Srebrenica, 15. jul, 1995. godine, 10 sati ujutro. Presretnuti telefonski razgovor oficira takozvane Vojske Republike Srpske i ratnih zločinaca osuđenih za genocid, generala Radislava Krstića i pukovnika Ljubiše Beare, usred operacije ubijanja muslimanskih civila. Lj. Beara: ,,Ne znam šta da radim, najozbiljnije ti kažem, Krle (Krsticev nadimak). Ima još 3.500 ,,paketa“ koje mora da razdijelim, a nemam rješenja.“ R. Krstić: ,,Jebi ga, videću šta mogu.“ (Transkript sa suđenja R. Krstiću. ICTY, Hag)

Na osnovu analiza dodatnih komunikacija utvrđeno je da termin ,,paket“ znači ,,zarobljeni bosanski Musliman“, a da ,,razdijeliti“ znači ,,ubiti ih“.

Ritam zločina

Dvonedjeljne likvidacije muslimanskih civila u okolini Srebrenice u julu 1995. godine predstavljale su konačni akt genocida koji su počinile snage bosanskih Srba. Postupci pred međunarodnim sudom dokazali su van razumne sumnje da je ono što se desilo u Srebrenici bila planirana operacija pogubljenja, a ne čin osvete emotivno rastrojenih vojnika bosanskih Srba. Nemoguće je ubiti između sedam i osam hiljada ljudi u roku od jedne nedjelje bez sistematskog planiranja i znatnih resursa. Drugim riječima, postojanje namjere da se ovaj zločin izvrši, kao centralnog elementa optužbe za genocid, je nespono.

Srebrenički genocid je takođe predstavljao spektakularni neuspjeh UN mirovne politike i bio jasan pokazatelj nedostatka volje tadašnjih zapadnih liberalnih demokratija da u Bosni i Hercegovini sačuvaju i odbrane sopstvene proklamovane standarde i ciljeve.

Dok su muslimanski civili ubijani uz rijeku Jadar, u Cerskoj Dolini i Kravici, u Orahovcu, na vojnoj ekonomiji Branjevo, i na drugim lokacijama oko Srebrenice, politički lideri Zapada su bili fokusirani na stabilizovanje poslovičnog ,,srca Evrope“: Poljske, Češke i Mađarske.

Inventar genocida

U proteklih dvije decenije eksperti međunarodnog suda u Hagu su ekshumirali 21 masovnu grobnicu: 14 primarnih i 7 sekundarnih. Glogova, Zeleni Jadar i Tomašica, Branjevo i Kozluk su neke od lokacija koje čine tužni inventar genocida. Iz ovih, i drugih jama oko Srebrenice, pravdu i istinu dozivaju 8.372 tužioca. Na našu nesreću, postaje sve očiglednije da se ovi pozivi sve manje čuju u Crnoj Gori.

Na dan izbora svetosavsko-tajkunske vlade, 4. decembara, 2020. godine, jedan od poznatijih pravoslavnih mudžahedina u rezervi, i mladočetnički poslanik u crnogorskoj Skupštini je negirao genocid u Srebrenici.

Višegodišnja frustriranost neumoljivošću istorijskih činjenica i skorašnji politički bijes povodom izborne pobjede koja je pretvorena u poraz, su se izlili po skupštinskoj sali. Onima u Crnoj Gori koji imaju prst obraza i komadić savjesti je jasno da je ovo bila prilika da se, uz škrgut zubima, u državnom zakonodavnom domu saopšti stav koji o genocidu u Srebrenici i ratovima iz 1990-ih dijele brojni poslanici i mnoštvo njihovih birača.

Ova činjenica dopunjava ranije pomenuti tužni inventar genocida u ,,produženom trajanju“. Istovremeno, stiče se utisak da ovaj negator genocida u Srebrenici sebe kandiduje da bude pridruženi član Istočne Alternative, u slučaju da izgubi poslaničku fotelju na sljedećim izborima.

Njegov skupštinski izliv je bio poznata mješavina mržnje i ideološkog sljepila, uz dozu agresivnosti – prvu pratilju primitivizma. Ova ideološka, politička, moralna, etička, i intelektualna pomrčina je dobro poznata stanovnicima Crne Gore i regiona, pa najnoviji poslanički ispad nije posadio novu ,,gorku travu“ u srcima onih malobrojnih koji još uvijek drže oči širom otvorene.

Crnogorska pomrčina

Ono što brine jeste spoznaja da ova pomrčina iznova pada s krovova vlasti po post-izbornoj Crnoj Gori. Brine i to što politički šićardžije i sjecikese žele da Crnu Goru vrate u okvir u kojem su se tokom krvoločnih 1990-ih, mazili ,,predjeli kuge“.

Uprkos neoborivim dokazima, brojnim svjedočenjima učesnika, kao i onih koji su preživjeli genocid, mnogi u Crnoj Gori smatraju da se radi o laži, manipulaciji, i međunarodnoj zavjeri protiv srpskog naroda.

Za njih je Međunarodni sud u Hagu samo i jedino politički sud, čije odluke oni ne prihvataju. Oni bratoubistvo iz 1990-ih opisuju kao ,,patriotski rat“, a bosanske Srbe kao žrtve ,,fašistoidne muslimansko-hrvatske koalicije“.

Čin formiranja para-države (Republika Srpska) se opisuje kao ,,skupa, ali jedinstvena politička i vojna pobjeda srpskog naroda u dvadesetom vijeku“. Oni, takođe, ratne zločince veličaju kao nacionalne heroje i ugledne građane.

,,Pravednici” i licemjeri

Istini za volju, priča o genocidu u Srebrenici je za neke neprijatno i neželjeno podsjećanje na njihovu odgovornost i njihovo učešće u tadašnjem krvoproliću, ali i na njihovo decenijsko sramno ćutanje o bliskoj prošlosti. Ovo neprijatno podsjećanje i sramota koja ga prati se neuspiješno nastoje sakriti iza arogantne tvrdnje o naciji koja je okružena neprijateljima i koja je postala žrtva nepovoljnih istorijskih okolnosti.

Poslaničko negiranje pravno utvrđene činjenice može biti iznenađenje samo za one koji sebe i dalje uvjeravaju da je nakon izbora malo ,,osvježilo“, i da njihov glas nije legitimisao retrogradni diskurs koji smo mogli čuti i pratiti tokom nedavnog skupštinskog učumeta u Podgorici.

Mnogo opasnija od poslanikovih gromopucatelnih zahtjeva za ubrzanom i dubinskom srbizacijom Crne Gore upućenih novoj Vladi Dritana Abazovića, jeste činjenica da o genocidu u Srebrenici i prirodi ratova koji su raskomadali SFRJ, slične stavove imaju i mnogi javni radnici i političari u Crnoj Gori. Neki među njima sebe s ponosom vide kao integralni dio tzv. građanske Crne Gore.

Za razliku od skupštinskog pravednika-osvetnika u trodjelnom odijelu, oni ne tvrde da se u Srebrenici (i Bosni) nije desio ,,genocid“, ali tu klasifikaciju zamjenjuju terminima ,,zločin“, ,,teški zločin“, ili ,,strašni zločin“. Nadalje, ovi ,,objektivci“ tvrde da je potrebno još više i duže stručno procjenjivati ovakva dešavanja, kako bi se utvrdila potpuna istina. Oni, dakle, nastoje da marginalizuju dokumentovani genocid koji je pravno procesuiran između ostalog i na osnovu priznanja počinioca tog genocida.

Poziv na utvrđivanje ,,potpune“ istine i na dalje ,,stručno procjenjivanje“ je, u stvari, negiranje genocida zato što se već završeni dokazni proces i sva dokumenta i svjedočenja koja su bila dio tog procesa odbacuju kao nepotpuna i nestručna. Ovo je tačka u kojoj ti ,,objektivci“ građanske provenijencije padaju u sladostrasni zagrljaj sa otvorenim negatorima genocida koje u skupštinskim klupama predstvalja zajapureni mladočetnik.

I jedna i druga interpretacija genocida u Srebrenici su bazirane na njihovom neznanju, nespremnosti da se suoče s činjenicama, spremnosti da do besvijesti lažu misleći da time pomažu ,,svojem“ narodu, na nemoralnosti i ideološkom sljepilu, kao i na nedostatku lične hrabrosti. Ono što smo mogli čuti i vidjeti u parlamentu Crne Gore je bilo vraćanje na sljepilo i emocije koje su, između ostalog, proizvele zlo i genocid u Srebrenici. Slijepi nosioci toga zla su sada u poziciji da budu nosioci nove vlasti u Crnoj Gori! ,,Osvježilo“, zar ne?!

(Pobjeda)