Da li je ovo otvaranje perspektive za neke nove politike i da li će ovi protesti iznjedriti neke nove političare sa novim porukama – upravo je to ono od čega režim najviše strahuje i što objašnjava njegovu sve veću represiju nad građanima – ocjenjuje za Pobjedu Sonja Biserko, predsjednica Helsinškog odbora u Srbiji, povodom sve većeg nezadovoljstva građana u Srbiji i svakodnevnih protesta.

POBJEDA: Da li se bliži kraj Vučićevoj vladavini u Srbiji uzimajući u obzir sve što se dešavalo tokom ove sedmice u parlamentu, ali i na ulicama Srbije? Protestuju građani tražeći odgovornost za pogibiju 15 ljudi u Novom Sadu, prosvjeta štrajkuje već dva mjeseca, policija u civilu hapsi, prebija, Univerzitet je pred štrajkom…?

BISERKO: Teško je predvidjeti kako će se stvari dalje razvijati. Ono što je očigledno već sada jeste da se nezadovoljstvo građana, koje već duže tinja, masovno raširilo. Tragedija u Novom Sadu svakako je bila okidač koji je do kraja ogolio režim predsjednika Vučića. Po prvi put u protestima masovno učestvuju studenti i uopšte mladi ljudi, ali i Univerzitet. Mislim da je to dodatno unervozilo predsjednika. Vučić je pokušao raznim manipulativnim tehnikama i kontrolom nad mejnstrim medijima da zabašuri razmjere tragedije, ali u tome nije uspio. Masovna hapšenja mladih ljudi koji su protestvovali i njihovo pritvaranje bez zakonskog osnova dodatno je radikalizovalo protestante. Tuča u parlamentu poslužila je da se usvajanje budžeta usvoji bez rasprave i opozicije i prijeti da u datim okolnostima parlament prestane da radi.

Da li je ovo otvaranje perspektive za neke nove politike i da li će ovi protesti iznjedriti neke nove političare sa novim porukama? Upravo je to ono od čega režim najviše strahuje i objašnjava njegovu sve veću represiju nad građanima.

Goran Ješić, bivši potpredsjednik za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo Vlade Vojvodine, postao je novi simbol otpora nakon što je stao u zaštitu mladića koji je pokušao da odbrani svoju devojku. Zbog toga je pritvoren na dvije nedjelje. Nakon izlaska je izjavio da se vraća u politiku i da je za to potrebna nova partija, koja će biti jasno ideološki profilisana, koja će biti nacionalna, a čije će sjedište biti u Novom Sadu. Prva takva u istoriji višestranačkog sistema u Srbiji. Moramo vratiti i ideologiju jer bez nje politika se zasniva na novcu i populizmu. Tako se nema šanse protiv Vučića.

POBJEDA: Može li se zataškati tragedija u Novom Sadu kao što pokušava vlast koja živi u svom paralelnom svijetu – promoviše se EXPO, gradnja puteva…? Kuda nas vodi taj paralelni svijet?

BISERKO: Tragedija u Novom Sadu je samo jedna u nizu. Počelo je još prošle godine sa ubistvima učenika u Ribnikaru, zatim Mladenovcu. Građani takoreći od prošle godine su stalno u protestu. I ne samo zbog pomenutih tragedija, već i zbog sporazuma o rudarenju litijuma, kao i niza drugih netransparentnih ugovora (kao onaj sa Trampovim zetom Kušnerom).

Teško je sada ugušiti to nezadovoljstvo i mnogo zavisi od toga ko će biti sposoban da politički kapitalizuje to nezadovoljstvo. Vučić se naravno rukovodi i aktuelnom geopolitičkom konstelacijom naročito poslije pobjede Trampa u kojoj se učitava mnogo štošta. Tramp imponuje zbog zbog njegovog konzervatizma i autoritarnosti. Vrlo je indikativna rečenica Milorada Vučelića u autorskom tekstu u ,,Pečatu“ u kojoj ističe da su nam se Amerikanci poslije višedecenijskog moralisanja konačno pridružili. Jer, kako ističe ,,izborom Trampa su nam se primakli do sada bezgrešni Amerikanci“. Zato ne čudi da je Tramp najviše simpatija dobio upravo kod autoritarnih lidera. Beograd očekuje da će nova administracija imati više sluha za srpske interese, odnosno za rješavanja srpskog nacionalnog pitanja.

I upravo je to njegova karta za pokušaj nove homogenizacije, ali sumnjam u takav ishod.

POBJEDA: Ima li opozicija politiku prema susjednim državama i da li će se njihova politika prema Crnoj Gori razlikovati od Vučićeve?

BISERKO: Nažalost, opozicija se kreće u okviru koji je Vučić postavio. Dakle nacionalnom. Jedni zato što misle isto kao i Vučić ili još radikalnije, a drugi jer smatraju da bi im izlaženje iz tog okvira nanijelo štetu na izborima. Međutim, bez adresiranja ključnih problema, pa i nedavne prošlosti u Srbiji neće biti napretka.

POBJEDA: Da li opozicija ima podršku Zapada i EU za akcije koje sprovodi u Srbiji, odnosno da li zbog svega što se dešava – korupcija, sjedjenje na više stolica vlasti, neuvođenje sankcija Rusiji – vlast gubi podršku?

BISERKO: Stav Zapada do sada je bio da se opozicija ne razlikuje od SNS, a da Vučić ipak isporučuje neke dogovore poput Kosova, sporazuma o rudarenju litijuma… Zapad se nije značajnije pozabavio podrškom opoziciji. Međutim, indikativno je da je nova komisija zauzela jasniji i oštriji stav o proširenju (najavljuje se brzo članstvo Crne Gore i Albanije), zauzet je jasniji stav o Srbiji i njenom odnosu sa Kinom i Rusijom. Najnoviji izveštaj komisije o napretku Srbije je kritičan po mnogim pitanjima. Nije čudno što Mađarska još uvijek nije uspjela da progura otvaranje novog klastera za Srbiju jer je naišla na otpor nekih zemalja poput Njemačke, Holandije i Baltičkih zemalja.

Smatram da je hitno proširenje EU na Zapadni Balkan imperativ, jer je to jedina garancija da neće doći do eskalacije u regionu. To bi istovremeno značilo i da se Evropa suštinski okrenula sebi jer Balkan je njeno predvorje.

Rastuće nezadovoljstvo građana Srbije otvara perspektivu za nove politike, ali je neophodno da EU jasno prepozna nove partnere na političkoj sceni, u civilnom društvu i medijima. Bez podrške EU, promjene su teško zamislive. Treba imati u vidu da je nacionalistička politika SNS (prije toga Miloševićeva) do kraja devastirala institucije, onemogućila djelovanje opozicije bez obzira na njene slabosti, zatim silom suzbila kritičko mišljenje, normalizovala ratne zločine i onemogućila svaki pokušaj da se društvo distancira od Miloševićevog projekta.

Violeta Cvejić (Pobjeda/foto: Autonomija)