Izvestivši o dodeli specijalne plakete regionalne novinarske nagrade „Srđan Aleksić“, koja je uručena početkom decembra u Zagrebu, režimski tabloid Informer objavio je više neistina i poluistina u tekstu manipulativne sadržine. U članku nisu navedeni svi dobitnici specijalne plakete koja je dodeljena grupi novosadskih novinara, ali su pomenuti oni koji nisu nagrađeni. Pogrešno je navedeno i ko je nagradu dodelio, a kompilacijom uvredljivih izraza i neistinitih optužbi čitaoci su dovedeni u zabludu. Autori teksta nijednom nisu naveli ime nagrade – Srđan Aleksić, mladića koga su ubila četvorica pripadnika Vojske Republike Srpske, jer je pokušao da od njih odbrani prijatelja Alena Glavovića, Bošnjaka iz Trebinja.

Odgovore na pitanja zašto je došlo grešaka i da li će ih izmeniti, iz Informera nismo dobili do zaključenja ovog teksta.

Zbog čega su nagrade dodeljene i kome

U tekstu pod nazivom „Ustaše nagradile izdajnike: Da li su ovo ovacije za rušenje Srbije? (VIDEO)“, koji je objavljen 7. decembra, portal Informer piše da su „opozicioni i blokaderski novinari dobili usred Zagreba ovacije i nagrade za rušenje Srbije proteklih godinu dana!“. Dodaju i da su „’specijalne plakete za izuzetnu posvećenost novinarskom pozivu’ dobili novinari sa tajkunskih i opozicionih portala i televizija koji su već godinu dana raspirivali mržnju i pozivali na širenje nereda, nasilja i blokada!“.

Istina je da su dan ranije, 6. decembra u Zagrebu dodeljene Regionalne novinarske nagrade „Srđan Aleksić“. Žiri je odlučio da u kategoriji „Za hrabrost“ nagradu dobije Barbara Matejčić, slobodna novinarka iz Hrvatske, u kategoriji „Za doprinos zajednici“ nagrađena je Mila Vukčević, novinarka i urednica TVCG i njen dokumentarni film „Brat“. Televizija N1 Srbija dobila je nagradu u kategoriji „Za medije“, a specijalnu plaketu za izuzetnu posvećenost novinarskom pozivu dobila je grupa novinarki i novinara iz Novog Sada, poznatija kao Novosadska redakcija.

Informer je izostavio da navede i koji su još novinari i mediji iz regiona nagrađeni u tri kategorije, a nije objavio ni obrazloženje žirija. 

„’Novosadska redakcija’, sastavljena od novinara iz različitih medijskih kuća, najslikovitiji je primjer da je borba za javni interes iznad svega – uključujući konkurentnost, ekskluzivitet i uređivačke razlike matičnih redakcija. U proteklih 12 mjeseci na njih je izvršeno 89 fizičkih napada, od kojih je polovinu počinila policija. Rade pod šljemovima i u zaštitnim prslucima, ali uprkos pritiscima i nasilju, ostaju dosljedni kodeksu i štite javni interes. Zahvaljujući njima, slike iz Novog Sada obišle su i i dalje obilaze svijet, dokumentujući beskrupuloznost, kriminal i korupciju režima“, navedeno je u odluci žirija.

Osim toga, autori teksta u Informeru pišu da su nagradu dodelile ustaše (u naslovu) i Hrvati (u tekstu). Istina je da nagradu dodeljuju Helsinški parlament građana Banjaluka, Mreža za izgradnju mira, Nazavisno društvo novinara Vojvodine, Institut za medije iz Crne Gore i Udruga za promicanje medijske kulture, umjetnosti i tolerancije „Lupiga – svijet kroz obične oči“ iz Hrvatske.

Ko su novinari neformalne Novosadske redakcije

Dalje u tekstu Informer piše i da „novosadsku blokadersku grupu novinara i novinarki u kojoj su Ksenija Pavkov i Sanja Kosović sa tajkunske TV N1, novinarke opozicione ‘Nove S’ Sanja Ignjatović Eker i Nataša Kovačev, novinarke ‘Radija 021’ Dragana Prica Kovačević i Aleksandra Reves, novinar Danas-a Aleksandar Latas, novinar opskurnog portala Razglas Žarko Bogosavljević, kao i novinar antisrpskog portala Autonomija Dalibor Stupar, ovacijama pozdravili!“. 

Objavljen je i duži video sa dodele nagrada, preuzet sa jednog privatnog profila na Fajsbuku. U videu se može čuti kako voditelj programa čita imena novinara „Novosadske redakcije“ i navodi zbog čega su nagrađeni. Da su pogledali video koji su objavili, uvideli bi da nekih imena sa njihovog spiska nema među nagrađenima, a da su nagradu dobili novinari koje je tabloid izostavio.

Istina je da je specijalna plaketa dodeljena: novinaru portala Razglas News Žarku Bogosavljeviću, novinaru agencije Beta i portala Autonomija Daliboru Stuparu, novinarki televizije N1 Kseniji Pavkov, novinarki Al Jazeera Balkan do gašenja ovog medija a sada Centralne teme i Nove TV Nataši Kovačev, donedavnom novinaru Al Jazeera Balkan Petru Alimpijeviću, novinarki Dragani Prica Kovačević sa Radija 021, novinarki Nove TV Sanji Eker, novinaru Blica Zlatku Čonkašu, novinaru Danasa Aleksandru Latasu i Svetlani Parementić, novinarki BBC-a na srpskom. Ova novinarska grupa je formirana spontano, nakon pada nadstrešnice u Novom Sadu, kao kolegijalna grupa sa ciljem da se javnost, paralizovana tragedijom i smrću 16 ljudi, zaštiti od dezinformacija i spinova, već da bude profesionalno i istinito informisana.

Ana Lalić i Mila Pajić kao mamac za klikbejt

Zanimljivo je što su autori teksta kao ključne reči i title (naziv internetske stranice) stavili reči koje se uopšte ne nalaze u tekstu. Naime, u internetskoj adresi koja vodi ka tekstu na sajtu Informera navedene su ključne reči – Ana Lalić Hegediš blokaderi Mila Pajić Zagreb. Ana Lalić Hegediš, novinarka i predsednica Nezavisnog društva novinara Vojvodine, i studentkinja u egzilu Mila Pajić ne pominju se u tekstu. Njihova imena ovde služe da bi se preko Googla privuklo više čitalaca (klikova). 

Ime Ane Lalić nalazi se i u samom nazivu internetske stranice. Pa tako, umesto naslova koji je vidljiv posetiocu, u titlu (naziv stranice) piše „Ana Lalić Hegediš i odbegli antisrpski blokaderi dobili nagrade u Zagrebu“. Titl unosi autor teksta ručno i on ne mora biti jednak stvarnom naslovu a služi, takođe, da bi privukao veći broj poseta sa pretraživača. 

Postoji mogućnost i da je ovo bio prvi naslov teksta, ali uvidom u meta podatke, primećujemo da tekst nije menjan od momenta objave.

Pokušali smo i sami, ukucavanjem imena Ane Lalić Hegediš i Mile Pajić i reči blokaderi i Zagreb prvo se pojavljuje upravo tekst na Informeru.

Jedan od nagrađenih, član „Novosadske redakcije“, novinar i urednik portala Razglas news Žarko Bogosavljević izjavio je za VOICE da je jedina istina koju je Informer objavio u tekstu to da je neko dobio nagradu u Zagrebu.

„Sve ostalo su proizvoljni zaključci. Radi se o kampanji koja postoji prema delu novinara iz Novog Sada i uopšte prema delu medija iz Srbije koji ne podržavaju režim i onda oni u svojim tabloidima koriste sve načine da nas prozivaju, ocrnjuju. Ne samo nas, nego i studente, zborove, opoziciju, nevladin sektor… Nije to ništa novo za (Dez)Informer, Pink i slične, ali ova količina laži u nekoliko rečenica je neverovatna“, zaključio je.

Tabloidno “prevođenje” pravnih formulacija

Informer je još jednim podatkom obmanuo svoje čitaoce. 

Na svečanosti održanoj u Zagrebu predstavniku „Novosadske redakcije“ Aleksandru Latasu specijalnu plaketu uručilo je troje novosadskih studenata u egzilu – Anja Pitulić, Doroteja Antić i Branislav Đorđević. Portal piše da su oni „blokaderi koji su planirali građanski rat u Srbiji 15. marta, a koji su pobegli u Hrvatsku“.

Istina je da su ovo troje studenata, sa još devetoro njihovih kolega i aktivista optuženi za navodnu nasilnu promenu ustavnog poretka. Više javno tužilaštvo u Novom Sadu podnelo je optužni predlog protiv njih 12. maja 2025. godine.

Šestoro aktivista Pokreta slobodnih građana i studentske aktivističke grupe Studenti protiv autoritarne vlasti (STAV) uhapšeni su 14. marta, dan uoči velikog protesta u Beogradu koji je održan 15. marta. Dan pre hapšenja na režimskim televizijama emitovan je audio snimak njihovog sastanka koji je prisluškivan. Anja Pitulić, Doroteja Antić i Branislav Đorđević i njihovo troje kolega u tom trenutku nalazili su se  u Dubrovniku gde su učestvovali na festivalu ljudskih prava „Znadu“. Nisu se vratili u Srbiju jer im preti hapšenje, a njihovi stanovi su pretresani.

Veljko Milić, advokat i branilac jednog od optuženih aktivista, kaže u izjavi za Vojvođanski istraživačko-analitički centar (VOICE) da novosadski aktivisti nisu optuženi za izazivanje građanskog rata, kako navodi Informer. Milić precizira da izazivanje građanskog rata i pozivanje na nasilnu promenu ustavnog poretka, za šta su optuženi aktivisti, nisu ista krivična dela. 

„Izazivanje građanskog rata pod tim nazivom ne postoji kao krivično delo. Teoretski, moglo bi biti predmet krivičnog postupka i moglo bi se, možda, u nekom slučaju podvesti pod nasilno rušenje ustavnog poretka, a u ovom slučaju niko nije ni pozivao na izazivanje građanskog rata“, napominje advokat Milić.

Osnivači nagrade “Srđan Aleksić”: nagrađeni su za solidarnost i posvećenost pozivu

Glavni urednik portala Lupiga.com Ivor Fuka i Aleksandar Žolja iz Helsinškog parlamenta građana Banjaluke ističu da je odluku o dodeli specijalne plakete grupi novosadskih novinara doneo žiri u koji oni, kao organizatori Regionalne novinarske nagrade „Srđan Aleksić“, imaju puno poverenje. 

Fuka u izjavi za VOICE napominje da je takva odluka razumljiva s obzirom da su novosadski novinari i novinarke više od godinu dana radili u vrlo izazovnim uslovima i nesvakidašnjem istorijskom trenutku.

„Svojim radom obranili su svrhu naše profesije pokazujući da novinarstvo nije samo puko prenošenje događaja nego važan čin građanske hrabrosti. Naime, te su se kolege svjesno izlagale pritisku, nerijetko i nasilju, kako bi javnost dobila valjanu informaciju s terena. To je, zaista, izuzetna posvećenost pozivu u pravom smislu tog termina“, napominje on.

„Oni su, zanemarujući i ekskluzivu, kao bitan element novinarskog posla, dijelili solidarno sa drugim novinarima svoje priloge, fotografije itd. a u cilju da imamo svakodnevno kontinuirano izvještavanje o protestima, jer drugačije ne bi mogli sve da prate. Ta solidarnost je nagrađena kroz specijalnu plaketu Srđan Aleksić za 2025. godinu“, dodaje Žolja.

Obojica napominju da su organizatori smatrali da je prirodno i logično da upravo „progonjeni novosadski studenti, koji svoju borbu za pravdu skupo plaćaju, simbolički dodijele priznanje svojim sugrađanima – novinarima koji su dokumentirali tu borbu i prenosili sve potrebne informacije javnosti“. 

„Ovo priznanje ne uvažava samo pojedince, nego i vrijednosti i ideale koje oni dijele: hrabrost, odgovornost prema javnom interesu i borbu protiv represije“, naglašava Fuka.

On je istakao i da plaketu novosadskim novinarima nisu dali Hrvati, niti „ustaše“, kako ih naziva Informer, nego organizacije iz Srbije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine te Hrvatske. 

Fuka: Bio sam na dodjeli nagrade, nisam tamo vidio nijednog ustašu i izdajnika

„Za razliku od ’Ekipe Informera’ koja je potpisana pod to nešto što glumi tekst, ja sam bio na dodjeli nagrada i nisam vidio nijednog ustašu i nijednog izdajnika. Nisam čuo ni ovacije za rušenje Srbije, nego ovacije za vrijedno i hrabro novinarstvo, jednake ovacije i onda kad je nagradu primala i Barbara Matejčić, i Mila Vukčević, i Igor Božić, i Aleksandar Latas koji je primio nagradu u ime novosadske novinarske grupe“, napomenuo je Ivor Fuka. 

Dodao je i da su oni sada nazvani ustašama, a hrvatski tabloidi ih više od dve decenije nazivaju četnicima i izdajnicima.

Aleksandar Žolja smatra da je Informer ovakvom objavom želeo da unizi profesionalno novinarstvo i vrednosti koje upravo novinari koji dobijaju Regionalnu nagradu „Srđan Aleksić“ nose sa sobom.

„Oni (Informer) su bukvalno antipodi ovom profesionalnom novinarstvu, oni žele po svaku cijenu da štite režim, bez obzira kojim sredstvima – govorom mržnje, lažnim vijestima, lažnim insinuacijama, korištenjem vulgarnih izraza… Oni žele da unište sve one vrijednosti za koje se studenti  i nagrađeni novinari bore, a to su istina, objektivnost, dostojanstvo, solidarnost… sve ono što simbolizuje sam čin i same vrijednosti koje nosi novinarska regionalna nagrada ’Srđan Aleksić’. On je dao svoj život da bi odbranio te vrijednosti a mi nagrađujemo novinare koji štite te vrijednosti“, zaključio je Žolja.

Zloupotrebom termina „ustaša“ Vučić relativizovao istorijsku krivicu tog pokreta

Istoričar dr Milivoj Bešlin ističe da se pojam ustaštva i ustaša može vezati samo za terorističku, antijugoslovensku organizaciju sa ekstremno nacionalističkom i fašističkom ideologijom koja je nastala krajem dvadesetih godina 20. veka i koja je svoj vrhunac imala tokom i do kraja Drugog svetskog rata, odnosno do sloma fašističkih režima u Evropi (1945). On dodaje da je sve češćom upotrebom termina „ustaša“ u neadekvatnom kontekstu aktuelna vlast, na čelu sa Aleksandrom Vučićem, „normalizovala i relativizovala istorijsku krivicu tog pokreta“. 

Ovaj istoričar podseća da su ustaše nastale 1929. godine prošlog veka sa ciljem razbijanja Kraljevine Jugoslavije. To je njihov početak, kao ekstremno nacionalističke, fašističke i terorističke organizacije. Nisu bili mnogobrojni, a uglavnom ih je finansirao Musolinijev fašistički režim u Italiji. Tokom Drugog svetskog rata, predstavljali su okosnicu zločinačkog režima na teritoriji kvislinške Nezavisne Države Hrvatske. 

„Iako tridesetih godina počinju da razvijaju svoju terorističku organizaciju, usmerenu protiv jugoslovenske države, na značaju dobijaju tek okupatorskim komadanjem Jugoslavije, odnosno okupacijom, posle aprila 1941. kada postaju vladajući pokret u kvislinškoj tvorevini NDH. Tada svoju rasističku ideologiju počinju da sprovode u praksi, odnosno započinju teror nad određenim etničkim grupama za koje su ocenili da ih treba istrebiti. Pre svega se to odnosilo na Srbe, Rome, Jevreje, ali su ubistvima bili podvrgnuti i antifašistički opredeljeni Hrvati“, navodi u izjavi za VOICE Bešlin.

Delovali su do maja 1945. odnosno do sloma fašističkih režima u Evropi, pre svega nacističke Nemačke. Delu vođstva je suđeno, deo je ubijen na Blajburgu, odnosno tzv. Križnom putu, a značajan deo je različitim kanalima pobegao u inostranstvo, pre svega u Latinsku Ameriku. Pojedinima je suđeno nakon rata kada su ih otkrile jugoslovenske obaveštajne službe. 

Bešlin napominje i da su tokom ratnih devedesetih godine reč „ustaša“ počele da koriste „ekstremno desničarska i šovinistička Šešeljeva radikalna partija kao oznaku za diskreditaciju svojih političkih protivnika. 

„Najpre su sve Hrvate označavali kao ustaše, da bi time i sam hrvatski identitet deligitimisali i načinili zločinačkim. A onda su sve političke protivnike, odnosno sve one Srbe koji nisu bili nacionalsitički orijentisani počeli da nazivaju ustašama“, kaže Bešlin i navodi da su upravo tako nazivali čak i dva puta izabranog predsednika Srbije i Demokratske stranke Borisa Tadića. 

„Na istom tragu je Šešeljev politički učenik Aleksandar Vučić, njegova partija i njegova propaganda mržnje koji su počeli da sve ljude koji su kritički orijentisani prema njegovom represivnom i koruptivnom režimu označavaju kao ‘ustaše’, što je jedna skandalozna stvar. Ako normalne političke razlike u jednom društvu do te mere zaoštrite i polarizujete da svoje političke protivnike nazivate ustašama i da taj pojam gotovo svakodnevno koristite i upotrebljavate, to je onda faktički normalizacija i relativizacija ustaštva što je konačni bilans ove Vučićeve nedopustive propagande“, zaključuje Bešlin.

Srđan Aleksić – stvarni heroj rata

Informer u tekstu o dodeli jedne od novinarskih regionalnih nagrada „Srđan Aleksić“ nije naveo njeno puno ime.

Srđan Aleksić imao je 26 godina te 1993. godine kada je ubijen. U tom momentu Srđan je bio pripadnik Vojske Republike Srpske, ali je, kako su pisali mediji, bacio oružje zgađen onim što se dešavalo na dubrovačkom ratištu. 

Četvorica pripadnika VRS napala su 21. januara Srđanovog sugrađanina Alena Glavovića, maltretirali su ga i tukli. Aleksić im je prišao i rekao da ostave čoveka na miru, na šta su se oni okrenuli prema njemu i počeli da ga krvnički prebijaju i udaraju kundacima pušaka. Srđan je pao u komu i nakon šest dana preminuo u bolnici. Alen Glavović je uspeo da pobegne i on danas sa porodicom živi u Švedskoj. Svake godine posećuje Srđanov grob.

Srđanov otac, Rade Aleksić, tada je u čitulji naveo: „Umro je vršeći svoju ljudsku dužnost“, a u jednom intervjuu kazao je: „On je štitio čovjeka i ja sam ponosan na njega“.

Jedan od onih koji su pretukli Aleksića je poginuo na ratištu, a ostala trojica osuđena su na nešto više od po dve godine zatvora. Bivši predsednik Srbije Boris Tadić je 2012. godine Srđana Aleksića posthumno odlikovao medaljom za hrabrost „Miloš Obilić“.

„U Trebinju je vladala zavjera ćutanja, sve do 2007. godine, kada su novinari iz regiona počeli aktivno da pišu o sudbini Srđana Aleksića. Potom je Srđan postao simbol i stvarni heroj ratova iz devedesetih godina. Gradovi na postjugoslovenskom prostoru počeli su nazivati ulice, bulevare, pasaže… imenom Srđana Aleksića“, navele su nevladine organizacije prilikom obeležavanja 30 godina od Srđanovog ubistva.

Tamara Veličkov (VOICE)