Đorđe Balašević , muzičar uz čije su pesme odrasle mnoge generacije u bivšoj Jugoslaviji, ponovo je meta srpskih tabloida i dežurnih nacionalnih “dušebrižnika”, a povod je njegova izjava da “nije srpski, već jugoslovenski kantautor”, data uoči nedavnog koncerta u Podgorici i premijere filma „Kao rani mraz“, čiji je autor.

“Mi smo do sada napravili premijere u takozvanim glavnim gradovima bivših jugoslovenskih republika. Niko se ne usuđuje da kaže tu reč Jugoslavija. Ja sam čak negde ovde u štampi nazvan srpskim kantautorom. To je lepo, ali to je greška… Bora Čorba je srpski kantautor, ja sam jugoslovenski kantautor. Imali smo velikog uspeha u Skoplju, Ljubljani, Sarajevu, Zagrebu, Beogradu…”, rekao je Balašević, a već istog dana, pojedini mediji su počeli da prenose, najblaže rečeno, vulgarne reakcije nekih javnih ličnosti, među kojima se našla i psovka nekadašnjeg vaterpoliste i bivšeg reprezentativca Danila Ikodinovića, upućena umetniku preko društvene mreže Tviter.

Poznatom muzičaru ovo nije prvi put da postane predmet takve medijsko – društvene hajke. Isto se dogodilo i 2008. godine, kada je iskorišćena njegova stara izjava sa koncerta u Domaševcu u Hrvatskoj, gde se našalio da “peva na svom maternjem hrvatskom jeziku”, zbog čega je tada, kao i sada, postao meta nacionalističkih krugova.

Nedavno se našao i u središtu političke tragikomične situacije, u kojoj mu je Skupština opštine Bač, nakon smene vlasti najpre oduzela, a potom, pod pritiskom javnosti i vratila titulu počasnog građanina, koju mu je dodelila prethodna uprava Bača.

Na poslednja javna vređanja, Balašević nije reagovao, što nije činio ni ranije kada bi mu se, uz prateće uvrede, ime našlo na stranicama “žute štampe”. Ono što je međutim radio oduvek, jeste da je na vešt i specifičan način umeo da ubaci provokaciju tamo gde se, po mišljenju poznatog rok kritičara Petra Janjatovića, “za njom javi potreba”.

Devedesetih godina je sarkastično kritikovao režim Slobodana Miloševića i rugao se nacionalistima i ksenofobima svih boja. Upravo to je velikim delom i uticalo na to da Balaševićeve izjave danas imaju snagu da podignu prašinu, smatra Janjatović, inače autor enciklopedije o ex-YU muzičkoj sceni.

“On voli da malo čačka te zagrižene… To je bilo negde najizraženije devedesetih godina, kada je tokom svojih prednovogodišnjih koncerata u Sava Centru bio veoma oštar prema Slobodanu Miloševiću, njegove ekipe i raznih tih prilično odvratnih političara SPS-a iz tog perioda. Sa te strane je, čini mi se, stekao ogroman kredit kod publike koji, očigledno, važi i danas”, rekao je Janjatović.

Nacionalisti vole jednostavne situacije

Reakcije na koje je naišla poslednja Balaševićeva izjava, nisu iznenađenje za Miljenka Jergovića, istaknutog hrvatskog književnika čija je česta tema život u Jugoslaviji i njen kasniji raspad. Potreba da se briše sećanje na jugoslovenstvo i period pre krvavih devedesetih, “zajedničko je svim balkanskim nacionalistima”, ukazuje ovaj pisac.

“To je, čini mi se, u temelju svakog balkanskog, a možda i svakog nacionalizma uopće – da se moraju poništit sjećanja da bi se nacionalistička matrica uopće mogla i konstituirat. Jer, ako se vi nečega sjećate, vi nemate načina da budete nacionalist na način današnjih velikih Srba i Hrvata. Ukoliko se nečeg sjećate, vaša situacija postaje vrlo kompleksna i vrlo komplicirana, a nacionalisti vole jednostavne situacije”, ocenio je Jergović

Koliko god poslednja izjava Đorđa Balaševića iznervirala ovdašnje nacionaliste, ona je, zapravo, istinita. Ovaj umetnik je svoju karijeru izgradio na tlu cele bivše Jugoslavije i njegova publika je u svim državama koje su nastale njenim raspadom, podsećaju naši sagovornici.

“To gde smo rođeni je veoma bitno, ali je prostor u kome smo odrastali i formirali se, čini mi se presudan. A nekako za Balaševića funkcioniše taj toliko prokazani jugoslovenski prostor, jer je on, u krajnjoj liniji, i svih onih devedesetih godina imao tinjajuću karijeru u zemljama koje su bile zahvaćene ratom. I čim su se strasti, one najgore, malo smirile, on je nastavio da funkcioniše na tom prostoru za koji danas kažu region, a neki od nas još uvek kažemo jugoslovenski”, kaže Petar Janjatović.

“Balašević zna na kojem je prostoru, među kojim svijetom i po koju cijenu stvorio svoju karijeru i stvorio svoju, da se tako izrazim, zvjezdanu karizmu. Moram priznat da je jako lijepo što on to ni danas ne zaboravlja. To je važno, jer takvi iskazi jednostavno potvrđuju da naše sjećanje, naše pamćenje još uvijek nešto vrijede, da nismo maloumni ako se sjećamo onoga što se događalo prije devedesete ili devedeset prve godine”, smatra Miljenko Jergović

Reči naših sagovornika možda najbolje ilustruje činjenica da je koncert Đorđa Balaševića u Podgorici, održan nekoliko dana nakon izjave koju su pojedinci označili kao spornu, bio prepun i praćen ovacijama publike, baš kao i godinama unazad u Beogradu, Skoplju, Ljubljani, Sarajevu, Zagrebu…

(Slobodna Evropa)