Ministri energetike zemalja članica Evropske unije (EU) su se u ponedjeljak, 19. decembra dogovorili oko ograničenja cijene prirodnog gasa u bloku, koja bi trebalo da iznosi 180 evra po megavat-satu (Mwh).
Dogovoreno je da će ograničenje biti aktivirano ukoliko cijene pređu 180 evra po Mwh, u periodu od tri dana u gasnom transfernom centru (TTF) u Holandiji, koji služi za određivanje berzanske cijene gasa, pokazuju dokumenti u koje je Reuters imao uvid.
Ograničenje može biti pokrenuto od 15. februara 2023. godine, a sporazum bi zemlje članice EU trebalo formalno da potvrde pisanim putem.
Sporazum omogućava druge mjere koje bi mogle da smanje energetsku krizu sa kojom je Evropa suočena zbog posljedica ruske invazije na Ukrajinu – uključujući zajedničku kupovinu gasa i buduće nova ograničenja cijene ovog energenta.
Time su okončana četiri mjeseca pregovaranja i prepiranja između zemalja članica EU.
Jedna strana je htjela da momentalno spusti cijene, koje su rapidno narasle od početka rata Rusije i Ukrajine, time što bi se ograničila visina cijene gasa koji se koristi za proizvodnju električne energije.
Druga strana, koju je predvodila Njemačka, je bila nepovjerljiva prelako potegnutoj mjeri limitiranja cijene, jer bi mogla da otjera nove količine ukapljenog prirodnog gasa (LNG) ka unosnijim tržištima u Aziji.
Na kraju, Njemačka je glasala za ograničenje od 180 evra, što je znatno niže od 275 evra, koliko je prvobitno predložila Evropska komisija, izjavio je EU diplomata.
Berzanska cijena za prirodni gas koji stiže gasovodom je u ponedjeljak u Evropi iznosila nešto manje od 112 evra po Mwh. Tokom ljeta, kratko se popela čak do 340 evra.
„Uspjeli smo da postignemo veoma značajan dogovor o gornjoj granici za cijenu gasa“, rekao je češki ministar industrije, Jozef Sikela, koji je predsjedavao sastankom, kao predstavnik zemlje koja je trenutno na čelu EU.
„Evropa će ovima imati paket mjera koje će joj pomoći da se pripremi za iduću zimu, i zaštiti građane i privredu od ekstremne nestabilnosti cijena“, naveo je on.
Komisija je predložila da bi ograničenje moglo biti pokrenuto samo ukoliko bi predloženi prag bio probijen dvije sedmice zaredom, a i u tom slučaju samo ukoliko bi cijena LNG-a ostala iznad određenog nivoa tokom većine tog perioda.
„Nije lako prepoznati konačni efekat ovih mjera, s obzirom na sve zaštitne mjere koje su uključene“, tvitovao je Simone Taljapjetra (Tagliapietra), ekspert iz „Bruegel“ instituta koji analizira energetska pitanja EU.
„Ovo nije srebrni metak“, upozorio je on, rekavši da zemlje EU još uvijek trebaju da smanje javnu i poslovnu potražnju za energijom koju pokreće gas, te da bi trebalo više da se fokusiraju na tranziciju ka zelenim izvorima energije.
Kako prenose ruske državne medijske agencije, Kremlj se usprotivio ograničenju cijene gasa, te naveo da je „neprihvatljivo“.
„Ovo je kršenje pravila tržišta“, rekao je portparol Kremlja, Dmitri Peskov, prenosi AFP pisanje ruskih agencija.
Prije dvije sedmice, 5. decembra, EU, grupa zemalja G7 i Australija su se dogovorili oko ograničenja cijene ruske sirove nafte od 60 dolara po barelu – kada je stupio na snagu i embargo na uvoz ove sirovine u EU, uz nekoliko izuzetaka.
Slično ograničenje će od 5. februara biti prošireno i na ruske naftne derivate, ali precizna granica još nije određena.
STUPS: Eskalacija