Veljko Smajević, 69-godišnji je profesor istorije iz Beograda i priznati umjetnik koji je do sada priredio četrdesetak izložbi fotografija o poznatim sportstima, muzičarima, žurnalistima i glumcima sa prostora Srbije i bivše Jugoslavije, kao i o nekim velikim sportskim događajima koji su se dogodili u proteklom vremenu.

Radni vijek je proveo kao kustos Muzeja istorije Jugoslavije, u sklopu kojeg se nalazi Kuća cveća, gdje je grob maršala Josipa Broza Tita, dugogodišnjeg jugoslavenskog predsjednika i vrhovnog vojnog zapovjednika u Drugom svjetskom ratu, jednom od utemeljitelja Pokreta nesvrstanih.

Veljko Smajević za Al Jazeeru govori o svom radu.

Vaše izložbe o pojedinim zaslužnim osobama u regionu pobrale su simpatije javnosti. Otkud zainteresovanost kod profesora istorije da na drugačiji način predstavi zaslužne osobe iz svijeta kulture i sporta?

Uz posao u Muzeju istorije Jugoslavije, nekada Memorijalnom centru “Josip Broz Tito”, gde sam imao zadatak kao kustos da se bavim pedagogijom, da ugošćavam delegacije iz zemlje i sveta, osetio sam potrebu da na svoj način i samostalno priredim izložbe o određenim ljudima kao zahvalnost za to što su učinili. Imao sam četrdesetak izložbi o poznatim sportstima, muzičarima, žurnalistima i glumcima sa prostora Srbije i bivše Jugoslavije, kao i o nekim velikim sportskim događajima koji su bili u protekle dve decenije.

Započeli ste priču 2001. godine s izložbom o bardu jugoslovenskog glumišta Zoranu Radmiloviću, a vjerovatno je najupečatljivija Vaša izložba bila 2006. godine o pjevaču Tomi Zdravkoviću. Šta za Vas predstavlja to što ste upoznali i predstavili te velikane na neki drugi način?

Prva izložba bila je o Zoranu Radmiloviću, a kasnije sam imao od glumaca izložbe o Stevi Žigonu, Ivanu Bekjarevu, Slobodanu – Cicu Peroviću, koji je 1968. godine dobio nagradu od američkih pozorišnih kritičara, koji su ga proglasili za najboljeg stranog glumca nakon izvođenja Virdžinije u Lincoln centru.

S pbzirom da volim sport, bilo je najviše izložbi iz te oblasti. Izlagao sam u Beogradu i Zagrebu o stonoteniseru Dragutinu Šurbeku, streljačicu Jasnu Šekarić, koja je proglašena za strelca milenijuma od međunarodne svetske federacije, imao šest izložbi o atletici, izložbu o košarkašicama Crvene zvezde, koje su postale šampionke Evrope nekoliko dana pre nego je bivšu jugoslaviju obradovala sarajevska Bosna, koja je postala prvak Starog kontinenta kod muškaraca, pa o šahisti Svetozaru Gligoriću, našem i svetskom velikanu, zatim sećanje na Bari, kada je Crvena zvezda postala fudbalski klupski prvak Evrope, o Draganu Manceu, o vaterpolistima, o Mirku Novoselu, o Dragutinu Šurbeku, koje su bile u Beogradu i Zagrebu, te košarkašu Ivi Daneu u Ljubljani.

Takođe sam izlagao o novinaru Mioslavu Radojčiću, koji je bio dopisnik 30 godina beogradske Politike iz New Yorka i Londona, o Milici Manojlović, osnivačici hora Kolibri, uz čije pjesme su odrasle mnoge generacije. Meni najdraža izložba je svakako bila o Tomi Zdravkoviću, kojem je prije koji dan otkriven spomenik na Skadarliji u Beogradu.

Bio sam koator izložbe S ljubavlju Titu u Zagrebu i Beogradu 1985. godine. Imao sam zadovoljstvo i privilegiju da upoznam te divne ljude na neki drugi način.

Rekli ste da Vam je žao što niste uspjeli prirediti izložbu o Ivici Osimu u Sarajevu.

Ivica Osim je bio dosta vezan za Graz, gde je boravio. Nažalost, zbog njegovog zdravstvenog stanja, nisam tada uspeo uraditi izložbu o velikom Straussu sa Grbavice. Velika je šteta što smo ga izgubili. Voleo je da razgovara sa mnom. Kada je bio šef stručnog štaba beogradskog Partizana tada je njegov pomoćnik bio brat od ujaka Blagoje Paunovića, koji nas je takođe napustio. Preko njega smo se upoznali.

Miroslav – Ćiro Blažević tražio je da mu ostavite mjesto pored maršala Tita u Kući cveća. Ta priča je pobrala simpatije ljudi u regionu. Kako ste je Vi doživjeli?

Bila je neka delegacija iz Bosne i Hercegovine u kojoj je bio veliki Ćirin prijatelj Mensud Bečić Crni. On ga je pozvao i rekao gde se nalazi, a Ćiro je tražio da se čuje sa mnom. “Veljko, sine. Molim te, nađi mi mjesto u Kući cveća”, šeretski je tražio od mene. Snašao sam se i odgovorio mu: ”Dragi Ćiro, otkud to? Ti si besmrtan. Ako odeš, mi ćemo svi za tobom. Šta će nam život kada ti nisi s nama?” Nema medija u regionu koji nije prenio tu simpatičnu priču. Ćiro je bio čovek od ljubavi, uvek imao lepu reč u komunikaciji. Imao je beskrajnu harizmum, bio je veliki čovek.

Radujem se svakom uspehu sportista sa prostora cele bivše Jugoslavije. Bio sam 2009. godine gost kod mojih prijatelja na Bilinom polju u Zenici, na utakmici baraža za Svetsko prvenstvo između Bosne i Hercegovine i Portugala. Bio sam oduševljen atmosferom na stadionu. Nažalost, tada se Bosna pod vodstvom Ćire nije plasirala, ali jeste 2014. godine, kada su igrali na Mundijalu u Brazilu pod vodstvom Safeta Sušića.

Koliko je bilo teško odrastati u Beogradu kao sin uglednog revolucionara Vasilija – Vase Smajevića, čovjeka koji je bio na čelu Fudbalskog kluba Partizan, a Vi postali strastveni navijač rivala – Crvene zvezde?

Otac je bio pomoćnik komandanta armije i načelnik Vojne oblasti za Beograd, bio je predsednik Fudbalskog kluba Partizan, predsednik Košarkaškog kluba Partizan, predsednik Šahovskog kluba Partizan. Sahranjen je na Aleji zaslužnih građana u Beogradu.

Primio je Marka Valoka u Partizan, koji je želio postati avijatičar a da mu se dozvoli da igra u fudbal. Na žalost nas “zvezdaša”, niko nam nije dao toliko golova od “partizanovaca” u istoriji. A, dao nam je 13 golova. Igrao je za reprezentaciju Jugoslavije, a danas ima 96 godina.

Pričali su mi da sam kao beba stalno govorio “z” i tako su mi pomogli neki da moj klub bude Zvezda. Brat mi je “partizanovac”, gotovo sva rodbina navija za Partizan i kritikuju me celi život da sam “crna ovca” u porodici. Njima fale Bar i Tokio, a to je nešto što mi imamo, titule klupskog prvaka Evrope i sveta.

Imao sam čast da nedavno u Humskoj, u sedištu FK Partuizan, razgovaram sa Ivanom Ćurkovićem, legendom tog kluba i jugoslovenskog fudbala, i nekadašnjim reprezentativnim golmanom Ivicom Kraljem.

Profesor ste istorije koji je radni vijek proveo kao kustos Muzeja istorije Jugoslavije, u sklopu kojeg se nalazi Kuća cveća, gdje je grob Josipa Broza Tita. Je li izblijedio taj duh zajedništva iz vremena ondašnje države?

Uvek sam imao poseban odnos prema Bosni i Hercegovini, koja je bila Jugoslavija u malom. I posle raspada bivše nam države najviše sam osećao to kod ljudi koji su dolazili iz Bosne i Hercegovine da posete Kuću cveća. Mislim da svi koji su živeli u Jugoslaviji osećaju taj zajednički duh iz onog vremena. Kultura i sport spajaju ljude. Poznati pevači imaju posećene koncerte širom bivše države.

Što se tiče posećenosti muzeja, dolazili su ljudi iz čitavog sveta. U današnje vreme, čuo sam, ima mnogo Japanaca, Amerikanaca, dolaze često Rusi, a Slovenci najčešće dolaze u grupama za Novu godinu.

Zanimljivo je da ste početkom osamdesetih godina prošlog vijeka imali uspješnu manekensku karijeru u Njemačkoj i Jugoslaviji. Šta je razlog što ste napustili manekenstvo i modeling?

Tačno je da sam se od 1981. do kraja 1984. godine bavio manekenstvom u Nemačkoj. Nastupio sam na 20 revija u Stutgartu i Berlinu. U Jugoslaviji sam nastupao na revijama u Beogradu i Novom Sadu. Moja fotografija je bila je izložena na bilbordu u centru Beograda gotovo godinu. Najupečatljiviji događaj za mene bilo je revija u hotelu “Interkontinental” u Beogradu, kada sam ugledao da, među devojkama koje izlaze na scenu, po meni, najlepša manekenka svih vremena u Jugoslaviji – Ljiljanu Tica. Noge su mi se naprosto odsekle. Naš najlepši maneken je bio Neven Bošković, moj školski drug.

(Al Jazeera, Foto: sajt muzeja)