Ono čemu mi danas prisustvujemo je jedno vrlo uporno i dugotrajno upiranje u pravcu promjene sistema vrijednosti, koji je u cijeloj Evropi bio godinama oblikovan u toj nekoj suštinskoj potrebi da bi se obezbijedio suživot Evrope kao takve, a još više Crne Gore i ovog regiona, koji je multietnički, multikonfesionalni, dakle multi identitetski konglomerat i da biste mogli da obezbijedite bilo kakvu kohabitaciju, vi morate da se udaljite od tog sistema vrijednosti. Taj sistem podrazumijeva nešto što u psihologiji zovu „kolektivni narcizam“ tj. ideja da jedna identitetska odrednica ima veća prava, veći status, veću moć, itd, rekao je Radoje Cerović psiholog i stručnjak za psihologiju komunikacije u emisiji „U sred srijede“ Gradske televizije.

„Još šezdesetih godina prošlog vijeka, američki psiholog Teodor Adorno, identifikovao je da postoji jedan „neslučajni“ skup vrijednosti, koje pripadaju desničarskom načinu razmišljanja. Taj skup čine: opsesija hijerarhijama, opsesija tradicionalnim načinima razmišljanjima i tradicionalnim vrijednostima, opsesija istorijskim događajima, negativan stav prema ženama, odnosno ograničavajući stav, opsesija seksualnošću – pogotovo kontrolom seksualnosti, prije svega ženske seksualnosti, itd. Upravo te kategorije su ono što mi danas prepoznajemo ili naslućujemo kada je riječ o desničarskom načinu razmišljanja, ili desničarskom sistemu vrijednosti“, dodao je Cerović.

Kako je istakao, mi trenutno prisustvujemo suštinskom nametanju stvaranja sistema vrijednosti u kojem se opravdava pravo jačega, u kojem je hijerarhija, vojna ili brojčana, ili bilo kakva nadmoć, nešto što daje pravo da na neki način druge udaljite, smanjite, da im uzmete teritoriju, prava, itd.

„Imamo jednog potpuno marginalnog lika (Vladimir Dajković), koji ne bi bio vrijedan pomena da nije dio jedne sistematske akcije u kojoj je potreban neki „Dajković“ koji će iz nekog ekstrema desničarskog, a koji je za trenutne uslove u Crnoj Gori – pretjeran, da učini da svi oni ostali koji govore malo manje desničarski, djeluju umjereno. Naša čula se aktiviraju u nekoj relativnoj razlici. Tako čujete Dajkovića koji priča jednu apsolutno fašističku priču i tako raširi prostor ostalima da djeluju umjereno”, dodao je Cerović.

Desničarska ideologija je nešto što se u ovom trenutku postepeno, ali vrlo uporno pokušava instalirati na teritoriji Crne Gore, naglašava Cerović i dodaje da je ideja fašističkog pohoda uvijek “dovoljno smo jaki da možemo da pokrenemo „brisanje“ drugih identitetskih jedinica, da ih koptiramo na nasilan ili manje nasilan način”.

“To je ideja u kojoj se grade određene identitetske kategorije, pa više ne govorimo o naciji, nego o nečemu transnacionalno. Uzmite pojam „srpstvo“, ne postoji pojam „makedonstvo“, „grčstvo“, dakle „srpstvo“ je nešto što je nešto veće, neki pandan ideji „srpskog sveta“. Vi ste time napravili neki transnacionalni prekogranični identitet i morate da učinite da se taj identitet konstantno osjeti identifikovano, da gdje god se nalazili vi pripadate toj ideji i posebno ukoliko u tom trenutku u vašem životu nijeste sobom zadovoljni, ukoliko nosite neki osjećaj povrijeđenosti, lošeg socijalnog statusa, onda ideja da pripadate nečemu velikom, moćnom, nečemu što je „moćnije od drugih“ – liječi vašu narcisističku ranu. Na takav način se nažalost, vodi identitetska, desničarska i fašistička politika”, rekao je Cerović.

Nametanje hegemonističkog (ili kolektivnog narcisističkog) narativa ima jednu olakšavajuću okolnost koja onima koji žele takve stvari da nametnu, ide u korist, a to je da je riječ o nama biološki prirodnijem načinu razmišljanja, kazao je Cerović.

“Mi smo bića koja su prvo razmišljala po principima nadmoći i hijerarhije. Prihvatanje ideje o suživotu, kohabitaciji, poštovanju drugoga je nešto što je nama biološki manje prirodno. Mnogo je lakše zapaliti vatru, nego je ugasiti u ovom smislu. Onog trenutka kada želite da pokrenete te emocije i kada želite da nadomjestite nečiji osjećaj niže vrijednosti time što ćete mu ponuditi neku identitetsku identifikaciju sa nečim veličanstvenim, moćnim, itd. vi ćete ići na jednu biološku potrebu, na koju ova druga strana ne može da računa. U svim uslovima stresa, nepovoljnih ekonomskih prilika, ugroženosti, svi smo skloni da se ušuškamo u te neke ekstremne sisteme vrijednosti, kao što se promoviše kroz desničarski, ili ekstremno desničarski način razmišljanja”, objašnjava Cerović.

Nikada suštinski demokratski procesi nisu bili pokazatelji vladajuće ideologije, već ideologiju oblikuju lideri i platforme, u ovom slučaju mediji, dodaje Cerović, naglašavajući da onog trenutka kada je postalo potrebno praviti paralele, da je to dovoljan dokaz da se radi o pripremanju terena za relativizaciju sistema vrijednosti.

“Onog trenutka kada vi stvorite identitetske ili vrijednosne podjele, vi ste stvorili preduslove za cijepanje socijalnog tkiva i to namjerno radite, jer vam je to u političkom interesu. Onog trenutka kada smo u Evropi svi bili iste vjere, nismo vodili previše ratova unutar Evropa, ali ukoliko je to bilo potrebno onda se objašnjavalo da je neko različitije vjere od nas. Na taj način se događaju razni istorijski događaji… Ovo o čemu govorimo je jedan sistem vrijednosti koji je u Crnoj Gori relativizacija pitanja desnice i fašizma, relativizacija činjenice da su četnici saradnici nacističke ideologije, fašističke italijanske ideologije… Ta ideja može da ima smisla samo tamo gdje postoji jasan politički interes da takve stvari radim”, zaključuje Cerović.

(Gradski portal, Foto: Gradski portal)