Otvaranje privatnog muzeja i postavljanje Dražinog spomenika je samo završetak afirmacije četništva što je izazvalo burne reakcije u regionu. To je razumljivo s obzirom ne samo na zločine koje su četnici izvršili prije svega prema Muslimanima i Hrvatima, nego i Srbima. To istovremeno podsjeća i na aspiracije Beograda prema regionu koje se očituju kroz niz aktivnosti i naravno prije svega kroz projekat „srpski svet“ – rekla je Sonja Biserko, predsjednica Helsinškog odbora u Srbiji, u razgovoru za Pobjedu.

Ističe da je, nažalost, jedan dio SANU pristao na izjednačavanje antifašističkog pokreta, jednog od najveličanstvenijih u Evropi, i četničkog pokreta.

POBJEDA: U Beogradu je otvorena spomen-soba Draže Mihailovića, na zgradi piše da je muzej, on se slavi se kao veliki junak iako je sarađivao sa okupatorima. Zašto Srbija podupire istorijski revizionizam, briše antifašizam i takav stav svjesno preliva i na region? Gdje želi da izazove nestabilnost?

BISERKO: Jugoslavija, odnosno antijugoslovenstvo je postalo središnja tačka u profilisanju novog srpskog identiteta. Antifašizam kao jedan od bazičnih vrijednosti jugoslovenskog socijalizma takođe se našao na udaru tako što se četnički pokret uzdigao na nivo drugog antifašističkog pokreta u Srbiji, s desne strane. Ratovi devedesetih vođeni su na četničkoj ideologiji i programu „homogene Srbije“. Boris Tadić (DS) i Ivica Dačić (SPS) potpisali su deklaraciju o političkom pomirenju četnika i partizana (2008). Potpisivanje ove deklaracije je, prema Tadićevim riječima, korak ka nacionalnom pomirenju, ali i poruka međunarodnoj zajednici da je Srbija za sobom ostavila vrijeme konflikata i konfrontacija i ušla u novu političku eru. Međutim, četnički pokret postao je za srpsku politiku dominantni antifašistički pokret što se podupire raznim produkcijama – serijama, filmovima, knjigama i sl. Posljednji u nizu je film ,,Heroji Halijarda“, slavljenje četničkih navodnih antifašističkih podviga tokom Drugog svjetskog rata, kao i otvaranje privatnog muzeja i postavljenje spomenika Draži Mihailoviću.

POBJEDA: Akademik i pjesnik Matija Bećković je govorio na otvaranju Dražine spomen-sobe i žalio što se još ne zna za njegov grob… Zašto iz SANU nijesmo čuli ko je, zapravo, bio Mihailović?

BISERKO: Nažalost, jedan dio SANU je pristao na izjednačavanje antifašističkog pokreta, jednog od najveličanstvenijih u Evropi, i četničkog pokreta. Dok se drugi narodi u Evropi trude da što više valorizuju svoje pokrete otpora samo se u Jugoslaviji veliki dio novih elita u novostvorenim državama odriče tog nasljeđa i promoviše kolaboratore. Jedan broj istoričara učestvuje u falsifikovanju djelovanja četnika tokom Drugog svjetskog rata, ali postoji i relevantan broj mlađih istoričara koji se prema tom dijelu prošlosti odnose odgovorno i objektivno.

POBJEDA: Glavni ideolog srpske nacionalne politike sada je haški osuđenik Vojislav Šešelj. Zašto se predstavnici vlasti boje Šešelja kada on nema političku snagu, stranka mu je u rasulu, nema poslanike, u istraživanjima se njegova partija nigdje ne pominje… Koga vlasti žele da zaplaše Šešeljevim pričama?

BISERKO: Šešelj simboliše tu ideologiju i dosljedno se pridržava nje i dan-danas. On je, može se reći, stvarni pobjednik kada je riječ o ideologiji koja danas peovlađuje u Srbiji. Bez obzira što je osuđen u Hagu za ratne zločine, on se u Srbiji tretira kao nacionalni heroj koji je, između ostalog, kako vole da istaknu, pobijedio i Haški sud. On se svakodnevno pojavljuje u televizijskim programima i interpretira ratove 90-ih, ali tumači i sva aktuelna događanja. Nažalost, veliki dio elite se sa njim u suštini slaže ili se bar ne suprotstavlja narativu čiji je on glavni kreator.

(Violeta Cvejić, Pobjeda / Foto: Gradski portal)