom aktivizma, prepušta Demokratskoj stranci inicijativu u novim modelima parlamentarne borbe za dalji razvoj autonomije Vojvodine. Manjinske stranke, pre svega Savez vojvođanskih Mađara, koji već nekoliko godina predstavlja najaktivniji parlamentarni politički subjekat u borbi za autonomiju Vojvodine, postepeno počinju da postavljaju pitanje razloga za neaktivnost građanske opcije u Vojvodini, koja suviše pitanja ostavlja bez odgovora. jedna od najznačajnijih prepreka za uspostavljanje javnog mnenja Vojvodine, o aktuelnim događajima, je neaktivnost i nereagovanje intelektualaca, pre svega onih koji pripadaju većinskoj naciji.

U takvoj situaciji, neočekivano objavljivanje Deklaracije o zaštiti ustavnih i zakonskih prava AP Vojvodine, treba sagledati u svetlu realnog konteksta u kome se pojavljuje, umesto u svetlu starih računa, „starih greha“ i uvreženog međusobnog nepoverenja. U vezi sa tim, želim da naglasim da je značaj ove deklaracije pre svega u tome što ju je inicirala najveća parlamentarna stranka u Vojvodini i što je dokument postao deo parlamentarnog procesa. Drugi elemenat koje značajan je to što je, zahvaljujući mudrim ljudima, čini mi se pre svega predstavnicima mađarske nacionalne manjine, došlo do razgovora/dogovora svih značajnijih parlamentarnih subjekata u Vojvodini i na kraju – do kompromisa. To su značajne stvari, koje ne treba umanjivati, već podržati.

U analizi aktuelne situacije ne treba zanemariti ni činjenicu da su danas, među onima koji se trude da zatru svaki pomen od autonomije Vojvodine, brojniji nego ikad oni koji su rođeni u Vojvodini, a značajan procenat njih spadaju i u starosedeoce. To razbija neke stereotipe o Vojvođanima i primorava nas na ozbiljniju analizu i aktivnije delovanje u svim strukturama stanovništva.

Imajući izneto u vidu, kao osnovni zadaci Vojvođanskog kluba, u periodu koji je pred nama, nameću se:

1. Diskusija, popularizacija i aktuelizacija ideje da je za progres ekonomskog, političkog i kulturnog položaja Vojvodine neophodno obezbediti čvrste Ustavne pretpostavke, koje neće podlegati samovoljnim tumačenjima političkih stranaka koje dospeju na vlast, niti zavisiti od njihove trenutne volje. Te pretpostavke podrazumevaju uspostavljanje Vojvodine kao ravnopravne ekonomsko-političke celine u Federalnoj Republici Srbiji. U ovim okolnostima, to je jedina ekonomsko-politička pozicija koja istinski proizilazi iz istorijskih prava i težnji Vojvodine, koja je tokom istorije pokazala da „želi da bude u sastavu Srbije, ali ne pod Srbijom“ (citat, S. Budakov).
2. Popularizacija ideje multikulturne, multinacionalne, autonomne, miroljubive, evropske Vojvodine; popularizacija nenasilne komunikacije, prevencije nasilja, održivog razvoja, zaštite vojvođanskih resursa,
3. Zaštita vojvođanskih vrednosti i dostignutih prava;
4. Zalaganje za dekriminalizaciju Vojvodine u svim oblastima;
5. Širenje uticaja Vojvođanskog kluba; širenje uticaja VK na nove ciljne grupe, podmlađivanje, horizontalno geografsko širenje organizacije;
6. Uvođenje novih sadržaja i modela komunikacije:
a) optimizacija komunikacije sa članstvom
b) uspostavljanje novih kanala komunikacije sa nevladinim organizacijama iz Vojvodine i van nje;
c) optimizacija, širenje obima i sadržaja komunikacije sa političkim strankama koje imaju sedište u Vojvodini i sa pokrajinskim organima stranaka koje imaju centralu van Vojvodine; saradnja sa onima koji prihvataju program Vojvođanskog kluba, ili ga prihvataju „u načelu“, odnosno – zalažu se progresivni razvoj autonomije Vojvodine;
d) tešnja saradnja sa svim kolektivnim potpisnicima IV Vojvođanske konvencije, nastojanje da se broj kolektivnih potpisnika poveća;
e) organizovanje događaja za najširu javnost, što obuhvata i one koji imaju neodređen stav prema autonomiji Vojvodine, ili su protiv nekih njenih elemenata; sistemska pomoć ugroženim građanima i marginalizovanim društvenim grupama; pokretanje humanitarnih akcija, uključivanje u kvalitetne humanitarne akcije drugih organizacija.
7. Rešavanje funkcionalnih problema, bez ulaženja u suštinske kompromise sa centrima moći: obezbeđivanje normalnog finansiranja Kluba, projektno finansiranje Kluba (iz APV, EU i iz međunarodnih resursa);
a) Sistemsko korišćenje iskustva renomiranih članova i prijatelja Vojvođanskog kluba – ustanovljavanje novog savetodavnog organa Vojvođanskog kluba – Saveta;
8. Uspostavljanje Vojvođanskog kluba kao faktora okupljanja i objedinjavanja svih parlamentarnih i vanparlamentarnih subjekata koji se zalažu za suštinsko unapređenje Ustavnog i realnog položaja Vojvodine.
9. Razvoj i primena strategije „korak po korak“ u ostvarivanju zacrtanih zadataka.

Branislava Kostić
(izlaganje nove predsednice Vojvođanskog kluba na skupštini te organizacije)