Nezavisni novinari iz Bosne i Hercegovine uputili su danas apel protiv uvođenja krivičnog dela klevete u Krivični zakon Republike Srpske, po nalogu predsednika RS Milorada Dodika, i pozvali sve kolege da im se pridruže u pokušaju da se zaustavi uvođenje drakonskih kazni za povrede časti i ugleda u RS i BiH.

Apel prenosimo u celini:

Poštovane kolege novinari i aktivisti civilnog društva,

Pozivamo vas u ime novinara koji se mjesecima bore da zaustave opasnu kriminalizaciju klevete i uvođenje drakonskih kazni za povredu časti i ugleda u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini.

Vlada Republike Srpske je po nalogu predsjednika RS Milorada Dodika započela obračun sa neistomišljenicima i kritičarima vlasti, te u hitnu skupštinsku proceduru uputila nove odredbe Krivičnog zakonika RS kojim se propisuju ogromne kazne za klevetu, bez javne rasprave i konsultacija sa predstavncima medija ili javnosti uopšte.

Dodik je ove izmjene najavio još u novembru prošle godine, odmah nakon što se bura oko izbora stišala, a on osigurao predsjedničku poziciju.

Obećao je rigorozan set zakona kojim će „popraviti atmosferu u kojoj se nalazimo“ bez obzira na one koji se tome protive, a rezultat te najave su odredbe Krivičnog zakonika RS koje će nakon 20 i više godina i pada socijalističkog režima, novinare ponovo slati u zatvor ako ne budu mogli platiti enormno visoke novčane kazne.

Ministar pravde RS prije samo 20 dana je rekao da ne zna ništa o ovom zakonu i obećao je da će, ako bude pisan, novinari biti konsultovani.

Nacrt zakona, nastao u tajnosti i van institucija, bez konsultacija sa javnošću i medijima, krajem prošle sedmice ipak je osvanuo na sajtu Vlade RS i to samo na nekoliko minuta pred slanje u skupštinsku proceduru. Njegovo usvajanje planirano je za samo desetak dana na sljedećem zasjedanju Narodne skupštine Republike Srpske.

Predstavnici medija i civilnog društva, koji su na nogama od dana najave zakona i stalno upozoravaju na opasnost koja vreba iz Dodikovih najava, potpuno su izostavljeni iz njegovog pisanja.

Kleveta koja je punih 20 godina uspješno procesuirana u građanskopravnim parnicama, sada je na silu ubačena u Krivični zakonik RS, a kazne za povredu časti i ugleda, predstavljaju nedvosmisleni raskid sa slobodom govora, te nesumnjivo put u cenzuru i autocenzuru.

Novinari, posebno oni koji se bave istraživačkim novinarstvom, prvi će naći na udaru ovog zakona i pod prijetnjom krivičnog progona.

Koliki je ovo problem za medije i sve one koji se bore za nezavisno i slobodno novinarstvo, kao i slobodu govora uopšte, jasno je samo iz informacije da je BiH danas jedna od najkorumpiranijih zemalja Evrope i svijeta, čije je pravosuđe pod snažnim uticajem politike.

Vjerujete li vi da će takvo pravosuđe i takva politika čuvati nezavisno novinarstvo i slobodu govora? Ni mi.

Da pojasnimo i ovo: Propisane kazne u novim odredbama Krivičnog zakonika idu do čak 60.000 evra i najteže pogađaju medije. Ovako je izbjegnuto direktno propisivanje zatvorske kazne, ali je njena visina ta koja garantuje da će ljudi koji zarađuju oko 500 evra mjesečno u prosjeku, uskoro svoj posao raditi strepeći od posljedica.

Na naše apele i zahtjeve, svi su ostali potpuno gluvi.

Pozivamo vas zato kao kolege novinare i predstavnike javnosti, da nam pomognete, da izvještavate o ovome i zajedno sa nama zaustavite kriminalizaciju klevete.

Pomozite nam da naš apel čuju zemlje u regionu i EU, te međunarodna zajednica, da sačuvamo slobodu govora i zaustavimo usvajanje nazadnih zakona.

Svi naši novinari i urednici, predstavnici civilnog društva i novinarskih udruženja, pravnici i aktivisti, od danas su vam dostupni za sve detalje, izjave i fotografije.

Hvala u ime svih nezavisnih novinara i aktivista iz BiH

Sarajevo/Banjaluka, 7. marta 2023. godine

(Autonomija, foto: Hugo Nemet)