Populistički ideološko-politički trans zvani srpski svet gotovo je uspio da tri države Zapadnog Balkana još jednom inficira mržnjom, bijesom i nasiljem na svim nivoima. Gotovo nepogrešivo je ovaj profitabilni (ne samo politički nego i ekonomski, to uvijek ide zajedno) postvareni konstrukt podijelio građane na ,,nas“ i ,,njih“, na pravovjerne i dostojne toga da budu ,,uvažavani“ i ,,štićeni“ državnim aparatima i one druge, najčešće zvanim teroristima i ekstremistima, ruljom, ološem, plaćenicima Zapada itd.

Sve je opet počelo, kao i devedesetih, u Srbiji, proširilo se na projektom željene teritorije – Crnu Goru i Republiku Srpsku, a indoktrinacija i masovna hipnoza gotovo neometano su trajale godinama, da bi u posljednje dvije imale svoj vrhunac. Nažalost, iz ove marljivo tkane mreže kao da nas je sve zajedno mogao probuditi jedino jezivi niz masovnih ubistava, u kojima su ubice 13-godišnji dječak i 21-godišnji mladić, a žrtve djeca i uglavnom mladi ljudi. Kao da je upravo regionalna saosjećajnost zbog tragedije koja se dogodila u Srbiji uspjela da, na trenutak, raskine okove populističko-ideološke represije, te specifične noćne more u kojoj većina zapravo nije bila svjesna da nije budna.

Populistički zanosi, međutim, znaju da traju veoma dugo. Turska novinarka Sedef Kabaš, koja je 2022. godine, zbog izjava o turskom predsjedniku Erdoganu, tokom ponoćne policijske racije u Istanbulu uhapšena, ovih je dana povodom izbora u svojoj zemlji govorila o gotovo dvadesetogodišnjim praksama populističkih polarizacija, o tome da su one neodržive bez primijenjenih formula ,,mi i oni“, ,,oni su teroristi“, ,,čitav svijet je protiv nas“, ,,ja sam tu da svoju zemlju štitim od ostatka svijeta“… Govorila je o tome da su u populističkim tiranijama klevete, napadi na ulici, otkazi, progoni i sudski procesi potpuno podrazumijevajući i prirodni asortiman tiranske vlasti, ali i da od straha nema koristi… ,,Govorim istinu i zato se ne bojim“, rekla je.

Dok pišem ovaj tekst, u Srbiji traju najmasovniji građanski protesti od 5. oktobra do danas, praćeni obmanjivačkom kampanjom od strane vlasti, dostojno diktature od formata. Među nama je sve manje onih koji imaju sofisticirane teorijske dileme kako se ova vrsta režima zove. I sve je manje i onih koji su uporno tvrdili da se nekima od nas priviđa srpski svet. Naime, prema dostupnim informacijama, podrška ,,ujediniteljnom mitingu Aleksandra Vučića“, zakazanom za 26. maj, stiže iz Republike Srpske i Sjeverne Makedonije. Moć imaginarnih deformacija gotovo da je ostvarena u svom punom kapacitetu.

A kako taj mehanizam funkcioniše? Ukoliko se vratimo Luju Altiseru i njegovoj teoriji o državno ideološkim aparatima, mehanizam bi, ne samo u smislu dijagnoze nego i neophodne prevencije, mogao biti lakše demistifikovan. Svaki državno ideološki aparat doprinosi „rezultatu“ na sebi svojstven način: politički – putem nedvosmislenog potčinjavanja individue političkoj državnoj ideologiji, informativno/medijskim i kulturnim putem „zatrpavanja“ svakog građanina „dnevnim dozama nacionalizma, šovinizma, liberalizma, moralizma“… ili nekog drugog „izma“ prilagođenog dogmatskom kodu važeće ideologije, a putem medija i umjetničke ili kulturne produkcije.

Upravo kada je riječ o pokušaju analize relacija i međuzavisnosti u trijadi država-ideologija-kultura, Altiserova definicija ideologije kao predstave imaginarnog odnosa individua prema njihovim realnim uslovima egzistencije, čini se dovoljno kompleksna i indikativna. S jedne strane, ona upućuje na imaginarnost ideološkog konstrukta na, dakle, svojevrsnu konstrukciju kao pogled na svijet koji ne odgovara realnosti ili ne korespondira sa njom iako se percepcijom oslanja na nju. Ovakve ideološke tipove interpretacija Altiser naziva „imaginarnim deformacijama“ realnog svijeta: „…’ljudi’ ne predstavljaju sebi svoje realne uslove egzistencije, svoj realni svijet u ideologiji, nego iznad svega svoj odnos prema tim uslovima egzistencije koja im je tu predstavljena. Upravo taj odnos sadrži ’uzrok’ koji objašnjava i imaginarnu deformaciju ideološke predstave realnog svijeta“. Delatna praksa ideoloških konstrukata upućuje Altisera na još jedno važno pitanje: naime, šta se realno događa individuama koje su ideologizovane i kao takve egzistiraju u imaginarno deformisanoj predstavi svijeta? Ovdje odgovor upućuje na conditio sine qua non svake ideološke aspiracije, tj. na promjenu svijesti individua.

Maja 2023. čini se da smo, zavedeni imaginarnim deformacijama i dalje sasvim blizu ivice ambisa u kojem, kao u nekoj novoj neželjenoj stvarnosti sve može da postane moguće – masovni konflikti, masovna stradanja, ili beskrajni niz novih tragedija sa nesagledivim posljedicama. S druge strane, očigledno je da borba u raščinjavanju tog imaginarnog transa mora da bude regionalna, zajednička, solidarna…

Krajnji ishod ovog raščinjavanja jesu slobodni građani u slobodnim društvima. Subjekti oslobođeni zlog imperativa saobražavanja svojih egzistencija kolektivnim imaginarnim deformacijama…

(Pobjeda)