Koliko je onih u Srbiji, koji su se svakog 9. maja naježili kada se na Crvenom trgu u Moskvi na vojnoj paradi čulo glasno – „ura!“?

Da li smo se ikada upitali da li je to iskrena zahvalnost za doprinos Rusije u pobedi u Drugom svetskom ratu, ili je to poslednjih godina, pa sve do agresije na Ukrajinu, bilo divljenje velikoj moćnoj Rusiji i opčinjenost tvrdom rukom Putina? Ili je to zanesenost mnogih Rusijom kao vojnom silom koja će ponovo parirati imperijalnom Zapadu i stvoriti neki pravedniji sistem, neki novi narodni socijalizam?

Od svega po malo, opšti je utisak ako se prate mediji i izjave javnih ličnosti u Srbiji. I nisu samo levičari oni koji su čekali rusko vojno „ura!“. Srpski desničari u tom odjeku vide oslobođenje Kosova i celog „srpskog sveta“, kao revitalizaciju poražene „velike Srbije“ koju su vaskrsli upravo u Moskvi.

Srpski levičari i desničari su sve do pune Putinove agresije na Ukrajinu često bili na istoj proruskoj liniji, onoj koju je sve vreme kritikovala Latinka Perović kao istorijsku konstantu u Srbiji – antizapadnjaštvo i težnja narodnoj, kolektivnoj i konzervativnoj državi, koja odbacuje evropski individualizam.

Rusija je kroz svoju propagandu u Srbiji stvorila mit o „bratskom narodu“ i istorijskim vezama, koji je podjednako prijao uhu krajnjih desničara i levičara. Moskva je i posle raspada SSSR, a posebno od 2000-tih godina temeljno krala istoriju i radila na falsifikaciji, oblikovanju činjenica, koje bi išle u njenu korist. U Srbiji posebno prikrivajući činjenice da su u sovjetskoj armiji služili i drugi narodi (Belorusi, Tatari, Kazahi, Gruzini), a najviše Ukrajinci, koji su učestvovali u oslobođenju Beograda i borbama na prostoru bivše Jugoslavije.

Ni SFRJ, ni SSSR nisu bili isti politički režimi, iako su imali jednopartijske sisteme i ograničeni politički pluralizam. Staljinov totalitarizam odneo je milione života građana SSSR-a. Deportacije krimskih Tatara, gladomor kao genocid miliona Ukrajinaca. Nacionalisti se tu razlikuju, jer smatraju Jugoslaviju tamnicom naroda, kao i Sovjetski Savez. Ali i crveni nacionalisti u Srbiji se skrivaju iza Jugoslavije – kao jedne države za sve Srbe.

Kod srpskih levičara sve do agresije na Ukrajinu nije prepoznat imperijalistički duh Moskve, čija je direktna posledica Putin i rat u Evropi. Putina kao opštu civilizacijsku opasnost mnogi nisu prepoznali ni u Drugoj Srbiji. To je bilo najvidljivije za vreme i nakon „Revolucije dostojanstva“ 2014, kako u Ukrajini zovu „Revoluciju na Majdanu“. Liberali i levičari u Srbiji su ponavljali Putinovu već tada ratnu propagandu, da su u Kijevu dominirali ukrajinski neonacisti.

„Narandžasta revolucija“ – da, jer je 2004. pao ukrajinski Milošević, ali deset godina kasnije Majdan – ne, jer su na vlast došli „banderovski“ nacionalisti. Iako je upravo „Revolucija dostojanstva“ na Majdanu bila krvavi i glavni geopolitički prelom Ukrajine. Posebna je tema unutrašnja ideološka podela Ukrajine na žuto-plavu heterogenu i crvenu-crnu nacionalističku.

Mnogi se pitaju zašto naziv „Revolucija dostojanstva“? Zato što se ukrajinski jezik prve tri decenije, na početku nezavisnosti Ukrajine, nije govorio u institucijama, niti u prestonici Kijevu. Ista je situacija sada sa ruskom gubernijom Belorusijom. S jedne strane, ruska i (post)sovjetska elita ukrajinski jezik je smatrala „seljačkim“, nedostojnim kulture i umetnosti, a sa druge strane ukrajinskim nacionalistom i kolaboracionistom nazvan je svako ko bi tu kulturu i jezik pokušao da uzdigne na državni nivo.

Uostalom, rat u Donbasu 2014. započet je pod lažnim izgovorom da se Rusima brani da govore ruski.

Istovremeno, ruski šovinisti su tvrdili da su Ukrajinci „mlađa braća“, „malorusi“, a Putin da narod kao Ukrajinci uopšte ne postoji i da je izmišljen na Zapadu. Sa tom tezom takođe su se složili i srpski krajnji tvrdi desničari i poneki levičar.

Ideološka eklektika „i levo, i desno“ svojstvena je političkoj autokratskoj areni u Srbiji i Rusiji. Putinova Jedinstvena Rusija, kao i Vučićeva Srpska napredna stranka – upravo su takve.

Crveni desničari takođe vide neku buduću obnovu Jugoslavije, u kojoj će se ponovo svi narodi nekako okupiti i srećno živeti pod tvrdom rukom vođe, u stabilokratskom javašluku i dalje od očiju Zapada. Verovatno se zato niko u Srbiji ne buni na upravo zapadnu ideju Otvorenog Balkana, jer bi se već kokarde igrale Prleta i Tihija.

Ruska agresija na Ukrajinu ipak je donela otrežnjenje u redovima levičara. Bukvalno u jednom danu, tog 24. februara 2022. godine u Srbiji je podvučena jasna crvena linija između istinskih levičara i crvenih četnika.

U regionu bivše SFRJ levičari u ukrajinskoj borbi i odbrani od Putinovog pokušaja uništenja Ukrajine, njenog naroda i slobodnog sistema, uglavnom vide elemente jugoslovenskog NOB-a. Ali, nisu zanemarivi ni stavovi tih, koji i dalje misle da Putin radi samo isto ono što i zapadni imperijalisti u Iraku i Avganistanu.

(Autonomija)

Tekst je deo projekta “Analiza antizapadnih narativa u Srbiji” koji sprovode Nezavisno društvo novinara Vojvodine i portal Autonomija. Projekat je podržala Ambasada SAD u Srbiji.