Sintagma “srpski svet“, ili u prijevodu “Velika Srbija“, nova je stara kovanica za spoljnu i unutrašnju politiku Srbije. Objavljena je nakon što je Srbija usvojila Strategiju odbrane i Strategiju nacionalne bezbednosti, a “ozvaničena“ u vrijeme litija u Crnoj Gori. Kome je u svemu ovome zasmetao i Vučić koji je sve to osmislio i krenuo u realizaciju?

Aleksandar Vučić je prošle godine procijenio da je sazrijelo vrijeme da može da krene u novi-stari (zločinački) poduhvat tako što će proglasiti novu-staru strategiju velike Srbije i time sebi pokušati osigurati neograničen mandat u Srbiji i kod “srpskog sveta”. I sve to znajući kakva je bila sudbina Slobodana Miloševića koji je upravo pokrenuo ono što on sada radi, ali Vučić je, očito, (u)mislio da je pametniji i jači od zločinca Miloševića. Suština te “nove“ Vučićeve politike je apsolutno vezivanje za Rusiju, ekonomski za Kinu, a politički za sve one koji podržavaju srbijansku politiku glede Kosova, Crne Gore, Bosne i Hercegovine, ali i Sjeverne Makedonije.

Po uzoru na ruski i “srpski svet” sadrži četiri strategije: spoljnu (zajedničku) politiku “srpskog sveta”, religiju kao osnovicu povezivanja srpskog i pravoslavnog svijeta, spoljno kulturno povezivanje i produkciju interesa, te geopolitiku kao osnovicu teritorijalnog povezivanja “srpskog sveta”.

Vučićev “srpski svet“ i Ruska Federacija

Trebale bi desetine stranica da se samo nabroji šta su sve Ruska Federacija i Srbija zajednički uradile u godini korone i kako je funkcionirala veza “dva sveta”, ruskog i srpskog, kao podloge za srbijansku destabilizaciju regiona.

Krajem 2020. Ruska Federacija je uspostavila svoje vojno predstavništvo pri Ministarstvu odbrane Srbije u Beogradu. To predstavništvo je od starta od Srbije dobilo diplomatski status, vjerovatno zbog toga što je GRU, vojna služba, trenutno najaktivnija (obavještajna) služba Rusije u inozemstvu i što će preko vojno-tehničke saradnje biti direktno uključena u koncipiranje srbijanske vojske po uzoru na rusku. Uz to će imati kontrolu koja bi se u budućnosti (is)koristila ukoliko bi Srbija krenula preko svojih (iz srpskog sveta ) i ruskih “agenata” u Crnoj Gori, Kosovu, BiH i Sjevernoj Makedoniji, ka novom “rješavanju srpskog pitanja“ otimanjem teritorija u regionu.

Tako danas, pored obavještajnog centra u Nišu, koji zbog pritisaka Zapada, iako je Ruska Federacija u više navrata to tražila, nije dobio diplomatski status od Srbije, sada imamo i ruski vojni obavještajni centar u srcu Ministarstva odbrane Srbije. Kako je saopćeno iz ovog ministarstva “cilj osnivanja predstavništva Ministarstva odbrane Rusije je pružanje podrške i brže rešavanje pitanja u vezi sa vojno-tehničkom pomoći, vojnom i vojno-tehničkom saradnjom, a u skladu sa sporazumom između Vlade Srbije i Vlade Rusije o vojno-tehničkoj saradnji“. Taj sporazum je potpisan, kako su naveli u saopćenju, na osnovu dogovora predsjednika Srbije i Rusije, Aleksandra Vučića i Vladimira Putina.

Otvaranje ruskog vojnog predstavništva uslijedilo je nekoliko mjeseci nakon pritiska Evropske unije na Srbiju da ne učestvuje na vojnim vježbama ODKB-a (novog ruskog “Varšavskog pakta”) u Bjelorusiji. Informacija o otvaranju ruskog predstavništva potekla je iz Rusije koja je javno objavila dokument o tome, da bi nakon toga i Srbija to potvrdila, što se u nekim krugovima smatra odmazdom Rusije (prema EU) za neučestvovanje Srbije na planiranoj vojnoj vježbi.

U 2020. je nastavljena ruska isporuka oružja i oruđa Srbiji, od tenkova do sofisticiranih sistema. Alesandar Vulin, kao ministar odbrane Srbije, u septembru je učestvovao u Moskvi na zajedničkoj sjednici šefova ministarstava odbrane Zajednice nezavisnih država, Šangajske organizacije za saradnju i ODKB. Krajem novembra Srbija je učestvovala na plenarnoj sjednici ODKB-a, ruskog vojnog saveza, zajedno sa Bjelorusijom, Jermenijom, Kirgistanom, Kazahstanom i Tadžikistanom. Na sjednici su se zahvalili ruskoj vojsci na dezinfekciji protiv koronavirusa koju su proveli početkom prošle godine u Srbiji, a koju su onda preko Milorada Dodika prebacili i u BiH.

Aleksandar Vučić je posjetio Vladimira Putina u junu 2020, a Srbiju su posjetili Sergej Lavrov (ministar spoljnih poslova) u decembru i Sergej Šojga (ministar odbrane) u februaru 2020.

Dva “sveta“

I svi drugi stubovi “dva sveta” su zadnjih godinu dana bili aktivni kroz zajednički nastup Ruske Federacije i Srbije prema regionu što ilustrira i istup ruskog ambasadora u Beogradu, Aleksandra Bocan-Harčenka, od prije nekoliko dana, koji se u Srbiji zalaže i za prava Hrvata u – BiH, a uz to ne želi novog visokog predstavnika u BiH jer smatra da se preko njega ugrožava – Republika Srpska. Politike “dva sveta” – miješanje u unutrašnje stvari BiH, Crne Gore, Kosova i Sjeverne Makedonije, osporavanje i zaustavljanje evro-atlanskih integracija i povezivanje “srpskog sveta”, u interesu su Srbije i Ruske Federacije.

Saradnja Ruske Federacije i Srbije na kulturno-ekonomsko-vjerskom planu ostvaruje se kroz cijelu mrežu zajedničkih “projekata“ koji se realiziraju preko društvenih mreža, medija, udruženja, akademske zajednice, Crkve… Zajedničkim filmovima “Balkanska međa” i “Hotel Beograd”, Rusija i Srbija 24. maja zajedno obilježavaju Dan slovenskog pisma (ćirilice) i kulture.

Godine 2020. Rusija je ratifikovala Sporazum o zoni slobodne trgovine između Srbije i Evroazijske ekonomske unije. Krajem decembra prošle godine počelo je snabdijevanje Srbije ruskim prirodnim gasom koji se isporučuje preko gasovoda “Sjeverni tok 2“, a ključni igrači dopreme i prerade su NIS, Gazprom i Lukoil.

Ruske željeznice su nastavile s izgradnjom pruge Beograd-Novi Sad za šta Srbija koristi sredstva ruskog kredita u iznosu od 800 miliona dolara i 172,5 miliona eura.

Srpska pravoslavna crkva ima zajednički nastup s Ruskom pravoslavnom crkvom u pogledu pravoslavne crkve u Ukrajini, ali i zajednicki nastup oko dešavanja u Crnoj Gori.

Zaista, dug je spisak zajedničkih akcija ruskog i srpskog svijeta u vrijeme korone, sve do usvajanja planova za proizvodnju ruske vakcine Spunjik V u Srbiji koju ni sam Putin ne želi da primi (odgodio je to do jeseni), Dodik će sačekati “sljedeću isporuku“, a i Vučić svoju vakcinaciju odlaže.

Dvostruka igra Moskve

Međutim, uz svo ovo približavanje “svog“ svijeta Rusiji, Vučić je stalno imao dvostruku politiku od strane Ruske Federacije koja je istovremeno igrala i sa drugim agentima u regionu, odnosno “srpskom svetu”. Dodik i aktuelna vlast u Crnoj Gori (uz Vučića) imaju još jednog “poslodavca”, a to je Rusija. Nesumnjivo da Vučiću smeta takvo djelovanje Ruske Federacije i evidentno je da su već duže i Dodik i novo rukovodstvo u Crnoj Gori na udaru Vučića zbog njihovog vezivanja za Moskvu, ali i zato što su ga počeli onemogućavati da kontrolira “celi srpski svet”. No, Dodik i crnogorski igrači su dodatno ojačali podrškom koju im daju pojedine vladike SPC i oni koji imaju pravo glasa na predstojećem izboru za novog patrijarha.

Smrti Amfilohija i Irineja dodatno su zakomplicirale Vučićevu poziciju u srpskom svetu i kod Ruske Federacije, jer pojedinci aktivno rade da 18. februara izaberu svog patrijarha. Smrt Irineja potencijalna je (politička) “smrt” Vučića, jer ukoliko ne uspije nametnuti svog patrijarha samo je pitanje vremena kad će nestati s političke scene. Ne treba zaboraviti da je upravo Amfilohije Vučića nazvao izdajnikom, a Dodikova akvizicija Grigorija pokazuje da je među najaktivnijima po pitanju izbora novog patrijarha, a protiv Vučića.

U slučaju Vučićevog poraza u SPC Ivica Dacić se pominje kao idealno rješenje i za SPC i za Rusiju, što za ostatak regiona suštinski ništa ne mijenja, osim što će Rusija umjesto preko Vučića, sa Dačićem i SPC imati potpunu kontrolu svih procesa u srpskom svetu, odnosno umjesto zajednicke kontrole Srbije i Ruske Federacije, kontrola u perspektivi bila bi isključivo ruska, što uopće i ne predstavlja neku novinu. Jer, Vučić je također upravo na toj matrici a njegova politika zamrzutog konflikta može već sutra biti politika “odmrznutog konflikta”, zajedno sa Rusijom.

Treba li podsjećati da se “srpski svet”, prioritetno preko Vučića, uvukao u bliske odnose s Ruskom Federacijom, a sada taj “srpski svet”, ili preciznije dio tog “sveta”, želi da se otarasi Vučića kako bi imao jednu komandu i direktnu vezu s Ruskom Federacijom što bi im omogućila SPC, odnosno (njihov) novi patrijarh.

Računica je vrlo jasna: dio “srpskog sveta” i dio SPC, zajedno sa Rusijom, žele opciju srpskog sveta bez Vučića koji je to sve i osmislio i krenuo u realizaciju. Na šta je sve spreman Vučić kako bi zadržao sadašnju poziciju u “srpskom svetu“, a na šta negova opozicija vidjet će se vrlo brzo nakon izbora novog patrijarha.

Vučićev “srpski svet“ i Zapad

Vučić, kao zamišljeni lider, glavni je pregovarač u ime srpskog sveta, kao što je to nekad bio Slobodan Milošević u ime velike Srbije. Igrajući dvostruko potpisao je sve moguće sporazume u vezi sa Kosovom dodvoravajući se Zapadu, istovremeno radeći sve suprotno od potpisanog uz traženje podrške od Rusije i Kine, što je redovno i dobijao. No, u tim svojim kombinatorikama se prekombinirao kada je dobio priznanje Kosova od strane Izraela zbog čega je njegova politika približavanja jevrejskom svijetu na račun Kosova, Hrvatske i BiH, doživjela krah i postala ključni argument među vladikama SPC-a da zato treba osujetiti izbor Vučićevog patrijarha a njega skloniti s političke scene.

U svemu tome veliki (politički) odjek su imale i brojne kritike, a zatim i eliminacija film “Dara u Jasenovcu” u utrci za Oskara, jer su najvažniji američki filmski kritičari film o Jasenovcu ocijenili kao propagandni i lažan, što je “srpskom svetu“ pod palicom Vučića još jedan klasični nokaut pred izbor patrijarha. Ovim je i jedan od važnijih stubova djelovanja “srpskog sveta“ – kultura, doživjela neviđenu sramotu ismijavanjem Vučićevog filma o logoru Jasenovac u srcu SAD-a, pogotovo imajući u vidu da je film bh. redateljice Jasmile Žbanić o genocidu o Srebrenici “Quo vadis, Aida“ ušao u uži izbor za Oskara. Vučić “spašava“ kulturu odlikovanjima koja je spremio za Dan državnosti Srbije, gdje će uz brojne zaslužne, od Rusije, preko Grčke do Kipra, odlikovati i reditelja i scenaristkinju propalog (propagandnog) filma o Jasenovcu.

Poraz sa Izraelom je opasan poraz za Vučića i njegov srpski svijet u vrijeme korone, no nije i jedini. Novi poraz njegove vanjske politike je uslijedio nakon posjete Francuskoj kada je upoznat s modalitetom da Kosovo dobije mjesto u UN, a da se pri tome ne traži od Srbije da prizna Kosovo, čime se Vučiću omogućava beskonačno manipuliranje Kosovom. No, odmah je reagirao Putin poručujući Vučiću da je poštivanje rezolucija UN-a jedino rješenje za Kosovo, bez ikakvih inovativnih moduliranja s Francuzima. A onda je uslijedila i Bidenova čestitka u kojoj je napisao da mora priznati Kosovo.

“Neću da lažem narod, da govorim da je situacija laka i izigravam heroja, situacija jeste teška i biće sve teža. Kao što sam vam rekao pre tri dana, ja to vidim, ja to očekujem, vidim kako se to polako steže, zato što su njihovi međusobni sukobi u svetskim okvirima sve snažniji i sve veći, i onda mi tu plaćamo cenu“, izjavio je u svom stilu Vučić reagirajući na Bidenovu čestitku, aludirajući na “sve“, te naglašavajući “njihove sukobe” u koje je upravo on vrlo ciljano uveo Srbiju i srpski svet. Ali, “kasno Marko…“ Biden i nova administracija početak su kraja Vučićevog “srpskog sveta“.

Vučićeva politika prema “srpskom svetu” u BiH je podrivačka prema Bosni i Hercegovini, kao što je i njegova politika prema Crnoj Gori. No, to više nije dovoljno za apetite koji rastu i Dodik se definitivno “otkinuo”, ali podobro i crnogorska nova vlast koja je proizvod Amfilohija koji nije vjerovao Vučiću, i sad djeluju zajedno (protiv Vučića) za izbor novog patrijarha.

Hrvatska sa Borisom Miloševićem i Miloradom Pupovcem je izgubljena za Vučićev ”srpski svet”, jer oni su već bili na obilježavanju “Oluje”, ali i zbog činjenice da je Hrvatska ipak članica NATO i EU što je nepremostiva prepreka za Vučića sve i da hoće da zanemari dogovor Milošević-Tuđman o uspostavljanju granica. Ivan Stoilković, glavna srpska uzdanica u Sjevernoj Makedoniji najavljuje proslavu novog praznik “srpskog sveta“ na Kajmakčalanu.

Upravo izbor patrijarha se u ostatku “srpskog sveta“ doživljava kao odsutna odbrana od nove američke administracije, jer je Vučić (nakon Vašingtonskog sporazuma i niza sukoba sa SPC) očigledno izgubio povjerenje tog ostatka “srpskog sveta”. U istoj situaciji je i Dodik koji može poslužiti kao sredstvo u rušenju Vučića, ali dugoročno nije stabilni igrač Rusije, jer, ne zaboravimo, ipak je potpisao ANP a nepouzdan je igrač i jer se smatra da ga Zapad nekim ustupcima u svakom trenutku može privući na svoju stranu (što mu ne bi bilo prvi put). Može se očekivati da nova administracija počne samostalno rješavati Srbiju i “srpski svet”, ukoliko EU saveznici budu projicirali svoje političke interese u odnosu na Zapadni Balkan.

Vučićev “srpski svet“ i Kina

Potpisivanje Sveobuhvatnog sporazuma o ulaganju Evropske unije i Kine (CAI) krajem decembra prošle godine označilo je geopolitičku pobjedu KIne. Evropski parlament ne prestaje kritizirati ovaj sporazum. S tim u vezi svoje mjesto je našla i Srbija. Dvadeset šest članova Evropskog parlamenta upozorilo je 19. januara u pismu evropskom komesaru Oliveru Varhelyiu na “sve veći kineski uticaj u Srbiji i predstojeću štetu po životnu sredinu koja je nastala usled nekoliko teških industrijskih projekata kineskih kompanija u Srbiji“.

“Evropska unija sa zabrinutošću prati rastući kineski uticaj u Srbiji“, rekla je i predsjednica Evropske komisije Ursula Von der Leyen, jasno poručujući: “ Zapadni Balkan je dio Evrope, a ne stanica na novom Putu svile.”

Naravno, glavni promoter sporazuma EU s Kinom je SR Njemačka, što ne čudi s obzirom da prema tom sporazumu preko 50 odsto izvoza prema Kini pripada upravo Njemačkoj što je predmet rasprave u Evropskom parlamentu. Uz to, upravo Njemačka je sklopila sporazum sa Ruskom Federacijom oko Sjevernog toka 2.

Trampova politika je udaljila Njemačku i EU od SAD-a, što je Srbija iskoristila da se “nesmetano”, uz rusku pomoć – Ruska Federacija podržava ulazak Kine u EU, ali i na Zapadni Balkan jer time projektuje sukobe unutar EU, a usporava širenje i NATO-a i EU na Zapadni Balkan – finansijski “zakači” za Kinu. Predstoji žestoko raspetljavanje odnosa EU i SAD (Bidenova administracija se protivila trgovinskom sporazumu EU s Kinom), uključujući i G mrežu koju Kina pokušava instalirati u EU, kao uostalom u cijelom svijetu.

U 2020. godini trgovinska razmijena Srbije s Kinom je iznosila je gotovo 3,7 milijardi USD. Kina učestvuje i u gradnji metroa u Beogradu koja treba da počne krajem ove godine, a u čemu će učestvovati i francuske kompanije (posjeta Vučića Macronu je skoro u potunosti bila posvećena ekonomskim ulaganjima Francuske u Srbiju) koje su 22. januara potpisale Memorandum o razumijevanju za projekat “Beogradski metro“. Procjena je da će izgradnja beogradskog metroa koštati više od 4,4 milijarde eura.

“Srpski svet“ uz pomoć Kine i Rusije propao je projekat Beograda

Vojno ovisna o Rusiji, a finansijski i tehnološki (perspektivno) i od Kine i od Rusije, Srbija je sebe i “srpski svet” uvukla u neizvjesnu avanturu, a sve pod krinkom vojne i političke neutralnosti. Plan da se obnovi ideja velike Srbije, pod sinonimom “srpski svet”, koja bi Vučiću pomogla da vlada prioritetno i dugo, a onda da uz pomoć blefova pokuša nešto istrgovati muljajući na međunarodnom planu i u srpskom svetu (posebno oko Kosova i Republike Srpske), početak je kraja njegove i srbijanske politike (čemu su doprinjeli i smrt Irineja i pad Trumpa).

Nažalost, Vučić je u svojim “velikim planovima“ povukao za sobom sve ratne zastave i ratne luđake prvo proizvodeći, a onda i održavajući zamrznuti konflikt na Zapadnom Balkanu. Uništio je opoziciju u Srbiju, što mu i nije bilo teško, kao i skoro potpuno (uz izuzetak nekoliko pojedinaca) tzv. drugu Srbiju, uvjeren da u nedogled može voditi politiku na dvije stolice usput obmanjujući sve ratne luđake koje je okupio oko sebe i u srpskom svijetu.

Pozicionirao je Vučić Srbiju kao najveću prijetnju NATO-u na Balkanu, sada već i prijetnju novoj američkoj administraciji, zbog pretvaranja Srbije u svojevrsnu rusku bazu u regionu Europe, ali i povlačeći poteze slične sirijskom diktatoru Asadu koji je unutrašnju pobunu riješio tako što je pozvao Ruse u pomoć, koji su već imali vojnu bazu u Siriji.

“Srpski svet”, na čelu s Vučićem, u vrijeme korone je do kraja ogolio svoje pravo lice – regionalnog destabilizatora, no, po svemu sudeći destabilizacija tek slijedi nakon izbora patrijarha: prvo autohtono u srpskom svijetu, a onda opet ponovo i prema srpskom svijetu sada već od strane autohtone zapadne i američke politike koja nije dozvolila stvaranje velike Srbije, kao što neće dozvoliti stvaranje “srpskog sveta“.

Srbija je, čini se, zaboravila da je jedina držva na svijetu presuđena zbog nesprečavanja zločina genocida i država koja je sa “srpskim svetom“ mjesecima bombardovana da bi se zaustavila na putu teritorijalnih osvajanja i zločina koji su počinjeni u ime “srpskog sveta” iliti velike Srbije. Nažalost, ovakva politika Srbije ¬– Vučića, a sada već i “srpskog sveta“ koji traži novog gospodara, prijetnja je ne samo regionalnom miru.

Da li je Vučić svjestan u šta je uvukao Srbiju i cijeli region, tvrdeći da je Srbija dio nekih geostrateških interesa i igara “velikih” u kojima se on, kao neutralan, bori za svoju državu i njene najbolje interese. Najbolji interesi za Srbiju su mir, sigurnost, ekonomski oporavak, stabilnost, dobri odnosi sa susjedima, podrška “srpskom svetu” da što prije, zajedno sa Srbijom, uđe u EU, kao i da Srbija omogući BiH da uđe u NATO. I da Srbija, ako već želi biti neutralna, tu neutralnost pokaže nemješanjem u unutrašnje odnose drugih država u regionu. O nekim drugim, pozitivnim stvarima ne treba ni pisati jer su nedokučive za Srbiju, upravo zbog politika velike Srbije i srpskog svijeta. Nažalost, Srbija je problem svima u regionu, ali i sama sebi

(Avangarda)