Dopisni član Bosanske akademije nauka i umjetnosti „Kulin ban“ Nenad Čanak izjavio je danas da po nacionalnosti nije moguće biti Srbin, Hrvat ili Bošnjak, već se to može biti samo po narodnosti.

“Nije moguće po nacionalnosti biti Srbin ili Hrvat i Bošnjak. To se može biti po narodnosti. Po nacionalnosti se može biti Srbijanac, Hrvaćanin, Bosanac ili kako već ko po državi naziva svoju naciju. Dakle, bez jasnog razdvajanja pojma narodnost i nacionalnost, područje za političku manipulaciju ostaje beskrajno i uvek u pravcu ugrožavanja ljudskih prava”, rekao je Čanak u okviru Međunarodne naučne konferencije „Narod, nacija i religija u savremenom svetu i Bosni i Hercegovini“, koja se održava u Sarajevu.

Podsetio je da je izraz “Hrvaćani” bio u širokoj upotrebi u 19. veku pa je i srpski pesnik Branko Radičević u svome čuvenom “Đačkom rastanku” spominjao “Hrvaćane”, koji su “u njegovom poimanju stvari bili Srbi iz Hrvatske, dakle etnički Srbi hrvatske nacionalnosti”.

On je podsetio da se za vreme socijalističke Jugoslavije upisivala narodnost, a diskurs je bio vezan za narode i narodnosti.

“Nacije su se pojavile posle raspada Jugoslavije. A te nacije su, suštinski, pitanje zaokruživanja teritorija i one nemaju nikakve veze sa onim sa čim manipulišu, a to je ta priča o narodima”, kazao je Čanak.

Dodao je da je, za razliku od naroda, nacija politički pojam koji se odnosi na skupinu ljudi koji su organizovani pod jednom vladom i koji obično imaju definisane granice teritorija.

“Nacija može, ali ne mora nužno, uključivati jedan narod ili više različitih naroda”, naveo je Čanak.

Prema njegovim rečima, nacionalizam – za razliku od patriotizma – u sebi nosi definisanje kroz “proizvodnju zajedničkog neprijatelja” pa tako u društvima na Zapadnom Balkanu postoje definisani neprijatelji kao osnove nacionalnih identiteta.

“Parola ‘ista krv, ista sudbina’ je tragedija koja se vuče od početka civilizacije”, rekao je Čanak i dodao da je “stanje prirodnog zakona, stanje nepromenljivosti zapravo stanje koje najviše odgovara totalitarnim sistemima”.

“Dakle, priča o narodu je priča o paleopolitici, to je arhaična priča u modernim društvima”, kazao je on.

Naveo je da je reč “narod” došla od reči “roditi”, a ta reč ima veze sa rečima kao što su “rođak” i “sunarodnik”.

“Dakle, u pitanju je reč koja implicira krvno srodstvo, a ono nosi u sebi odnose koji su iracionalni i definisani primordijalnim instinktom održavanja i produžetka vrste. Deca ne biraju roditelje tajnim glasanjem između više kandidata. Roditelji su datost koja je iracionalna i ne podleže racionalnom preispitivanju. To je konačni cilj svakog totalitarnog političara”, rekao je Čanak.

On je naveo da Dejtonski mirovni sporazum iz 1995. godine kao političke konstituente uzima narode i ocenio da je zbog toga to “suštinski jedan duboko antidemokratski i anticivilizacijski dokument”.

“Anticivilizacijski zbog toga što on u svojoj suštini udara korene nemogućnosti stvaranja demokratskog društva u Bosni i Hercegovini i ne dozvoljava izlazak političke misli iz etničkih koordinata. A u etničkim koordinatama politička misao je uvek i isključivo iracionalna. U racionalnom svetu u kojem živimo, sve to izgleda kao odvraćanje pažnje od istinskih problema sa kojima se svi zajedno suočavamo”, kazao je Čanak.

Prema njegovim rečima, “jedini kvalitet” Dejtonskog sporazuma je što je “prekinuo rat ali ga nije završio, što je prekinuo ubijanje ali nije isključio mogućnost ponavljanja svih tih zala, pa nas je sve zajedno doveo u poziciju da se vraćamo na teme koje su naši preci krvavo i krvavo platili”.

Dodao je da sve hrišćanske konfesije, kao i islam, imaju zajedničko verovanje u milosrđe, ljubav, zajedničko poreklo Abrahama i naglasak na duhovnosti i etici, dok su razlike u svemu tome “izmaštane i izmišljene za političke potrebe, uglavnom pljačke i teritorijalnih proširenja”.

“Jer zašto niko ne spominje da je Hrist na svom maternjem jeziku – aramejskom – boga nazivao Elah ili Alaha? I da li je neko video bilo gde kod velikih hrišćana prikaz Device Marije bez pokrivene glave. I sada kad bih ja rekao da je Devica Marija nosila hidžab – a jeste – to bi onda bio skandal među ovim pravovernim hrišćanima koji se nisu udostojili čak ni da pročitaju Svetu knjigu. Dakle, sve ovo što nam se događa je duboka podmuklost onih koji upravljaju našim sudbinama i laži kojima se opravdavaju najrazličitija pokvarenjaštva”, ocenio je Čanak.

(Autonomija/Beta/foto: N1)