Šef spoljnopolitičkog odbora Bundestaga i nekadašnji njemački ministar za Evropu Mihael Rot kazao je da Vlada Crne Gore ima realnu šansu da dokaže svoju proevropsku opredijeljenost pozitivnim Izvještajem o ispunjenosti privremenih mjerila. Ipak, Rot upozorava da savezi sa Aleksandrom Vučićem, srpskim predsjednikom, mogu potkopati evropske aspiracije Crne Gore.

-Zabrinjavajuće je kada su crnogorski političari u bliskim vezama sa liderom koji se pokazao kao nepouzdan partner za EU i region – poručio je Rot u ekskluzivnom intervjuu za Pobjedu.

Njemački parlamentarac boravio je prošle sedmice u Crnoj Gori. U razgovoru za naš list, Rot iskazuje zabrinutost i zbog snažnog uticaja Srpske pravoslavne crkve u našoj zemlji, posebno zbog učešća u obrazovnom sistemu zemlje i uticaja na mlade.

POBJEDA: Prošle sedmice usvojena je Rezolucija o genocidu u Srebrenici, čiji je inicijator bila Njemačka. Koji je značaj te rezolucije, koju je podržala i Crna Gora?

MIHAEL ROT: Usvajanje Rezolucije je ključni korak ka pomirenju kroz istinu i sjećanje. Zahvalan sam svima onima koji su je podržali i priznali genocid u Srebrenici. Prisjetimo se i da je Skupština Crne Gore već glasala za osudu genocida u Srebrenici 2009. i 2021. godine. Takođe mi je veoma drago da čujem da je snažna koalicija crnogorskog civilnog društva izrazila podršku ovoj rezoluciji. Zajedničkom podrškom Rezoluciji UN-a odajemo počast žrtvama, jačamo našu posvećenost „Nikad više“ i podržavamo principe humanosti i pravde.

POBJEDA: Jeste li očekivali da će Crna Gora, kao većina prozapadno orijentisanih zemalja na Balkanu, biti kosponzor Rezolucije?

MIHAEL ROT: Pošto je crnogorski parlament već dva puta glasao za osudu genocida u Srebrenici, zaista sam bio iznenađen da Crna Gora nije htjela da bude kosponzor Rezolucije UN. Ipak, pozdravljam podršku Crne Gore.

POBJEDA: Uporedo sa glasanjem o Rezoluciji o Srebrenici, u crnogorskom parlamentu inicirana je rezolucija o Jasenovcu, kao odgovor na prvu. Podržavate li takav postupak parlamentarne većine i vjerujete li da rezolucija o Jasenovcu može da doprinese pomirenju u regionu?

MIHAEL ROT: Iako nijesam upoznat sa konkretnim tekstom rezolucije, smatram da pitanja sjećanja ne treba politizovati. Pravo mjerilo takvih rezolucija je da li one pomažu u njegovanju kolektivnog sjećanja koje promoviše pomirenje, istinu i pravdu za sve žrtve, umjesto stvaranja daljih podjela. Smatram da takva pitanja ne treba koristiti za unutrašnje političke pregovore.

POBJEDA: Zbog iniciranja takve rezolucije, Hrvatska prijeti usporavanjem evropskog puta Crne Gore. Da li se to zaista može odraziti na već napredni put ka EU?

MIHAEL ROT: EU i Crna Gora treba zajedno da nastoje da od Crne Gore naprave zemlju koja će poslužiti kao uzor za evropske integracije. Nažalost, proces pridruživanja Zapadnog Balkana suviše je često bio izbačen iz kolosijeka od strane populističkih i nacionalističkih snaga, kako unutar EU, tako i izvan nje. Ucjenjivanje pojedinačnih država članica bilateralnim pitanjima šteti regionu i EU u cijelini.

POBJEDA: Nakon nekoliko izgubljenih godina, Crna Gora se budi iz političke kome u koju je zapala tokom rada prethodne dvije vlade. Vidite li u sadašnjim političkim snagama u zemlji političku odlučnost i snagu da se ovaj proces privede kraju?

MIHAEL ROT: Ulazak u EU nije samo pitanje aktuelne vlade. To je projekat koji obuhvata čitavo društvo kome je potrebna podrška iz cijelog partijskog spektra, biznisa, civilnog društva i cijele zemlje. Pozdravljam napredak koji je Crna Gora postigla i pozdravljam rad aktuelne vlade na tome. Međutim, ako uspjeh zavisi samo od aktuelne vlasti, taj projekat će propasti.

POBJEDA: Crna Gora u junu očekuje održavanje Međuvladine konferencije, na kojoj bi mogla dobiti pozitivan Izvještaj o ispunjenosti privremenih mjerila (IBAR). Što bi usvajanje ovog pozitivnog izvještaja značilo za EU integracije, a kako bi se njegovo odlaganje odrazilo na dalje pregovore?

MIHAEL ROT: Vlada Crne Gore ima realnu šansu da dokaže svoju proevropsku opredijeljenost pozitivnim Izvještajem o ispunjenosti privremenih mjerila. EU treba da pozdravi i podrži napredak Crne Gore, ali na Vladi je da ispuni svoja obećanja i da u potpunosti prihvati naše zajedničke evropske vrijednosti.

POBJEDA: Nedavno ste rekli da „Vučić više nije pouzdan partner prijateljima Zapadnog Balkana“. Ipak, čini se da je nekim crnogorskim političarima on veoma blizak prijatelj. Kako će se to odraziti na evropski i demokratski put zemlje?

MIHAEL ROT: Zabrinjavajuće je kada su crnogorski političari u bliskim vezama sa liderom koji se pokazao kao nepouzdan partner za EU i za region. Takvi savezi mogu potkopati evropske aspiracije Crne Gore. Lideri zemlje moraju dati prioritet svojoj posvećenosti vrijednostima EU i demokratskim principima kako bi ostali na pravom putu. Zemlja sada ima stvarnu šansu da prevaziđe podjele, bilo da su etničke, vjerske ili političke, u zajedničkim naporima da se pridruži Evropskoj uniji – ova šansa je jedinstvena i vremenski osjetljiva i ne treba je potkopavati.

POBJEDA: Kako vidite ulogu Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori koja je pod Vučićevim direktnim patronatom? Da li primjećujete ono što je Evropski parlament notirao u svojim izvještajima, da je SPC direktni izvršilac ruskog uticaja na Balkanu?

MIHAEL ROT: Razumijem i potpuno poštujem da mnogi građani Crne Gore nalaze svoj duhovni dom u Srpskoj pravoslavnoj crkvi; ovo je pitanje vjerskih sloboda, osnovnog ljudskog prava. Međutim, duboko sam zabrinut zbog političkog uticaja Srpske pravoslavne crkve, posebno njenog učešća u obrazovnom sistemu Crne Gore i njenog uticaja na mlade ljude. U tom smislu, uloga Crkve u Crnoj Gori je zabrinjavajuća. Saglasan sam sa ocjenom Evropskog parlamenta da Srpska pravoslavna crkva djeluje kao kanal ruskog uticaja i da predstavlja prijetnju evropskim integracijama Crne Gore.

Jovana Đurišić (Pobjeda/foto: N1)