Prije tačno 33 godine, 2. maja 1992. godine, na Skenderiji se odvijala ključna borba za odbranu Sarajeva i cijele Bosne i Hercegovine, kada su jedinice tadašnje JNA pokušale zauzeti zgradu Predsjedništva BiH, javlja Fena.

Tenkovi i oklopni transporteri tadašnje JNA zaustavljeni su naporima branilaca okupljenih u Teritorijalnoj odbrani RBiH, na Skenderiji, svega stotinjak metara od zgrade Predsjedništva, ali opsada Sarajeva potrajala je više od 1.400 dana.

Istog dana JNA je zarobila predsjednika Predsjedništva BiH Aliju Izetbegovića i njegovu delegaciju, koji su se vraćali s pregovora iz Lisabona. Izetbegović je tada odveden u Lukavicu, odakle se telefonom javio u program TV Sarajevo. Razmjena za vojnike JNA, koji su bili zarobljeni u kasarni na Bistriku, obavljena je dan kasnije.

Zauzimanje zgrade Predsjedništva je spriječeno, ali je opsada naočigled cijelog svijeta trajala više od 1.400 dana, tokom koje su građani Sarajeva ubijani minobacačkim granatama, snajperskim hicima, protivavionskim naoružanjem, ali su, isto tako, mučeni prekidima u snabdijevanju vodom, električnom energijom i prirodnim plinom, izgladnjivani, što je u međuvremenu potvrđeno presudama Haškog tribunala (ICTY).

Svijet obišli snimci iz Sarajeva

Tog 2. maja 1992. svijet su obišli dramatični TV-snimci u kojima predsjednik Izetbegović u javljanju u program obznanjuje da je otet i da mu ne dozvoljavaju da dođe u zgradu Predsjedništva BiH.

Svijet su obišle i fotografije i snimci zapaljenih tramvaja na Skenderiji, u centru Sarajeva, kao i eksplozije granate na uglu ulica Dalmatinska i Titova, preko puta zgrade Centralne banke BiH.

Istog dana, zapaljena je i Glavna pošta u Sarajevu te se izvan funkcije našlo 45.600 telefonskih priključaka. Značajan broj građana Sarajeva ostao je bez kontakta sa svojim najmilijim u drugim dijelovima grada, ali i bez telefonske veze s ostatkom svijeta.

Za jednu od najdužih opsada u historiji i teroriziranje stanovništva glavnog grada Bosne i Hercegovine, između ostalog, u ICTY-u su na doživotne kazne pravosnažno osuđeni – bivši predsjednik Republike Srpske Radovan Karadžić kao i komandant VRS-a Ratko Mladić te nekadašnji komandant Sarajevsko-romanijskog korpusa VRS-a Stanislav Galić, dok je Dragomir Milošević, koji je preuzeo komandu nad Sarajevsko-romanijskim korpusom VRS-a 1994. godine, osuđen na 29 godina.

Za zločine u opkoljenim dijelovima grada pred domaćim pravosuđem procesuirano je 12 osoba. Za zločine u logorima u devet sarajevskih naselja pod opsadom osuđeni su na kazne od tri do 20 godina zatvora, a među njima i Dragan Damjanovć i Borislav Herak, osuđeni na zatvorske kazne po 20 godina zatvora za mučenja, silovanja i ubistva.

Pred Haškim tribunalom za zločine počinjene u Sarajevu bio je optužen i bivši predsjednik Srbije i Savezne Republike Jugoslavije (SRJ) Slobodan Milošević, ali je umro tokom suđenja u martu 2006. godine, nakon čega je proces obustavljen.

Biljana Plavšić, bivša predsjednica RS-a, priznala je krivicu za učešće, između ostalog, u zločinima u Sarajevu pred sudijama Haškog tribunala, nakon čega je osuđena na 11 godina zatvora.

Tokom opsade poginuo je 11.541 građanin Sarajeva, među njima 1.601 dijete. Prema poslijeratnim istraživanjima, najviše stanovnika, gotovo četiri petine od ukupnog broja poginulih, stradalo je u prve dvije godine rata.

(Al Jazeera/agencije/foto: Autonomija)