Autoritarni režimi iznose značajno uveličane podatke o bruto društvenom proizvodu (BDP) svojih zemalja, pokazalo je novo istraživanje koje koristi noćne satelitske snimke kao pokazatelj ekonomske aktivnosti.

Prema izvještaju, autokratije uveličavaju godišnji rast BDP-a za oko 35 odsto u odnosu na demokratije.

Optimistična slika

Istraživanje polazi od glavne premise da svi lideri, bez obzira da li je riječ o demokratijama ili diktaturama, žele da se hvale ekonomijom koja cvjeta.

„Svi uvijek žele da prikažu optimističniju sliku. Ključna razlika je to što u demokratiji imate provjere i kontrole koje donekle ograničavaju to ponašanje. Na primjer, imate medije koji istražuju te brojke. Opoziciju koja postavlja pitanja. Sada, u mnogim mjestima mogu da se podnose zahtjevi u okviru zakona o slobodnom pristupu informacijama. Hipoteza je da kada počnete da istražujete nedemokratske režime, te provjere uglavnom ne postoje“, kaže za Glas Amerike Luis Martinez, autor izvještaja sa Univerziteta Čikaga.

Noćna svjetla

Kako se onda mjeri ekonomski rast, kada ne vjerujete vladinim podacima? Istraživanje sugeriše da satelitski snimci, koji pokazuju intenzitet električnih svjetala noću, mogu da budu bliski pokazatelj ekonomskih aktivnosti.

Primjer su noćni satelitski snimci Korejskog poluostrva. Veći dio Južne Koreje, koja je demokratija, je osvijetljen. Sjeverna Koreja – čija je ekonomija pod diktatorom Kim Džong Unom oko 60 puta manja od južnog susjeda – je uglavnom u mraku. Granica između dvije Koreje je jasno vidljiva po tome koliko je koja osvijetljena.

“Kako se ekonomija razvija, tako se i gradi, infrastruktura, ulična svjetla, kuće, industrije“, ističe Martinez.

Martinez je koristio indeks „Sloboda u svijetu“, nevladine organizacije Fridom haus, kao mjeru demokratije određene zemlje. Zatim je upoređivao zvanične podatke o BDP-u sa ekonomskim rastom na koje ukazuju noćni satelitski snimci.

„Na primjer, uzmite dvije zemlje u kojima se noćno svjetlo povećava istim obimom. I jedna je više demokratska od druge. I onda se ispostavi se da je u više demokratskoj zemlji prijavljen niži rast BDP-a, uprkos istom povećanju svjetla“, objašnjava Martinez.

Preuveličavanje ekonomskih brojki

U istraživanju su razmatrane BDP cifre i satelitski podaci za 184 zemlje tokom dvadesetogodišnjeg perioda, do 2013.

Takođe se istraživalo da li određena ekonomska aktivnost, kao što je poljoprivreda, utiče na intenzitet noćnog osvjetljenja. Martinez je istraživao i da li bi lošije prikupljanje i iznošenje podataka u autokratijama moglo da utiče na rezultate.

Čak i uz te faktore, Martinez ističe da je trend jasan: Diktature preuveličavaju rast BDP-a.

„Kada upoređujemo stabilnije, kredibilnije demokratije sa više autoritarnim režimima, može se govoriti o rasponu od 30 do 35 odsto. To znači da ako je istinski rast 1 odsto, autoritarni režim će prijaviti da je 1,3 procenta“, kaže Martinez za Glas Amerike.

Strana pomoć

Martinez ističe i da programi strane pomoći takođe utiču na spremnost određene zemlje da uveliča podatke o BDP-u, pokazuju analize satelitskih snimaka.

“Mnoge najsiromašnije zemlje u svijetu dobijaju veliku stranu pomoć. Međutim kada dostignu određeni nivo zarada – kada postanu dovoljno bogate – više ne ispunjavaju uslove za te programe. I kada dolazi velika količina novca zato što je neka zemlja relativno siromašna, nema mnogo podsticaja da preuveličavate rast i kažete da postižete dobre rezultate. Zbog toga sam utvrdio da trend preuveličavanja brojki počinje da se pojavljuje tek kada neka siromašna zemlja više ne ispunjava uslove za stranu pomoć“, naglašava Martinez.

Kina

Kineski autoritarni lider Si Đinping je prošle nedelje položio zakletvu za još jedan petogodišnji mandat. Martinezov model sugeriše da je Peking možda precijenio rast BDP-a za trećinu tokom protekle dvije decenije, što bi kinesku ekonomiju činilo manjom od zvanično predstavljenih cifara.

Prema izvještaju Instituta Brukings iz 2019. godine, Kina je precjenjivala svoj ekonomski rast za oko 2 odsto svake godine, što bi njenu ekonomiju činilo 12 odsto manjom od zvaničnih brojki. Kina odbacuje optužbe da manipuliše ekonomskim podacima.

Peking je bez objašnjenja prvobitno odložio objavljivanje podataka o rastu u trećem kvartalu ove godine, što se poklopilo sa održavanjem kongresa Komunističke stranke. Prema ciframa koje su ipak objavljene krajem oktobra, rast je bio 3,9 procenata, više od procjena analitičara.

(Glas Amerike, foto: Pixabay)