Božidar Delić, general-major u penziji, član Srpske radikalne stranke, ranije poslanik Narodne skupštine Srbije, član njenih odbora za bezbednost i evrospke integracije, 1998. i 1999. godine oficir Vojske Jugoslavije (VJ) u činu pukovnika i komandant 549. motorizovane brigade VJ (dalje u tekstu: 549.mtbr). Pred MKSJ bio je svedok odbrane u predmetu Slobodana Miloševića i jedan od eksperata za vojna pitanja Tužilaštva MKTJ u predmetu Ramuša Haradinaja, kojim prilikama je na razne načine prezentirao preko 629 dokumenata VJ, koja su preko njega i uvedena kao dokazni predmeti i izvedeni u postupcima protiv Miloševića i Haradinaja, ali i u drugim predmetima Tribunala.
Tokom svedočenja u Haškom Tribunalu, kao i u više izjava, pa i u dokumentarnom filmu RTS – Bombardovanje-kako se vodio rat, naglašava sa ponosom da je komandovao snagama od preko 14.000 boraca, od čega je bilo preko 2.000 dobrovoljaca.
Među dobrovoljcima je bilo i Rusa.
1. Grupe Rusa, Ukrajinaca i drugih, bivših komandosa ruskih (sovjetskih – SSSR) vojno-desantnih i drugih specijalnih snaga, uglavnom veterana iz Avganistana, pod kontrolom i komandama srpskih vojnih i civilnih tajnih službi, sudelovale su u svim iole ozbiljnijim akcijama srpskih vojno-policvijskih snaga na prostoru Slavonije, Srema i Baranje u Hrvatskoj, na teritoriji Bosne i Hercegovine, a potom, od juna 1998. i na Kosovu, kao i na teritoriji Albanije i Makedonije, uz granični pojas sa Kosovom.
„Ruski dobrovoljci“ su, uglavnom delovali samostalno, a ponekad i zajednički sa srpskim – vojnim, policijskim ili vojno-policijskim snagama ili paramilitarnim grupama. Preživele žrtve i drugi očevici zločina, opisuju ih kao veoma hladnokrvne ubice i naročito surove (zubima su kidali delove ušiju i lica) u iznudama novca i nakita.
2. Za ratne zasluge na strani bosanskih Srba, neki od ruskih dobrovoljaca, među kojima i BAD i GAV (prezime,ime oca i lično ime poznati su autoru), osim novca, nakita, dragocenosti i drugih stvari ratnog plena, dobili su državljanstvo Republike Srpske, a BD i VJ (prezime,ime oca i lično ime poznati su autoru), dobili su i stanove.
3. BAD i grupa ruskih dobrovoljaca koju je on predvodio, od juna 1998. do 16. juna 1999. godine, ratovali su na Kosovu, na strani Srba.Veoma često delovali su u sastavu VJ i njene 549. motorizovane (prizrenske) brigade, a pod kontrolom pukovnika Božidara Delića, komandanta te brigade. U aktu vojne pošte 4445 Leskovac (kao sledbenika 549. motorizovane (prizrenske) brigade, Int. Broj 3501 – 3 od 30. decembra 1999. godine, uz ostalo, komandant Delić naglašava da je BD, avganistanski veteran i borac u BiH i Slavoniji, po dolasku na Kosovo, od 2. aprila 1999. godine, sa svojom grupom, prvo, delovao „u rejonu karaule Košara, a zatim i u rejonima Planeja i s. Budakovo“.
4. Iz međusobno saglasnih iskaza više ruskih dobrovoljaca, među kojima i B, G i V, vidi se da su bili pod kontrolom tajnih srpskih, civilnih i vojnih, službi, kao i da su delovali u sastavu ili uz jedinice VJ i/ili Posebne jedinice policije (PJP) i Jedinice za specijalne operacije (JSO) Resora Državne bezbednosti (DB) MUP-a Srbije. Sudelujući u specijalnim diverzantskim akcijama i nasilnom izviđanju u pozadini grupa OVK, često su delovali i na teritoriji Albanije.
5. Prenaglašeno, uz svojevrstan ponos, svi ističu – da su najčešće delovali pod neposrednim komandama pukovnika Božidara Delića, kao komandanata 549. motorizovane brigade prištinskog korpusa VJ.
6. Nakon povlačenja srpskih snaga sa Kosova, ruski dobrovoljci i njihova „braća po oružju“, u Leskovcu i više okolnih naselja na jugu Srbije, u tajnim i specijalno rađenim skloništima, sakrili su ogromne količine najubojnijih vrsta vojnih eksploziva, specijalnih, hemijskih i električnih upaljača, kao i svih vrsta najsavremenijeg pešadijskog naoružanja i municije za to naoružanje. Zbog međusobnih sukoba u podeli opljačkanog i otetog sa Kosova, otkrivena su neka od tajnih skrovišta oružja. Tim povodom, 4 od 6 ruskih plaćenika, ispitivani su, ali navodno nisu identifikovani, nisu pritvarani, i omogućeno im je da se skrivaju i napuste Srbiju. Onima sa stečenim državljanstvom dati su pasoši i lične karte.
7. U ondašnjoj VJ, opšte je poznato – da je Delić, tada već promovisan u generala, slavljen kao heroj i javno najavljivan kao budući načelnik Generalštaba VJ, zahtevao da se „zaslužnim“ ruskim dobrovoljcima da državljanstvo Srbije, da se prime u VJ i postave na visoke oficirske pozicije u jedinicama posebne namene („instruktori“).
8. Više pripadnika 37. odreda PJP, u više navrata, potvrđivali su kao verodostojna kazivanja Albanaca koji su preživeli i/ili bili očevici zločina, – o tome da su „ruski dobrovoljci“, samostalno ili zajednički sa srpskim policajcima, izvršili brojna ubistva i druge teške ratne zločine na prostoru Kosova.
Jedan od pripadnika 37. odreda PJP, u više navrata i na više mesta, fotografisao je grupe ruskih dobrovoljaca, u raznim akcijama jedinica (četa, vodova i odeljenja) toga odreda, pri progonu kosovskih Albanaca, njihovog masovnog ubijanja i izvršenju drugih zločina nad njima.
Drugi policajac, takođe iz 37. odreda PJP, kao svedok tužilaštva u predmetu MKSJ protiv Milutinovića, Šainovića, Ojdanića, Pavkovića, Lazarevića i Lukića (svedok zaštićenog identiteta – Svedok K-79), pred sudskim većem haškog Tribunala, na fotografijama je prepoznavao i pokazivao više ruskih dobrovoljaca u društvu sa srpskim policajcima iz toga odreda.
DM zvani Š, takođe policajac istog odreda, u istom predmetu MKSJ, kao svedok odbrane generala Sretena Lukića, potvrdio je sudelovanje ruskih dobrovoljaca i pred sudskim većem, na više fotografija, prepoznao i identifikovao više ruskih dobrovoljaca, među kojima i B, G i V-na.
Na većem broju fotografija, sa više mesta izvršenja zločina na Kosovu, 1999. godine, vide se ruski dobrovoljci-veterani iz avganistanskog rata, u društvu sa policajcima iz sastava 37. odreda PJM. Na jednoj su fotografisani 28. marta 1999. godine, u selu Bukoš, opština Suva Reka. Na drugim dvema, fotografisani su BAD, GAV i VJ, krajem maja 1999. godine, kod sela Budakovo. Na nekim od tih fotografija, ova trojica i drugi ruski dobrovoljci, vide se sa članovima borbebih posada tenkova VJ, specijalnih, guseničarskih i oklopnih borbenih vozila i transportera, kao i artiljerijskih i minobacačkih oruđa.
9. Rus B.A.D. (prezime, ime oca i lično ime, poznati autoru), zvani „Đoma“, iz mesta Izmil, kod Odese u Ukrajini, rođen 10. februara 1970. godine. Sa bližim podacima kao na zapisniku o saslušanju svedoka B D, Kri. Br.1632/06 od 31. oktobra 2006. godine, koji je sačinio Istražni sudija Okružnog suda u Beogradu (prema tom zapisniku, B otac se takođe zove D; B ima prebivalište u Mladenovcu, ulica Bisina br.11 (Žutica bb, Milići, Republika Srpska; B je po zanimanju građevinar). Indikativno je da u zapisniku nisu uneti ni najnužniji podaci za identifikaciju, nema matičnog broja građana, niti broja lične karte ili pasoša. Ranije kapetan Sovjetske armije/Ruske vojske. 1999. godine, sa grupom Rusa sudelovao na srpskoj strani u oružanim sukobima na Kosovu. Zbog ratnih zasluga u borbama na strani bosanskih Srba, dobio je državljanstvo Republike Srpske, a što se vidi iz Uverenja Republike Srpske – opština Milići, broj 2000-12 od 31. 08. 2006. godine, po kojem je B.A.D. tada iz mjesta Žutice upisan za državljanina Republike Srpske, u knjigu njenih državljana „koja se vodi za mjesto Milići, opština Milići, na strani 17, pod rednim brojem 7078 za 1996.godinu“.1998. i 1999. godine, kao predvodnik grupe rusko-ukrajinskih dobrovoljaca, delovao je u srpskim borbenim grupama, uglavnom snagama Posebnih jedinica policije (PJP). Kako je i sam često isticao, od 2. aprila do 16. juna 1999. godine, najčešće je delovao u sastavu VJ i njene 549. motorizovane brigade, a pod neposrednom kontrolom Božidara Delića, komandanta te brigade. U aktu („Ocena i mišljenje o radu BDD“) Vojne pošte 4445 Leskovac, Int. Broj 3501 – 3 od 30. decembra 1999. godine, uz ostalo, komadant te vojne jedinice, ondašnji pukovnik a sadašnji general Božidar Delić, za D osobito naglašava „da je ovaj avganistanski veteran i borac u BiH i Slavoniji, po dolasku na Kosovo, od 2. aprila 1999. godine, sa svojom grupom, prvo, delovao „u rejonu karaule Košara, a zatim i u rejonima Planeja i s. Budakovo“. Predvodio je i delovao kao snajperista.
10. Po predvodničkim ulogama i brutalnostima, zapažena su sledeća šestorica “ruskih dobrovoljaca”:
Rus G.A.V. (prezime, ime oca i lično ime, poznati autoru), rođen 30. decembra 1957, godine na Krimu u Ukrajini. Ranije potpukovnik Sovjetske armije/Ruske vojske.1999. godine, sa grupom Rusa sudelovao na srpskoj strani u oružanim sukobima na Kosovu. Zbog ratnih zasluga u borbama na strani bosanskih Srba, dobio je državljanstvo Republike Srpske, a što se vidi iz Uverenja Republike Srpske – opština Milići, broj 2000-12 od 31. 08. 2006. godine, po kojem je GV, tada iz mjesta Žutice, upisan za državljanina Republike Srpske, u knjigu njenih državljana „koja se vodi za mesto Milići, opština Milići, na strani 17, pod rednim brojem 7085 za 1996.godinu“.
Rus VJ (prezime i ime poznati autoru), najverovatnije iz Moskve. 1999. godine, sa grupom Rusa sudelovao na srpskoj strani u oružanim sukobima na Kosovu. Najčešće je delovao sa BAD, kao predvodnikom. I pre i nakon ratnih sukoba na prostorima bivše Jugoslavije, zajednički su ratovali u Avganistanu i drugim ratištima.
Rus sa nadimkom “Major”, pilot ruskog vazduhoplovstva, veteran avganistanskog rata. 1999. godine, sa grupom Rusa sudelovao na srpskoj strani u oružanim sukobima na Kosovu.
Rus sa nadimkom (ili imenom) Albert, iz Odese, bez levog oka preko kojeg stalno nosi zaštitnu povesku (monokl), veteran iz avganistanskog rata. 1999. godine, sa grupom Rusa sudelovao na srpskoj strani u oružanim sukobima na Kosovu. Nakon otmice skupocenog džipa i pribavljanja odgovarajuće dokumentacije, iznenadno je napustio grupu i pobegao sa Kosova, odnevši ogromnu količinu opljačkanog deviznog novca i zlatnog nakita. Od 1999. do kraja 2006. godine, skoro svakog drugog dana, viđan je u Vlasotincu, uglavnom sa VG (ime i nadimak poznati autoru), zamenikom komandira Policije u Crnoj Travi. Navodno je oženio Srpkinju iz Vlasotinca, koja ima kuću u ulici 22. Divizije, “dve ili tri kuće iza restorana Šešir”. Skupoceni džip mu je kasnije spaljen, a pričalo se da su to uradili policajci PJP sa kojima je “ratovao na Kosovu”. Zadnje dve godine uglavnom boravi u Beogradu, gde radi kao predvodnik grupe za održavanje reda („izbacivači“) u jednom od većih i poznatijih restorana.
Rus Z.S. (ime i prezime poznati autoru), iz Moskve, oficir Ruske vojske u činu kapetana. Dobrovoljac u 549. mtbr. U Ratnom dnevniku Oklopnog bataljona (Okb), 549. mtbr, između ostalog, upisano je i: “02. juna 1999. godine, – „U jedinicu je raspoređen kapetan Zesid Sergej, koji je došao u 549. mtbr kao dobrovoljac iz Moskve…“. Iz dnevnika se vidi da je komandant Okb bio major SN, a zamenik komandanata Okb – major Š, kao i da je 11. juna 1999. godine Okb, kao deo 549. mtbr napustio Kosovo i stacionirani su u Leskovcu.
11. BD i VJ, ratovali su na strani Srba i u Slavoniji, u borbama protiv Hrvata. Zbog ovoga, Srbi iz Srpske oblasti istočna Slavonija, Baranja i zapadni Srem, obojici su dali stan izvesnog Hrvata iz Vukovara, po rešenju Srpske oblasti istočna Slavonija, Baranja i zapadni Srem – Opština Vukovar – Sekretarijat za urbanizam, stambeno komunalne delatnosti i imovinsko pravne poslove, broj UP/I-10-2058/1996 od 25. decembra 1996. godine.
12. Jedan od zamenika Tužioca za ratne zločine (ime i prezime poznato autoru), uz posredovanje jednog policijskog oficira i trojice policajaca iz Četvrte čete 37. odreda Posebnih jedinica policije (PJP), lično je upoznao i u više navrata se neslužbeno sastajao sa ruskim dobrovoljcima – Majorom, Albertom i kapetanom ZS.
13. Ruske i ukrajinske dobrovoljce lično poznaju, pored ostalih, i Božidar Delić, Radoslav Mitrović, Nenad Stojković iz 37. odreda PJP i više policijskih inspektora iz Državne bezbednosti Srbije i Posebnog odeljenja za ratne zločine MUP-a Srbije, koji su ruske plaćenike i ispitivali (i od njih uzeli, prvo pisane izjave, a potom i, četvoricu od njih, ispitivali kao osumnjičene za ratne zločine i druge kriminalne aktivnosti, sačinivši o tome i više zapisnika o saslušanju i službenih zabeleški), pri čemu su sakrili podatke o identitetu ispitivanih Rusa, kojima se potom gubi svaki trag, a navodno im je svima osim Albertu omogućeno da napuste Srbiju.
14. Prikupljeni dokazi ukazuju na pogibiju sledećih 3 (trojice) ruskih dobrovoljaca VJ na Kosovu: Bulah (Vitalij) Glebovič (rođen 2.maja 1965), dobrovoljac 125. brigade (VP 7238/5) Prištinskog korpusa, poginuo 19.05.1999 u rejonu Karaule Košare/Koshare; Fjodor Šuljga (rođen 20.01.1963), dobrovoljac VJ, poginuo 31.05.1999 u Dečanima/Deçane, i Sergej (Starcev) Ivanovič (rođen 01.06.1962), dobrovoljac VJ, poginuo 11.05.1999. u mestu Rezala/Rezallë
Podaci o ruskim dobrovoljcima u srbijanskim snagama te njihovom zajedničkom “ratovanju”, koje sam ovde izneo, neposredno proizlaze iz sledećih dokaza-dokumenata:
1) Elektronski (video-DVD) zapis iskaza DM, zvanog Š, svedoka odbrane generala Sretena
Lukića, u predmetu Tribunala protiv Milana Milutinovića, Nikole Šainovića, Dragoljuba Ojdanića, Nebojše Pavkovića, Vladimira Lazarevića i Sretena Lukića, pri svedočenju 21. i 22. februara 2008. godine. Š je, formalno, bio policajac iz sastava 87.odreda PJP, ali je u akcijama PJP na Kosovu, tokom1999.godine, bio u sastavu Diverzantsko-izviđačkog (DI) odeljenja, Petog voda, Četvrte čete, 37.odreda PJP; sada je policajac Policijske stanice Vlasotince, na dužnosti sektorskog radnika;
2) Transkripti i elektronski (video-DVD) zapis iskaza zaštićenih svedok Tužilaštva haškog Tribunala, (K-32, K-41, K-79) u premetu Milana Milutinovića, Nikole Šainovića, Dragoljuba Ojdanića, Nebojše Pavkovića, Vladimira Lazarevića i Sretena Lukića;
3) Akt (dokumenat) Vojne pošte 4445 Leskovac (koja je slednik bivše 549. motorizovane brigade VJ), Int. Broj 3501 – 3 od 30. decembra 1999. godine, u kojem se za BAD, uz ostalo, naglašava i da je on avganistanski veteran i borac u BiH i Slavoniji, kao i da je po dolasku na Kosovo, od 2. aprila 1999. godine, sa svojom grupom, prvo, delovao „u rejonu karaule Košara, a zatim i u rejonima Planeja i s. Budakovo“;
4) Rešenje Srpske oblasti Istočna Slavonija, Baranja i zapadni Srem – Opština Vukovar- Sekretarijat za urbanizam, stambeno komunalne delatnosti i imovinsko pravne poslove, broj UP/I-10-2058/1996 od 25. decembra 1996. godine;
5) Uverenje Republike Srpske – opština Milići, broj 2000-12 od 31. 08. 2006. godine, po kojem je BD, upisan za državljanina Republike Srpske u knjigu njenih državljana, koja se vodi za mesto Milići, opština Milići, na starni 17, pod rednim brojem 7078 za godinu 1996.godinu;
6) Uverenje Republike Srpske – opština Milići, broj 2000-12 od 31. 08. 2006. godine, po kojem je GV, upisan za državljanina Republike Srpske u knjigu njenih državljana, koja se vodi za mesto Milići, opština Milići, na starni 17, pod rednim brojem 7085 za godinu 1996.godinu;
7) Iskaz Asmana Taçija, svedoka Tužilaštva haškog Tribunala u predmetu protiv Slobodana Miloševića, – 10., 12., i 13. novembra 1999. godine,- FHP, Suđenje Slobodanu Miloševiću, Transkripti, Knjiga 6. strana 419. do 438, i izjava Asmana Thaçija, date istražiteljima MKTJ, u dane 10., 12., i 13. novembra 1999. godine i ima oznaku MKTJ – Thaci Asman/K011-0495-KOl l-0501Az.-
„…Vojnici Vojske Jugoslavije ubili su mog drugog sina Rustema Thaçija, rodenog 13. novembra 1971. Odveli su ga 17. aprila 1999. godine. …Takođe sam razgovarao i sa Ciganima (na albanskom) i s Rusima (na ruskom). U stvari, ti Rusi su izdavali naređenja vojnicima Vojske Jugoslavije, kao i paravojnim snagama. Mogao bih ih prepoznati, jer su mnoge paravojne trupe bile stacionirane otprilike 1 km od moje kuće…. došao je konvoj od preko dve hiljade ljudi iz mnogo sela, uglavnom žena, dece i nešto više od 100 muškaraca, većina njih iz Ljubižda i ostalih sela. Išli su prema Albaniji. Pitali su me da im pokažem put do granice s Albanijom. Vojnici Vojske Jugoslavije su nas otkrili i opkolili, pucajući sa svih strana. Rekli su: „Predajte se ili ćemo sve da vas pokoljemo! Tada su vojnici Vojske Jugoslavije ubili 17 muškaraca. Ja i moji sinovci, Bashkim Thaci (star 28 godina) i Zenel Thaci (star 26 godina), obojica iz sela Damnjane/Demjan, bili smo očevici tog ubistva: videli smo kako su pobiili tih 17 muškaraca na planini Ljubižda. Vojnici Vojske Jugoslavije su nas naterali da pasemo travu: uperili su svoje puške u nas i morali smo da pasemo travu pet minuta… Posle je neki visoki oficir Vojske Jugoslavije, potpukovnik, psovao i ubio pištoljem dvojicu vojnika koji su ubili tih 17 muškaraca.“
8) Iskaz Božidara Delića, kao svedoka odbrane Slobodana Miloševića u haškom Tribunalu -22, 29. i 30 juna 2005. godine, 01, 05, 06, 07, 11, 12,13,19. i 20 jula 2005, i 20, 21. 28 i 29. septembra 2005. godine,-FHP, Suđenje Slobodanu Miloševiću, Transkripti, Knjiga 20. strane 213. do 931; Knjiga 21. strane 3. do 344; Knjiga 22. strane 723. do 825, i Knjiga 23. strana 3. do 41.
9) Iskaz Vlatka Vukovića, kao svedoka odbrane Slobodanu Miloševiću u haškom Tribunalu – 26. i 27. oktobra 2005. godine,- FHP, Suđenje Slobodanu Miloševiću, Transkripti, Knjiga 23. strane 704. do strane 815.;
10) Iskaz svedoka zaštićenog identiteta – K-32, svedoka Tužilaštva haškog Tribunala u predmetu protiv Slobodana Miloševića,-17. i 22. jula 2002. godine, FHP, Suđenje Slobodanu Miloševiću, Transkripti, Knjiga 9. strana 723. do 784 i Knjiga 10. strana 3. do 31;
11) Iskaz svedoka zaštićenog identiteta – K-41, svedoka Tužilaštva haškog Tribunala u predmetu protiv Slobodana Miloševića, 06. septembra 2002. godine, FHP, Suđenje Slobodanu Miloševiću, Transkripti, Knjiga 11. strana 309. do 385;
12) Izvodi iz ratnih dnevnika: Komande 549.mtbr i Komande 2.mtb, 549.mtbr ;
13) Izvodi iz ratne službene beležnice (dnevnika) policijskog generala Sretena Lukića;
14) Izvodi iz dnevnih borbenih izveštaja 2.mtb, 549.mtbr;
15) Ratni dnevnik Oklopnog bataljona (Okb), 549.mtbr.
Đorović Golubov Lakić,
potpukovnik pravne službe JNA u penziji