Srednja vjerska škola „Sveti Sava“ Srpske pravoslavne crkve (SPC) u Crnoj Gori počela je da se gradi 8. maja u Podgorici.

Uz školu, gradiće se i crkva Svetog Save, rekao je mitropolit SPC u Crnoj Gori Joanikije prilikom postavljanja kamena temeljca.

On je ustvrdio da se u školama predavala „pravoslavna vjeronauka, srpska istorija i srpski jezik“, te da je „obnova takvog vida obrazovanja još značajnija“.

„Potvrdićemo da molitva ne smeta nauci, nego da je pospješuje i nadahnjuje“, kazao je Joanikije.

Iako je Ustavom crkva odvojena od države, Vlada u tehničkom mandatu Dritana Abazovića je iz državne kase za vjerske škole SPC odobrila 900.000 eura, mjesec nakon što joj je izglasano nepovjerenje u Parlamentu avgusta 2022. godine.

Abazovićeva Vlada je tada odlučila da tim iznosom finansira dvije privatne vjerske škole SPC.

To su škole „Sveti Sava“ u Podgorici i „Mitropolit hadži Sava Kosanović“ u Nikšiću, koje su na sporan način u aprilu prošle godine dobile licence za rad od tadašnje ministarke prosvjete Vesne Bratić, bez odobrenja Nacionalnog savjeta za obrazovanje.

Nikšićka gimnazija je u međuvremenu odustala od licence, pa je cjelokupan iznos usmjeren na podgoričku vjersku školu.

Vlada je državni novac dodijelila vjerskim školama SPC iako nije bilo poznato gdje se one nalaze, koliko učenika i nastavnika imaju, po kojem programu rade i koliko imaju predmeta sa vjerskim sadržajem.

Ministar prosvjete Miomir Vojinović je tada kazao da će škole raditi po javnom nacionalnom programu, koji nema vjerske predmete, ali je istovremeno potvrdio da će se izučavati vjerski predmeti.

Iako je školama koje imaju vjerske predmete potrebna odluka Nacionalnog savjeta za obrazovanje, vjerske škole SPC tu odluku nemaju.

Iz Centra za građansko obrazovanje (CGO) su tada ocijenili da je prekršena cjelokupna procedura licenciranja i finasiranja škola SPC.

Naveli su da su škole dobije licence u aprilu 2022.godine, iako tada nije postojao Nacionalni savet koji ih izdaje, jer mu je istekao mandat.

Ministarstvo prosvjete je tim povodom saopštilo da odobrenje privatnim vjerskim školama SPC nije trebalo, jer su „preuzele javno važeći Program za opšte srednje obrazovanje“.

U tom programu nema vjerskih predmeta.

Bivši ministar obrazovanja Slobodan Backović je naveo da sekularna država, kakva Crna Gora po Ustavu, ne može javnim sredstvima finansirati vjerske zajednice i njihovu djelatnost.

Vjerske škole mogu otvarati i finansirati samo vjerske zajednice i te škole su po zakonu privatne ustanove, rekao je Backović za Pobjedu.

Miomir Vojinović je ministar prosrpske Socijalističke narodne partije u Vladi kojoj je u Parlamentu izglasano nepovjerenje avgusta 2022. godine.

Sporne licence je u aprilu 2022. izdala njegova prethodnica, ministarka Vesna Bratić iz Vlade premijera Zdravka Krivokapića, koja je izabrana nakon pobjede na izborima avgusta 2020. prosrpskog i proruskog Demokratskog fronta (DF), Demokrata i Građanskog pokreta URA.

Nakon pada Krivokapićeve vlade, njegov tadašnji potpredsjednik Dritan Abazović postaje premijer. Toj Vladi je nakon tri mjeseca izglasano nepovjerenje jer je Abazović bez najave potpisao Temeljni ugovor sa SPC 3. avgusta prošle godine.

Tim ugovorom se navodi da će se finansiranje prosvjetnih ustanova čiji je osnivač crkva „biže urediti posebnim sporazumom“. Međutim, do sada nisu potpisani bilo kakvi posebni sporazumi između države i crkve koji bi uredili ovu oblast.

Iako Ustav Crne Gore propisuje da su vjerske zajednice odvojene od države, iz SPC su u više navrata saopštili da je njihov cilj i uvođenje vjeronauke u školama.

U Crnoj Gori od ranije postoji vjerska škola – Medresa Mehmet Fatih iz Podgorice, koju je osnovao Mešihat islamske zajednice.

Oni su morali dobiti licencu Nacionalnog savjeta za obrazovanje, što im je odobreno 2018. godine.

(Radio Slobodna Evropa, foto: Antena M)