Možda je vlast u Plandištu stabilnija od mnogih vojvođanskih i otpornija na virus prekomponovanja zato što je čine gotovo sve partije koje imaju neku ulogu na političkoj sceni ove zemlje, ali da će joj biti teško da popravi katastrofalno stanje u opštini – biće.
Vladajuću većinu, od juna ove godine u Plandištu, naime, čine Demokratska stranka (DS), Liga socijaldemokrata Vojvodine (LSV), Socijalistička partija Srbije (SPS) sa svojim koalicionim partnerima PUPS, JS i SDP, Liberalno-demokratska partija (LDP) i Srpska napredna stranka (SNS). Od ove družine građani očekuju da pogura Plandište i barem ga za stepenicu-dve podigne sa, po socioekonomskim pokazateljima, samog dna vojvođanske lestvice. Sudeći po efektima rada novih vlasti koje su dosad mogli da osete u svakodnevnom životu, Plandištani ne mogu da očekuju mnogo.
Jedna od najsiromašnijih opština
Ovo je jedna od opština koje zvanična statistika najčešće pominje u svojim mesečnim saopštenjima o zaradama zaposlenih. Nažalost, Plandište je, ako ne na samom kraju tabele s iznosima prosečnih plata, u svakom slučaju na najtanjim granama. Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku (RSZ) u oktobru ove godine prosečna zarada u ovoj varoši iznosila je 25.987 dinara, spram proseka Srbije od 41.558 dinara i vojvođanskog od 40.002 dinara. Bila je to najniža zarada u Vojvodini, a gledajući celu zemlju, u oktobru su tanje koverte imali jedino zaposleni u Beloj Palanci, Kuršumliji i jednoj niškoj opštini. Kada se, prema računici portala “Makroekonomija” ukupan fond zarada u Plandištu (503.000 evra) podeli s brojem stanovnika (11.334), zarada po svakom žitelju opštine iznosi 44,4 evra, što je veliko odstupanje od novosadskih 160,9 evra.
Agencija za strana ulaganja i promociju izvoza (SIEPA) navodi da je stopa nezaposlenosti u Plandištu 26 odsto, imajući u vidu da je, prema RSZ, zaposlenih 1.963, a 2011. nezaposlenih 1.395. Baveći se ovom opštinom SIEPA ocenjuje da je investiciona lokacija Banatski Sokolac, sa oko 3.000 kvadratnih metara zemljišta pogodnog za izdradnju industrijskih objekata, na samoj granici sa Rumunijom. Agencija NALED vidi ovu varoš kao veoma pogodnu za investicije u energetiku, to jest izgradnju vetrogeneratora. Inače, opština je lane sarađivala sa NALED-om i Stalnom konferencijom gradova i opština (SKGO), gde je imala je svoje poverenike, a ove godine saradnja je nastavljena samo sa SKGO.
Opštinska dubioza
Nova vlast u Plandištu kaže da bi joj mnogo lakše bilo da na noge stavi lokalnu privredu da joj stara nije zavezala ruke, ostavljajući joj u amanet finansijsku dubiozu, a bivši čelnici opštine, pak, žustro kritikuju aktuelnu garnituru.
– Sve je sporno, počevši od neugodnog načina izbora jer se i na primeru Plandišta pokazalo da je problem to što su odbornici vlasnici mandata i samim tim je uvek aktuelna velika trgovina. Svi traže velike nadoknade, a nema više ideja već su u pitanju ogoljeni interesi. Stiče se utisak da u vlasti niko ni s kim ne sarađuje sem na ličnom planu, a to svakako osete građani Plandišta – kaže Zoran Vorkapić iz Ujedinjenih regiona Srbije (URS), koji je nakon osam godina provedenih u fotelji predsednika opštine, seo u opozicione klupe. On najviše zamera novoj vlasti to što uvek loptu prebacuje na teren prethodnika pokušavajući da ubede građane da nisu dobro radili.
– Verovatno ima i toga, ali činjenica je da nijedan projekat za gotovo pola godine nije krenuo sa realizacijom. Mnogi iz vlasti su bili na pozicijama i ranije i nije im trebalo mnogo vremena za uhodavanje. Pozivaju se na slabu saradnju s vertikalom – odnos sa Republikom zbog poltičkog opredeljenja vodećih ljudi nemaju, a kažu da iz Pokrajine još nema pomoći – priča Vorkapić i podseća da je aktuelnoj vlasti ostalo da završi opremanje industrijske zone, te da su za vreme njegovog mandata izgrađena četiri vodovoda, obavljeno 90 odsto radova na izradnji kanalizacionih mreža… – Bili smo najjeftinija vojvođanska opština sa samo četiri funkcionera a sada ima 18 novozaposlenih, što je oko 30 posto jer smo ih imali pedesetak. Naravno, pojedinci imaju velike zarade, za načelnika i sekretara dovedeni su propali kadrove iz Zrenjanina, samo putni trošak za jednog od njih je 30.000 dinara mesečno, što je uz plate bezmalo 200.000 dinara, te nas njih dvoje koštaju gotovo pet miliona dinara godišnje.
S druge strane, predsednik Opštine Milan Selaković, iz redova demokrata, kaže da je ranije opštinska uprava bila loše kadrovski opremljena jer Vorkapić za dva mandata nije proizveo kvalitetne ljude.
– Zaposlili smo pet mladih ljudi, tri pravnika koji sad polažu državne ispite i jednu diplomiranu pravnicu i ekonomistkinju. Zakon o lokalnoj samoupravi kaže da sekretar skupštine mora biti pravnik sa tri godine radnog iskustva i položenim državnim ispitom, načelnik sa iskustvom od pet godina… Pitali smo one koje smo u opštini našli ali niko nije hteo jer je ovo političko mesto – kaže Selaković koji, osvrćući se na probleme s kojima se susreće, dodaje: „Nismo prekomponovani, ali bi bilo bolje da jesmo s obzirom na situaciju kakvu smo zatekli“.
„Greenfield“ i „brownfield“ lokacije u Plandištu
Fond za podršku investicija u Vojvodini VIP fond trenutno u svojoj bazi lokacija ima tri „greenfield“ lokacije u radnim zonama Plandište 1, Plandište 2 i Barice, ukupne površine od 21 hektara, koje nudi sama opština. Osim toga, u ponudi su i tri privatne „brownfield“ lokacije, sa objektima površine od 2 do 4 hiljade hektara.
Budžet je, kaže, jedan od najvećih problema jer je ovogodišnji bio oko 370 miliona dinara a budžetska inspekcija iz Pokrajine je pre nekoliko dana pronašla da je opština dužna blizu 200 miliona dinara. Selaković tvrdi da su pravljeni sumnjivi dogovoreni tenderi na velike sume novca. Izlaz iz finansijske dubioze vidi u neplaćanju neizmirenih obaveza prema izvođačima radova jer je po njegovoj proceni bolje da se svi ti, na nedozvoljen način ugovoreni poslovi, vuku po sudovima nego da opština bankrotira.
Inače, kada je o budžetu reč, može se reći da je transparentan i dostupan građanima Plandišta. Ovih dana donet je Nacrt odluke o budžetu Opštine za 2013. godine, po kojem će kasa za iduću godinu biti teška 445.648.500 dinara. Najveću stavku s prihodovne strane čine porezi na dohodak, dobit i kapitalna dobra – 121.766.000 dinara, dok će na plate u izvršnim i zakonodavnim organima ići 6.500.000 dinara, a za troškove putovanja 680.000 dinara. Za škole je obezbeđeno 39.392.500 dinara, životnu sredinu 700.000 dinara… Za zaštitu životne sredine iz opštinske kase inače ne ide mnogo, ali sada je ta pozicija dodatno umanjena. U ovoj godini budžet je za ekologiju predvideo milion dinara, a novac je trošen namenski, prema programu koji je odobrilo resorno minisatarstvo.
Propala (poljo)privreda
Prema podacima koje prenosi „Makroekonomija“, pozivajući se na Zakon o budžetu Srbije, ukupan transfer iz centralne u kasu Plandišta u 2013. biće 170.410.045 dinara. Po stanovniku ove opštine transferi će dogodine iznositi čak 15.035 dinara. Poređenja radi, Novi Sad ih ima u iznosu od 2.593 dinara, ostatak Vojvodine ima 4.765 dinara, a centralna Srbija dobija 7.545 dinara po stanovniku. Transferi po zaposlenom (mera opterećenja radnih mesta porezima koji se zatim preraspodeljuju) iznose u Vojvodini bez Novog Sada 23.476 dinara, a u Plandištu će biti čak 77.035 dinara. Transferi po nezaposlenom kreću se od 30 hiljada dinara u Novom Sadu do 45 hiljada u Vojvodini bez njenog glavnog grada, a u Plandištu će u narednoj godini biti 111.016 dinara. Pri svemu tome valja imati na umu da, kada se stave u odnos transferi po stanovniku, zaposlenom i nezaposlenom sa platama po stanovniku, dobijamo očekivanu negativnu koleraciju, jer, što su niži prihodi od zarada – to su veći transferi.
Glavna privredna delatnost u opštini je poljoprivreda i to je, kažu čelnici u Plandištu, njihov adut u privlačenju investitora. Međutim, da bi od njiva vajde imali svi ovdašnji poljoprivrednici, trebalo bi da opština promeni pravila izdavanja u zakup državnog zemljišta kojeg ima 13.500 hektara, onoliko koliko je u njenoj nadležnosti. Pomenimo, pare od zakupa državnih oranica ubiraju i Republika, i Pokrajina i lokalna samouprava. U Plandištu se dešavalo da su se od poljoprivrednog zemljišta najviše okoristili krupni poljoprivrednici. Takođe, tri dobre poljoprivredne firme su u stečaju, svi proizvodni kapaciteti su blokirani. To su „Agrobanat“ sa 3.600 hektara zemlje, i 1,2 milijarde kredita, „Banatplast“, takođe sa velikim zaduženjima, i mlin u Velikoj Gredi, Svi su dotakli dno za vreme bivše lokalne vlasti. Na nogama je „Vindija Varaždin“, gde će se graditi novi objekat za preradu živinskog mesa i gde se očekuje oko 50 novih radnih mesta.
Socijalna zaštita je jedna od pozicija opštinskog budžeta kojoj se pridaje pažnje. Recimo, u narednoj godini za nju je predviđeno 7.500.000 dinara, a to je teren gde je aktuelni predsednik opštine ispunio obećanje – đaci, srednjoškolci i studenti imaju povlastice, a uvedena je materijalna pomoć od 5.000 dinara studentima u čijim porodicama mesečna primanja ne prelaze 15.000 dinara. Takođe, uz pomoć Komesarijata za izbeglice biće kupljeno pet kuća sa okućnicama, kako bi se doprinelo rešavanju problema stambenog zbrinjavanja izbeglih.
Opština Plandište ima internetsku prezentaciju, ali ne postoji mogućnost obavljanja elektronskih usluga uprave. Nije uspostavljen „Sistem 48“, niti call centar, na zvaničnoj opštinskoj prezentaciji nema stranice posvećene budžetu, kao ni stranice „birački spisak“… Kada je o medijima reč, aktivni su Radio 013 (opština ima Ugovor na godišnjem nivou, mesečno plaća 20.000 dinara), takođe i nedeljni dodatak Plandištanske vesti (u okviru Vršačkih vesti, uz nadokanadu od 37.000 dinara i TV Banat iz Vršca koji dobija 70.000 dinara po ugovoru mesečno.
U nevladinom sektoru aktivno je Udruženje žena „Oko“ iz Hajdučice, Uduženje invalida rada opštine Plandište i Udruženje penzionera opštine Plandište. Predsednica udruženja „Oko“ Marika Spasovski kaže da je pomoć iz opštinske kase veoma skromna, ali da im rad dodatno otežava inertnost lokalne uprave jer zbog spore i komplikovane „papirologije“, ne mogu da ispoštuju rokove za konkurse kod republičkih i pokrajinskih instuitucija i drugih potencijalnih izvora finansiranja.
Inače, odgovore na pitanja iz upitnika koja smo poslali kabinetu predsednika opštine nismo dobili.
Slađana Gluščević (Autonomija)
(Tekst je napisan u okviru projekta „Mediji i lokalne samouprave“, koji Nezavisno društvo novinara Vojvodine realizuje uz podršku Rockefeller Brothers fondacije. Više informacija o gradovima i opštinama Vojvodine možete naći na našem sajtu www.najgradonacelnik.org. Cilj nam je da građani na jednom mestu dobiju informacije i analize rada vojvođanskih lokalnih samouprava.)
STUPS: Eskalacija