Nedavno je grupa stranaka pokrenula inicijativu da se odrednica ‘Vojvođanin i Vojvođanka’ na popisu stanovništva u Srbiji 2022. godine klasifikuje kao posebna nacionalna pripadnost. Najkonkretnije, za tu ideju zalaže se politički savez stranaka iz Vojvodine, Vojvođanski front, a čine ga Liga socijaldemokrata Vojvodine (LSV) i Vojvođanska partija. Suštinski, ove stranke se zalažu da se Vojvodini vrati status autonomije iz vremena socijalističke Jugoslavije.

I tu ne bi trebalo biti ništa sporno iz makar tri razloga:

1. Svako ljudsko biće u demokratskom svijetu može izjašnjavati na popisu kako hoće, pa i po pitanju nacionalne pripadnosti. Pogotovo po pitanju nacionalne pripadnosti!
2. Srbija se sve ovo ratno i poratno vrijeme diči kako je baš ona od svih jugoslovenskih republika pravna nasljednica SFRJ-a, a u toj SFRJ, Vojvodina je uživala puni status autonomne pokrajine
3. Vojvođanin, Vojvođanka ne mogu ugroziti bilo koju drugu naciju, tačnije mogu ugroziti sve podjednako- i Rusine, i Ukrajince, i Slovake i Srbe, i sve one koji žive na teritoriji Vojvodine (preko 20 nacija)

Vojvođani, bijeli luk za povampirenu SANU

Da krenom od kraja i to promtnom reakcijom Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU), koja se baš na pomen Vojvođana probudila iz katatonične letargije i usplahireno se obratila urbi et orbi saopštenjem u kome stoji:

“Uvođenje odrednice ‘Vojvođanin’ u budućem popisu stanovništva u Srbiji bio opasan presedan”. Pa se dalje navodi da se Izvršni odbor SANU-a “sa čuđenjem upoznao sa idejom o uvođenju odrednice ‘Vojvođanin’ u budućem popisu”.

I na koncu poenta, bez poente:

“Ne sporeći prava svakog pojedinca da se izjašnjava kako želi, smatramo da bi formalizacija ovog predloga bila opasan presedan, ne samo sa gledišta načelnih i suštinskih razloga, već i po načinu na koji se do ovog predloga došlo”, navodi se u saopštenju Izvršnog odbora SANU-a.

Dakle, ako smo dobro shvatili, SANU ne spori bilo kom pojedincu da se izjašnjava kao Eskim, Kinez, Kelt, Romulijanac, Vulkanac, Srbin, samo ne kao Vojvođanin. Suludo zar ne?

A zašto je akademske glave toliko zasvrbilo “vojvođanstvo“?

Velikosrpska paranoja od “drobljenja nacionalnog tkiva“

Odgovor ćemo naći u Vučićevoj marionetskoj pokrainskoj vladi, koju predvodi naravno Srpska napredna stranka, a oni kažu da vojvođanska nacija jednostavno ne postoji i da je “politički konstrukt smišljen sa ciljem da se nastavi drobljenje srpskog nacionalnog tkiva”.

Aha, dakle u tom grmu leži zec ili preciznije paranoični Srbin nacionalista. Dakle, srpski nacionalisti se iz nekog samo njima znanog straha pribojavaju da će broj Vojvođana na popisu biti toliki, da će ugroziti brojnost Srba?! Kakva li je to nesigurnost u vijekovno srpsto i vlastitu nacionalnu pripadnost, kad se plaše reakcije mirnih ljudi koji žive oko njih?

Ovo nije samo retoričko pitanje, nego poprilično životno, sa tendencijom dokidanja života. Jer, neko u bliskoj budućnosti na suludoj premisi da se “drobi srpsko nacionalno tkivo“, može krenuti u prebrojavanje krvnih zrnaca Vojvođana, a svi znamo kako se to završilo u BiH ili Hrvatskoj. Sjetiti se Prijedora, Sanskog Mosta, Bihaća, Sarajeva, Vukovara, Dubrovnika, Knina, Srebrenice, Foče… široko vam krvavo polje velikosrpskog prebrojavanja krvnih zrnaca i paranoičnog straha za naciju.

Dakle, narativ po kome Vojvođani uništavaju tkivo srpstva ne samo da je bolestan rasistički predložak, nego je najopasniji virus koji sve jednako kola Zapadnim Balkanom zadnjih 100 godina.

Od svih identiteta sporan je samo vojvođanski?!

Ali, taj predložak i taj frejm, taj okvir zla nije tako uzak, i on se širi dalje, zahvata i budućnost. Po tom obrascu, pazite sad, vojvođanska nacija ne postoji, pa joj valjda ne teba dopustiti da ikad postoji u budućnosti (sic!).

Treba li uopšte ponavljati da ni srpska nacija nije postojala, da ni hrvatska nacija nije postojala, pa su se u odrđenom povijesnom momentu konstituisale na osnovu područja, jezika, inetersa… treba li uopšte podsjećati da su nacije konstrukti, da su ona imanirale biološko i da su bitno društvene forme, da su žive i fluidne. Nema jednom za svagda istih nacija, a pogotovo ne onih koje se uzdaju u eugeničke ili teorije krivi i tla! U prevodu, ako je neko etnički Srbin ili Slovak, niko i ništa ga ne smije spriječiti da se izjasni kao pripadnik vojvođanske nacije.

Evo vam primjer, zamislite dijete, koje je zbog ratova devedesetih dospjelo u Novi Sad, dijete iz kako se to rasistički kaže mješovitog braka, npr. Bošnjaka i Srpkinje i koje nije upoznalo ni jedan od tih nacionalnih, roditeljskih identiteta, osim vojvođanskog.

Ko i sa kojim pravom, tom sad odraslom čovjeku, može oduzimati njegovu Vojvodinu, njegov vojvođanski identitet, koji odlično komunicira sa zatečenim stanjem autonomne pokrajine koja se bitno-kulturološki, ekonomski i mentalitetski razlikuje od “uže Srbije“? Pomnožite to sa brojem ljudi u Vojvodini. I znate šta ćete dobri? Još mnooogo, pravih, zdravi i normalnih ljudi, koji nikome ne smetaju, koji nikome ne kradu zrak, vodu i ostale resure, nego samo pomažu svojim životom i svjedoče jednoj multikulturalnoj zajednici tako što su (između ostalog) i Vojvođani.

O identitetima, opet, iluzorno je pričati. Moderne društvene nauke su pobrojale, na desetine hiljada (dobro ste pročitali) identiteta u jednom ljudskom biću-od rodnog, klasnog, profesionalnog, afirmacijskog, esetskog, etičkog, naučnog, laičkog…, a svaki od njih ima na stotine potkategorija.

I onda je najednom problem, što neko želi da je po nacionalnosti Vojvođanin? Nije nego! E pa problem je ako vam je zemlja zasnovana na ultranacionalističkom, gotovo rasističkom principu, uzrasla na tekovinama istog tog SANU-a, koji je bio pogonsko ideološko gorivo velike Srbije, a danas srpskog sveta. Zna i ta zemlja i taj SANU da je njima srpstvo jedina ideologija i jedini identitet. Što je poražavajuće i za tu zemlju i za taj narod u trećoj deceniji 21. vijeka.

Ali, nije tu kraj ove tužne desničarske, gotovo homofobne sage, kojom se deklamacijski ukidaju identiteti i nacionalnosti. Ima tu i onaj najgori faktor licemjerja, po kome se doslovno favorizuje svaka vrsta supermacionizma, po cijenu zdrave pameti, ako ide u korist “svoje nacije“

Primjerice, ovi iz Srbije što se bore za nezavisnost RS-a, ukidali bi autonomiju, kulturni i nacionalni identitet Vojvodine! I to je državna srbijanska politika na čelu sa Vučićem SPC-om i SANU-om. Ta politika se bori za već postojeći nacionali identitet Srba u RS-u, do otcijepljenja, dakle bori se za separatizam u BiH, ali zato u svojoj zemlji, svojim građanima, Vojvođanima ne dozvoljava ni da pomisle na svoj samostalni nacionali identitet.

E zato bauk probuđenih Vojvođana i Vojvođanki kruži po srpskom svetu, jer su čuvari srpskog sveta jako dobro svjesni da će se taj njihov rigidni srpski svet srušiti kao kula od karata, ukoliko najtolerantnija regija u Srbiji progleda i počne se odistinski boriti za sebe, pa makar i nacionalnim identitetom.

(Al Jazeera, foto: privatna arhiva)