Iako članstvo Crne Gore u NATO za sada pruža određene garancije da ona može opstati na svom zapadnom putu, dalji pravac kretanja razvoja crnogorskog društva u značajnoj mjeri zavisi i od toga kakav će odnos zapadni partneri i saveznici imati prema Crnoj Gori – ocijenjeno je u novoj studiji Digitalnog forenzičkog centra.

U analizi „Prijetnje demokratskim procesima u Crnoj Gori: mapiranje uticaja“ DFC je imao za cilj da predstavi probleme i izazove sa kojima se Crna Gora suočava na fonu globalnih političkih, društvenih, socijalnih i ekonomskih previranja, nakon prve tranzicije vlasti poslije trideset godina.

U saopštenju je istaknuto da je evidentno da aktuelne probleme sa kojima se država suočava nakon prve tranzicije vlasti uglavnom snažno podstiču subjekti koji su u permanentnom sukobu sa zapadnim vrijednostima.

-Oni itekako koriste svaku priliku kako bi osujetili ili makar usporili evropski put zapadnobalkanskih država – naveli su iz DFC-a.

Ističu da se „na fonu globalnih političkih, društvenih, socijalnih i ekonomskih poremećaja i sve vidljivije ofanzive autoritarnih režima suprotstavljenih zapadnom konceptu liberalne demokratije, koja je u najrigidnijem obliku manifestovana invazijom Rusije na Ukrajinu, mogu posmatrati i ozbiljna etnička, vjerska, politička i društvena previranja u regionu Zapadnog Balkana“.

-Tome doprinosi i nezadovoljstvo i razočaranje zbog slabljenja izgleda za skoro pristupanje država Zapadnog Balkana Evropskoj uniji. To je uslovilo dodatno usporavanje demokratskih procesa u regionu i nastojanje lokalnih lidera da ojačaju svoje pozicije i opstanu na vlasti kombinovanjem nacionalističke i populističke retorike, uz deklarativno zalaganje za evropske integracije. Nacionalističke frakcije širom regiona, iznjedrene u ideološkoj sinergiji proruskih političkih faktora i krugova Srpske pravoslavne crkve, Rusiju Vladimira Putina doživljavaju kao zaštitnicu pravoslavnog naroda. Stoga i rusku invaziju na pravoslavnu Ukrajinu doživljavaju kao prirodno istorijsko pravo Rusije. Prosrpski politički subjekti u Crnoj Gori svoje djelovanje u visokom stepenu usklađuju sa politikom Beograda – ocijenjeno je u analizi.

Sa druge strane, kako dodaju, brojni problemi koji opterećuju crnogorsko društvo akumulirani su u vrijeme trodecenijske vladavine DPS.

-Tokom tog perioda, iako u potpuno drugačijem spoljno-političkom kontekstu, omogućen je i snažan upliv ruskog faktora u Crnu Goru, koji je imao različite oblike ispoljavanja. Ruski fokus na Crnu Goru bio je motivisan nastojanjima da se spriječi neminovni dalji gubitak uticaja na Zapadnom Balkanu. Ideološki i vrijednosni okvir za sve proruske i prosrpske političke subjekte, organizacije i udruženja pruža Srpska pravoslavna crkva (SPC) sa sjedištem u Beogradu. Njena vjerska jurisdikcija proteže se izvan srpskih državnih granica i pokriva teritoriju sa aspekta realizacije projekta srpski svet posebno interesantnih područja u Crnoj Gori, BiH i Kosovu – navedeno je u saopštenju..

SPC je, dodaju, ostvarila značajan uspjeh u procesu desekularizacije društva u Crnoj Gori, naročito nakon donošenja Zakona o slobodi vjeroispovijesti i pokretanja protestnih litija tokom 2020. godine.

-Danas SPC aktivno participira u donošenju ključnih političkih odluka, uz neskrivenu ulogu u kadrovskim kombinatorikama prilikom sastavljanja 42. Vlade. Pitanja od interesa za SPC presudno su uticala i na rad 43. Vlade, uprkos potpisanom koalicionom sporazumu baziranom na evropskoj agendi. Ta vjerska organizacija utiče na promjenu karaktera društva iz građanskog u teokratsko. SPC je u kontinuitetu bila uključena u anti-NATO, antizapadne mitinge, proteste i demonstracije, kao i kampanje za parlamentarne i lokalne izbore. Istraživanja javnog mnjenja godinama rangiraju SPC kao instituciju koja je u vrhu po pitanju povjerenja građana – kazali su iz DFC-a.

Sinergija djelovanja Ruske pravoslavne crkve i Srpske pravoslavne crkve nosi, kako ističu, i rizik i po evropsku bezbjednost.

-To je dio taktike koja omogućava Kremlju da realizuje svoje ciljeve na Balkanu. Ulogu SPC u promovisanju ruskog uticaja naznačio je i Evropski parlament u svojoj Rezoluciji o stranom uplitanju u demokratske procese, usvojenoj u martu 2022. godine. Iako u Crnoj Gori nema registrovanih zvaničnih ruskih medija, prokremaljska propaganda je prisutna, obzirom da većina prorežimskih srpskih medija svoje sadržaje plasira u javnom prostoru Crne Gore. Crna Gora se tek 20. aprila 2022. godine usaglasila sa spoljnom politikom Evropske unije u vezi sa sankcijama Rusiji zabranivši emitovanje „Russia Today“ i „Sputnik“ – kazali su iz DFC-a.

Ipak, uprkos odluci Savjeta Agencije za elektronske medije (AEM), ovim portalima je moguće neometano pristupiti iz Crne Gore.

-Stoga je Digitalni forenzički centar uputio apel Agenciji za elektronske medije da ponovo djeluje shodno odluci Vlade, ali je reakcija te institucije izostala. Najznačajniju ulogu u promociji proruskih i prosrpskih narativa u Crnoj Gori ima neregistrovani portal IN4S – naveli su u saopštenju.

Nova kadrovska rješenja iz maja 2022. godine u sektoru bezbjednosti, prvenstveno u Agenciji za nacionalnu bezbjednost, povratila su, smatraju, povjerenje zapadnih partnera i trasirala put zajedničkim akcijama u suzbijanju štetnog stranog uticaja u Crnoj Gori.

-Epilog akcije, koju su 29. septembra 2022. sprovele partnerske službe i crnogorski nadležni organi, bilo je uskraćivanje boravka za šest ruskih diplomata i zabrana ulaska u Crnu Goru za 28 stranih državljana. Nekoliko dana nakon pomenute akcije, Vlada Crne Gore je, bez jasnog i precizno artikulisanog obrazloženja, po hitnoj proceduri (na telefonskoj sjednici), smijenila rukovodstvo Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB), čime je dovedena u pitanje njena posvećenost borbi protiv ruskog malignog djelovanja – podsjećaju iz DFC-a.

U arsenalu ruskih alata za ostvarivanje političkih i drugih ciljeva u svijetu visoko se, kako su istakli, kotira informaciono ratovanje prilagođeno geopolitičkim okolnostima 21. vijeka, od dezinformacionih kampanja, zloupotrebe društvenih mreža i medija, do sajber napada na institucije različitih država.

-Bezbjednosna dešavanja sa kraja avgusta 2022. godine ponovo su bacila svijetlo na hibridno rusko djelovanje u Crnoj Gori, ovog puta kroz dobro organizovanu obavještajnu mrežu. Izvjesno je da će, u zavisnosti od razvoja situacije u Ukrajini, Rusija pokušati da izvrši disperziju krize i proširi krug bezbjednosnih pitanja kojima bi se morale baviti strukture NATO i EU. Činjenica je da se Crna Gora, suprotno očekivanjima zapadnih partnera i saveznika, našla u fokusu pažnje kao još jedna moguća kritična tačka u regionu – zaključili su iz DFC-a u analizi.

(Pobjeda)