Praksa Holokausta, poznato je, naličila je gigantskome industrijskom, fabričkom postrojenju smrti. Ili, riječima Tomasa Mana, nacizam je bio „mehanizovani misticizam“ za uništenje humanizma.

Teško je i zamisliti cjelokupnu proceduru „Konačnog rješenja“: popisivanje Jevreja i ostalih nepoželjnih, njihovo odvajanje, getoiziranje, sistematsko pljačkanje, izgradnja koncentracionih, radnih i logora smrti, regulisanje reda vožnje; a sve u toku najvećega ratnog sukoba u istoriji u kojoj je nacističkoj Njemačkoj manjkalo svega – i radne snage i goriva i teretnih vozova. Najveća „mračna genijalnost“, a zapravo izvorna malicioznost Holokausta, leži u činjenici da je cjelokupan poduhvat bio „ekonomski isplativ“. Kreatori Holokausta osmislili su samoodrživi način đe su i finansijeri i izvođači Holokausta bile njegove žrtve. To je demon kakvoga je Hanna Arendt viđela u duhu nacizma (ne i u mediokritetskome birokrati Eichmannu). Naime, žrtve Holokausta su uredno bile dužne platiti vozne karte za transport do logora smrti. U psihološkoj ravni, što je u izuzetnome romanu „Kako upokojiti vampira“ približio Pekić, čitav Holokaust počivao je na osnovnoj premisi žrtvine logike oslonjene na primarni ljudski instinkt – nada u opstanak. Prolaskom kroz birokratizirani nacistički lavirint žrtve Holokausta gubile su s uma da je njihovoj sudbini unaprijed određen kraj.

Zato je poređenje s Holokaustom nemoguće, nema takvoga postupka u cjelokupnoj istoriji. I današnji potomci žrtava Holokausta s pravom zabranjuju paralele i kič poređenja. No, ono što smo naučili iz toga iskustva jeste prihvatanje surove realnosti da je sve moguće, pa i njegovo ponavljanje ukoliko se zločinačkoj ideji i ideologiji na vrijeme ne slomi kičma. U postholokaust eri u svijetu Holokaust se nije ponovio, ali su se ponovili genocidi, poput onih u Ruandi ili Bosni. Pored svih univerziteta s katedrama za studije genocida, konvencija o ljudskim pravima i međunarodnih organizacija, Evropa je prije manje od 30 godina gledala bijele trake, bodljikave žice i ubijanje gena. Isto to gleda danas u Ukrajini. Imeđu Holokausta i genocida u Evropi poslije Drugoga svjetskoga rata ne postoje nikakve veze. Ali postoji propagandno, strateško i sofisticirano oponašanje totalitarnih praksi koje su proizvele Holokaust.

Rukopis za „Tihi genocid“

Crnogorska nacija, brojnošću analogna islandskoj, jedna je od najmanjih u Evropi. Na formiranje crnogorske nacije prevashodno je uticala svijest o viševjekovnoj tradiciji države, a tek onda svijest o kulturnoj i jezičkoj posebnosti. Proces formiranja crnogorske nacije neodvojivo je vezan za proces i kontekst formiranja ostalih južnoslovenskih nacija. No, za razliku od srpske, hrvatske ili slovenačke, razvojni put crnogorske nacije nije pratila adekvatna institucionalna izgradnja te je „crnogorsko pitanje“, iako odvojenije i drugačije, znatno bliže bošnjačkome i makedonskome iskustvu. Gubitak esencijalnoga supstrata crnogorske nacije – državnosti – 1918. godine usložio je njenu modernu i postmodernu artikulaciju.

Glavni kočničar razvitka crnogorske državnosti, time i crnogorske nacije, kulturne i jezičke zasebnosti od vremena uspostave evropskih nacija u XIX vijeku do danas, uz kratko hiberniranje i pasivizaranje od nekoliko decenija tokom druge Jugoslavije, bio je državni aparat Srbije. Negiranje crnogorske nacije i ugrožavanje njene državnosti baziralo se na strateškim, tajnim i javnim dokumentima na kojima je počivala srpska regionalna spoljna politika, operacionalizovana i finansirana resursima države Srbije i srpskih institucija te instalacijom srpskih ogranaka u Crnoj Gori. Od Garašaninova „Načertanija“ te raznoraznih „crnogorskih odjeljenja, odbora i odseka“ tokom epohe Obrenovića i Karađorđevića, Moljevićevih „Homegenih Srbija“ i Dražinih „Instrukcija“ do Memoranduma SANU, aktuelnih strategija za „srpski prostor“, crnogorska nacija je fizički, politički i kulturno gušena, ubijana, pritiskana, osporavana i asimilovana. Obnova crnogorske državnosti 2006. godine pružila je lažnu nadu da će se restartovana i oživljena država pozicionirati i odrediti strateški pametno prema nacionalnome pitanju i spriječiti „ponavljanje istorije“. No, ovđe se 2020. godine desio obrnuti Marks, istorija se ponovila kao farsa, a sad se prijeti pretočiti u tragediju.

O čemu se radi?

Do obnove crnogorske nezavisnosti te njenoga učlanjenja u NATO savez srpski pritisak bio je, (slobodnije rečeno) – industrijski hardcore četničeraj, osnovan na sili i dehumaniziranju Crnogoraca i Crnogorki, uz nekontrolisano finansiranje srpske stvari u Crnoj Gori. Potom nastaje promjena. Srbija pored tradicionalnoga repertoara sile, počinje koristiti softpower instrumente: svoju propagandnu, podrivačku i asimilatorsku djelatnost uspješno kalemi na lokalne, crnogorske okvire uz lažnu promociju „najviših ljudskih vrijednosti“. Drugim riječima, agresor je preuzeo retoriku žrtve.

Od 2020. godine desila se revolucija u srpskome intervenisanju u Crnoj Gori – srpska stvar počinje se finansirati od novca crnogorskih građana. Preuzimanje kontrole nad državnim sistemom omogućilo je ono što je djelovalo nemoguće – nestanak crnogorske nacije finansira se od strane crnogorske nacije. Ko god da je kreirao takvu stvarnost savršeno je projektovao svoje interese na crnogorsku stvarnost. Crna Gora postala je (da upotrijebimo metaforu Danila Kiša) KRMAČA KOJA JEDE SVOJ OKOT.

Kako i zašto se to desilo, i kako zapravo funkcioniše matrica, nije predmet ovoga teksta.

Kako i zašto se na to ne reaguje, takođe. Ovo je dijagnoza -Crnogorci plaćaju svoj nestanak.

(Antena M, Foto: Pobjeda)