Serijom tekstova portal „Autonomija“ vas podseća na ratne i krvave, namerno zaboravljene devedesete godine. Ponovo objavljujemo priloge iz štampanih medija iz Srbije i zemalja bivše SFRJ. Tekst „Četnički poziv na kavu“ objavljen je u sarajevskom nedeljniku „Nedjelja“ 23. juna 1991. godine. Autor teksta je Mensur Čamo.

Trijumf „državnog četnika“ dr Vojislava Šešelja na dopunskim izborima u beogradskoj opštini Rakovica, skinuo je i ono malo sumnje u to da je Šešeljev poslodavac Milošević, da je u Srbiji neočetništvo u snažnom zamahu i, ono što je od svih najsumornija istina, da voždov režim – priprema rat. Identifikovani su neprijatelji, motivi takođe, a sve češće se pominje i povod.

Vavna gova pobediti mova! – srpski narodni poklič s kraja 20. vijeka.

Nepogrešivi znak da je nečija politička karijera u usponu je kad se o dotičnom počnu raznositi vicevi. O dr Vojislavu Šešelju, vjerovatnom budućem poslaniku Narodne skupštine Srbije, koji je protivkandidate na nedjeljnim izborima u beogradskoj opštini Rakovica naprosto pregazio, računajući tu i espeesovca Radoša Karaklajića, demokratu Pekića i Jovana Marjanovića, drugog čovjeka SPO, počinju ovih dana da se prepričavaju vicevi, koji se uglavnom baziraju na onom vojvodinom francuskom ‘’r“. tj. nimalo četnički šprahfeler, projektovan u viceve u advekvatnoj mjeri, morbidnosti, recimo, uspavanke koju zmija pjeva (sikće) bebi u kolijevci, odražava užasnutost jednog dijela srpske populacije rezultatima rakovičkih izbora. Vicevi o Šešelju ne izazivaju zdrav i grohotan smijeh, nego zabrinjavajuću i grčevitu grimasu. Zar može biti drugačije, ako je više od 60 posto onih koji su u Rakovici birali svog poslanika u republičkom parlamentu, na mjesto ostalo upražnjeno nakon nedavne smrti književnika Miodraga Bulatovića, zaokružilo broj ispred imena čovjeka koji u tv-emisijama, dakle javno da javnije ne može biti, vadi pištolj i igra se njime, nevjerovatno perverzno objašnjava da „kad Hrvata u glavu pogodi metak iz ‘tompsona’ oči same iskaču iz očnih duplji“, ili morbidno najavljuje da „kad krenemo da koljemo Hrvate, nećemo to raditi noževima nego zarđalim kašikama, kako bi međunarodne komisije kasnije utvrdile da su svi umrli od tetanusa“. Ponavljamo, sa Miloševićevog ekrana.

Šešeljev trijumf u Rakovici, koji, doduše, može biti pod sjenom činjenice da na izbore nije izašlo pola birača, a što po voždovom izbornom zakonu i onima koji ga tumače ne znači apsulutno ništa, uvjerljivo je potvrdio nekoliko stvari oko kojih je dosad, možda, i bio tračak optimističkih dilema. Prvo, Milošević nije ni u kakvoj koaliciji sa Šešeljom – on je njegov poslodavac. Znatno više ambicija i para SPS je, umjesto u svog kandidata, koga je na neubjedljivoj i mrzovoljnoj promociji u Rakovici Borisav Jović biračima predstavio kao „Karakljajića“, uložio u vojvodin marketing. Zašto je to tako, dosad je izrečeno mnogo objašnjenja, ali bi najtačnije moglo biti slijedeće psihološko-pragmatičko: ako je ono što akademici SANU rade Miloševićev „super ego“, njegov „id“ je besumnje Vojislav Šešelj (psihološko); SPS se nezaustavljivo raspada i propada (neki dan je Bogdan Trifunović – onaj Bogdan – imao neugodan susret sa biračima na Novom Beogradu kad im nije znao objasniti kad će kafilerija pohvatati pse lutalice i kad će rupe po cestama biti zakrpljene), pa joj je zdravo neophodna infuzija (pragmatično objašnjenje). Naročito ako dobar dio espeesovskog članstva već prelazi u vojvodinu stranku. Znatno više nego što to čine „vukovci“, kako „reklamiraju“ režimska glasila.

Nije moguće, međutim, da pion ubrzo postane jači i od kralja. Stidljivo se pominje analogija sa Vajmarom i poređenje Miloševića sa maršalom Hindenburgom, a Šešelja sa Hitlerom, ali o tome ćemo kasnije.

Drugo, ultradesni radikalizam, koga bolje od „četništva“ indicira „fašizam“, osvojio je unutaršnjost Srbije. Beograd se „još drži“, valjda zbog produženog kakvog-takvog uticaja politički počivšeg Vuka Draškovića, ali je narod u unutrašnjosti „šešeljizmom“ uspaljen kao u najboljim danima „antibirokratske revolucije“. Na primjer, u tamo nekim Lebanima, Šešelj na miting izvede čak 20 od ukupno 30 hiljada stanovnika. Ništa čudno nema u ovakvom „zaokretu“ prosječnog Srbina ako se ima u vidu višegodišnja medijska i politička tortura Milošević-Ćosićeve ideologije o „genocidnim Hrvatima“, „tragičnosti srpskog naroda“, „islamskoj opasnosti“… dakle o neprijateljima srpstva na sve strane. Narod jednostavno i prirodno reaguje na ono čime se, pod firmom „kosovskog mita“, sistematski truje od dolaska Miloševića na vlast. Naprosto, genocidno.

Treći, ujedno najsumorniji, zaključak glasi: Miloševićev režim priprema rat. U to više uopšte nije preporučljivo sumnjati. Neprijatelji su bez ostatka određeni (Hrvati, Šiptari, fundamentalisti, Zapadna Evropa, SAD), razlog za ratovanje takođe (nepravde koje je istorija nanosila srpskom narodu), a nagoviješten je i povod. Jovan Radulović, „ministar za tuđe poslove“ u tzv. SAO Krajini, očekuje da bi taj Dan D mogao biti skorašnji „upad hrvatskih redarstvenika na srpske teritorije, što ćemo mi spremno dočekati“, vjerovatno misleći na sljedeće Tuđmanove „razdružiteljske“ poteze.

Šešelju u ratnohušačkoj atmosferi pripada značajno mjesto, ali nikako i centralno. No, nakon nedjeljnih izbora čini se da je definitivno isključena mogućnost s kojom su „slobisti“ vjerovatno računali kao sa prostorom za manevar – da će Šešelja kad više ne bude potreban, moći da isključe jednostavnim pritiskom na dugme. Njega više nije moguće isključiti. Zato bi šema Hindenburg – Hitler mogla vrlo skoro biti aktivirana. Kad, zajedno sa Paroškim i nekolicinom militantnih SPS-ovaca, u brišućem letu izmitraljira i dotuče ionako grogiranu srpsku opoziciju, Šešelju će sigurno porasti apetiti. A onda… Iz nesretne sudbine svog kuma, koji je prošle godine takođe figurirao kao „princ pretedent“, vojvoda će sigurno izvući neke zaključke. U najmanju ruku, on je u stanju da izazove rat. Za razliku od Vuka lani.

Na vajmarsku Republiku podsjeća mnogo toga iz današnje Srbije. Šešelj je u skupštinu Srbije jednom nogom već ušao u danu, na primjer, kad je u Vranju nepoznati napadač oteo od poštara penzije, kad su studenti i nastavnici Prirodno-matematičkog fakulteta u Beogradu svoj završavali, a sindikat radnika u pravosuđu, zdravstvu i školstvu najavljivali generalni štrajk, kad je penzioner Boško Jovanović iz Valjeva čekićem razbio staklena vrata na zgradi opštine zbog najavljene a neisplaćene penzije, kad su širom Republike registrovane tuče pripadnika SPO i vojvodinih „radikala“. Narod je sve više gladan. Intelektualci, tačnije jedan dio njih, potišteni su. Ulicama odjekuju ratnorodoljubive koračnice, sve više je štandova na kojima se prodaju kokarde i „Velika Srbija“, a ponegdje se mogu vidjeti i Martićevi milicajci, uniformisani naravno, okruženi Beograđanima koji su pomalo znatiželjni, nešto više uznemireni, a sve više agresivni. U novinama ostaje slabo plasirana vijest da Bejker dolazi u Beograd. Više se čuje njen eho: navodno, američki ministar za spoljne poslove namjerava da primi sve jugoslovenske predsjednike jednog po jednog, kao nedavno „dva Žaka“ ali ne u Palati Federacije, nego u američkoj vili. „E, neće on nama tako!“

Pamet polako seli u trube.

U Beogradu protiv neočetništva niko ne protestvuje, ako pamćenje ne vara, od juna prošle godine kada je starica u crnini stajala nedaleko jednog Šešeljevog mitinga, sa sendvič-transparentom na sebi, na kojem je pisalo: „Četnici su mi ubili oca, muža i sina“.

Ljudi valjda ne smiju. Sve što smiju je da u pola glasa pričaju viceve o „crvenom vojvodi“. Po jednom od njih, tako, Milošević i Šešelj se dogovaraju oko organizacije mitinga protiv Ante Markovića. Milošević kaže: „Moj prevoz, tvoji ljudi, Vojo.“ Šešelj mu odgovara: „Daj vuku.“ Vožd se iznerviranpominjanjem Vuka Draškovića obrecne: Kakvom Vuku, njemu ne dam ništa!“ na to vojvoda „pojašnjava“: „Ma, ne Vuku. Daj vuku da se vukujemo.“

Ili, onaj „međunarodni“. Tuđman razgovara sa Miloševićem i na voždovo iznenađenje kazuje: „Ma čuj Slobo. Taj tvoj Šešelj nije tako loš čovjek. Neki dan mi se javio telefonom i pozvao me na kavu“ (akcentirano je slovo „v“).

I Hitleru su se početkom tridesetih smejali. Zato bi se lako moglo desiti da kavu iz ovog vica svi popijemo.

(Mensur ČAMO, Nedjelja, broj 70, 23. juni 1991.)