1. Suštinski, komandna odgovornost, se bazira na osobenoj (sui generis) ličnoj krivičnoj odgovornosti efektivno nadređenog (komandanta ili njemu upodobljenog) za kažnjivo propuštanje: 1) da spreči izvršenje zločina utvrđenih pravilima međunarodnog ratnog prava ili 2) da se kazne zločini podređenih u jedinici odnosno grupi.
To što nadređeni (komandant i njemu upodobljeni) nije ništa učinio od onoga što je bio dužan da učini, ili je stvorio ili je doprineo stvaranju okolnosti u kojima je podređeni bio u mogućnosti da izvrši zločin (“nesprečavanje”), ili okolnosti u kojima je izvršilac zločina ostao nekažnjen, odnosno kod nadležnih organa nije zahtevano pokretanje i raspravljanje odgovornosti zločinaca (“nekažnjavanje”).
Komandna odgovornost je lična odgovornost nadređenog (komandanta i njemu upodobljenog) zbog ne obavljanja onoga što je dužan da uradi po međunarodnom pravu, to jest – što nije preduzeo neophodne i razumne mere da spreči ili kazni zločine svojih podređenih. Dakle, nadređeni se ne tereti za dela svojih podređenih i/ili što je u njima učestvovao, već za to što nije obavio svoju dužnost nadređenog u ostvarivanju potrebne kontrole nad podređenima.
2. Oni iz državnog i vojnog vrha Srbije, koji su osmislili, planirali, naredili izvršenja i učinili masovne ratne zločine na prostorima bivše Jugoslavije, kao i pravnici, prevashodno oni iz vojnog (predratnog, ratnog i današnjeg) pravosuđa, koji su skrivali zločince, pomagali im, uništavali tragove zločina, sudelovali u zastrašivanju očevidaca zločina, plašeći se sopstvene krivične odgovornosti, proizvoljno,neosnovano i sračunato obmanjuju domaću, čak i stručnu javnost, – da u srbijanskom krivično-pravnom sistem navodno ne postoji komandna odgovornost, te da se o njoj “eventualno može govoriti tek od 2005. godine”, kako je to na jednoj nedavno održanoj raspravi, u dva navrata (češkajući bradicu) tvrdio jedan od zamenika tužioca za ratne zločine.
3. Ovo su neistine pravnika (sudija, tužilaca i onih od njih koji sada rade kao advokati) sračunate na izbegavanje i umanjenje sopstvene odgovornosti za neprocesuiranje desetina generala, pukovnika i drugih iz Vojske Sebije, Mnistarstva unutrašnjih poslova (MUP) Republike Srbije, civilnih i vojnih tajnih službi Savezne Republike Jugoslavije (SRJ) i Republike Srbije i parapolicijskih/vojnih grupa u njihovom sastavu i pod njihovom kontrolom, koji su, kršeći pravila međunarodnog prava, počinili brojne i masovne zločine, a zbog toga, ne samo što nisu kažnjeni, nego ih slave kao heroje i nagrađeni su višim činovima, pozicijama, nagradama, odlikovanjima i svim drugim priznanjima.
4. Sudije i tužioci (iz tajnih vojnih odeljenja i nadležnih za procesuiranje zločinaca) svakao poznaju važeće propise. Njima,a i svim oficirima JNA/VJ/VS, osobito pripadnicima tajnih službi, dobro su poznati Naredba o primeni pravila međunarodnog ratnog prava, koju je donelo Predsedništvo SFRJ, a objavljena je u “Službenom vojnom listu”, broj 7/1988 od 28. aprila 1988. godine i Uputstvo o primeni pravila međunarodnog ratnog prava u oružanim snagama SFRJ – SRJ, koje je propisao savezni sekretar za narodnu odbranu, a objavljeno je u “Službenom vojnom listu”, broj 10/1988 od 10. juna 1988. godine.
Ovim propisima iz 1988. godine, komandna odgovornost u SFRJ/SRJ/SCG/Srbiji,ne samo da je propisana, nego je, smatraju poznavaoci pravila ratnog prava, određena čak i šire od Statuta MKSJ odnosno člana 28.Statuta Međunarodnog krivičnog suda (MKS).Nedvojbeno, do takvog zaključka doći će svako ko izvrši uporednu analizu sadržaja i domašaja “domaće” Naredbe i Uputstva sa odredbama Statuta MKSJ odnosno MKS.
Tačkom 3. Naredbe o primeni pravila međunarodnog ratnog prava, određeno je, citiramo:” za primenu pravila međunarodnog ratnog prava odgovorni su komandanti jedinica i svaki pripadnik oružanih snaga pojedinačno (stav 1.).Protiv lica koja krše pravila međunarodnog ratnog prava nadležni starešina je dužan da pokrene postupak za izricanje zakonom propisanih sankcija” (stav 2). Tačkom 4. stav 1. Naredbe propisano je:”Radi upoznavanja sa pravilima međunarodnog ratnog prava, u oružanim snagama redovno organizovati obuku, kojoj podležu svi pripadnici oružanih snaga”, a stavom 2. –“U planiranju vežbi, manevara i drugih aktivnosti oružanih snaga radi pripreme za borbena dejstva, uvežbavati radnje I postupke u vezi sa primenom pravila međunarodnog ratnog prava”.
Tačkom 20 Uputstva o primeni pravila međunarodnog ratnog prava u oružanim snagama SFRJ – SRJ, utvrđena je lična odgovornost zbog povreda pravila ratnog prava. “Lično je odgovoran za povredu pravila ratnog prava svaki pojedinac vojno ili civilno lice – koje izvrši tu povredu ili naredi da se ona izvrši.Nepoznavanje odredbi pravila ratnog prava ne isključuje odgovornost onih koji su te odredbe povredili” (stav1). “Lica koja izvrše ratni zločin ili drugu tešku povredu pravila ratnog prava krivično će odgovarati pred svojim nacionalnim sudovima ili, ako padnu u ruke neprijatelja, pred njegovim sudovima” (stav 2). “Izvršioci tih krivičnih dela mogu odgovarati i pred međunarodnim sudom, ako je takav sud obrazovan” (stav 3.). “Kao izvršilac odgovaraće iI ono lice koje organizuje, podstrekne ili pomogne izvršenje povrede ratnog prava ili saučestvuje u tom izvršenju” (stav 4. tačke 20. Uputstva).
Odgovornost za postupke potčinjenih –“tzv. komandna odgovornost”, određena je i propisana odredbama tačke 21. Uputstva o primeni pravila međunarodnog ratnog prava u oružanim snagama SFRJ – SRJ “Službenom vojnom listu”, broj 10/1988 od 10. juna 1988. godine. Stavom 1. ove tačke, propisano je: “Vojni starešina, lično je odgovoran za povrede pravila ratnog prava, ako je znao ili je mogao da zna da njemu potčinjene ili druge jedinice ili pojedinci pripremaju izvršenje takvih povreda, pa u vreme kada je još bilo mogućno sprečiti njihovo izvršenje ne preduzmu mere da se te povrede spreče. Lično je odgovoran i onaj vojni starešina koji zna da su povrede pravila ratnog prava izvršene, a protiv prekršioca ne pokrene disciplinski ili krivični postupak ili, akonije nadležan za pokretanje postupka, prekršioca ne prijavi nadležnom vojnom starešini.”
Prema odredbi stava 2. iste (21.) tačke Uputstva – “Vojni starešina, odgovara kao saučesnik ili podstrekačako je nepreduzimanjem mera protiv potčinjenih koji krše pravila ratnog prava doprineo da njemu potčinjene jedinice i pojedinci takva dela ponovljeno vrše.”
Svakom od opisanih radnji, odnosno propuštanja izvršenja dužne radnje, ratni zločinci su izvršili teške povrede zajedničkog člana 3(1) (a) i 3(1) (c) Ženevskih konvencija u smislu članom 147. vezi sa članom 146. IV Ženevske konvencije, ali su grubo povredili i mnoge druge odredbe IV Ženevske konvencije i/ili Protokola II.
Nije sporno, ne može se javno ni sporiti, da su neki komandanti srbijanskih oružanih snaga kršili Ženevske konvencije i Protokole uz njih (koji su deo pravnog sistema Srbije, kao sledbenice SFRJ koja ih je ratifikovala 1950.) i time počinili krivična dela protiv čovečnosti i međunarodnog prava, iz Glave šesnaeste onda važećeg KZ SFRJ/SRJ, kao i da su to gotovo priznali, kao svedoci odbrane osuđenih iz državnog i vojno-policijskog vrha Srbije.
Nažalost, nije sporno ni da se sistemski uništavaju dokazi i brutalno zastrašuju svedoci – insajderi, čak i zaštićeni svedoci, kao jedini preostali svedoci brojnih zločina.

5. Odgovornost za ratne zločine ne zastareva.Guenal Mettraux, u delu Pravo komandne odgovornosti, između ostalog, na
glašava: „Domaće pravo određuje kako se generalna obaveza države da osigura poštovanje humanitarnog prava, a naročito njena obaveza da spreči i kazni zločine deli, odnosno raspoređuje na različite organe. Ta odgovornost se ne stavlja samo
6. Svi koji su skrivali zločince, pomagali im, uništavali tragove zločina i zastrašivali svedoke, stvorili su klimu neodgovornosti za počinjene zločine i javno eksponiranje zločinaca kao navodnih heroja.Najodgovorniji za to su tužioci i sudije, koji još uvek nemaju snage da zakonito postupaju i nezavisno odlučuju, a plaše se i dugovremenog „ćutanja“, a neki čak i sudelovanja u izvršenju zločina odnosno uništavanju tragova zločina.na vojne zapovednike (ili civilne lidere), već se često deli između njih i drugih specijalizovanih organa (npr. vojnih ili civilnih tužilaca, istražnih sudija, vojne policije, vojne sigurnosti)“, navodeći (na strani 60.), kao primer presudu žalbenog veća MKSJ u predmetu Halilović, u kojoj je jasno iskazano koji je organ bio odgovoran za vođenje, odnosno ne sprovođenje istrage protiv izvršilaca ratnih zločina.
Đorović Golubov Lakić, potpukovnik JNA u penziji