Nedavnom odlukom Skupštine Vojvodine promenjene su zvanične oznake te autonomne pokrajine, uključujući grb i zastavu. Promena je posledica dugotrajnih težnji srpskog nacionalizma da se izbori s idejom vojvođanske autonomije i posebnosti. Istovremeno, izostanak protivljenja ovoj promeni još jednom pokazuje kako liberalna opozicija nema odgovora na evro-nacionalističku politiku vladajućih naprednjaka.

Nakon jednoipogodišnjeg natezanja u toku kojeg se dogodila i promena vlasti, u vojvođanskom parlamentu je 15. septembra izglasana odluka usvajanju o tradicionalnog grba i zastave Pokrajine. Upravo se promena vlasti u Vojvodini pokazala ključnim faktorom za namicanje dvotrećinske većine potrebne za usvajanje ove odluke. Na ovogodišnjim opštim izborima Srpska napredna stranka je ubedljivo potukla konkurenciju čime je okončana šesnaestogodišnja vladavina Demokratske stranke i njenih koalicionih partnera u Vojvodini. Time je osvojen i poslednji nivo vlasti u Srbiji nad kojim SNS nije imala apsolutnu kontrolu. Prvenstveni razlog zbog kog je ovoj partiji toliko stalo da se konačno ustoliči u pokrajinskoj vlasti nije ležao u količini političke moći koja proističe iz nje, a koja je gotovo zanemariva, već u glomaznoj pokrajinskoj administraciji kojom bi se namirile ambicije i potrebe vojvođanskog odbora SNS-a. Od preuzimanja vlasti u Srbiji 2012. godine traju neprekidna nastojanja ove političke grupacije da se domogne vlasti u Vojvodini, a ta nastojanja su imala nekoliko etapa prožetih velikosrpskim nacionalističkim narativom i socijalnom demagogijom kao konstantom.

Prvi potezi nove pokrajinske vlasti obeleženi su nastojanjem za uspostavljanjem ideološke hegemonije u Vojvodini i udaraju direktno na institucije i simbole koje su prepoznali kao liberalne, građanske. Tu pre svega mislimo na čistke koje su sprovedene na Radio-televiziji Vojvodine u kojima su smenjeni ne samo urednici ove televizije, već i njeni istaknuti novinari i prezenteri koji su tokom proteklih nekoliko godina postali zaštitna lica ove televizije, izmenivši u korenu njenu prirodu i učinivši je po prvi put zaista respektabilnom televizijom koja kritički propituje društvo i koja se gleda. Za sprovođenje ovog televizijskog prevrata delegirani su stari, provereni televizijski kadrovi koji su već upravljali ovom kućom tokom devedesetih godina, kada se tadašnja TV Novi Sad izveštavanjem sa slavonskog ratišta nametnula kao “lider u regionu” tada popularnog ratno-huškačkog novinarstva. Ovim je televizija vraćena na pređašnji, negledljivi provincijski nivo u kom je obitavala tokom najvećeg dela svog postojanja.

Nakon toga, na red su došli i tzv. tradicionalni simboli. Zanimljivo je da su predlagači ovih simbola bili dva člana Odbora za ustavo-pravna pitanja Skupštine Vojvodine u njenom prethodnom sazivu, Slobodan Orlović i Branislav Ristivojević, obojica zaposleni na novosadskom Pravnom fakultetu. Ova dva nastavnika su široj javnosti poznata po učešću na seriji tribina pod nazivom “Oslobodite Šešelja” koje je novosadski odbor Srpske radikalne stranke organizovao tokom boravka svog lidera u pritvoru Haškog tribunala za ratne zločine. Ristivojević je i funkcioner ekstremno desničarske Demokratske stranke Srbije. Na ovom fakultetu, koji se pokazao kao veliki generator ultradesničarske ideologije i kadrova nacionalističkih partija, Šešelj je održao jedan od prvih javnih nastupa nakon što je pušten iz pritvora. Rukovodstvo Pravnog fakulteta se vrlo jasno odredilo po ovom pitanju baš pred donošenje odluke o tradicionalnim simbolima, kada je zastavu koju su predložili njeni nastavnici istaklo na svojoj zgradi još pre nego što je ova odluka i usvojena u Skupštini Vojvodine.

U potrazi za tradicijom

Što se tiče samih “tradicionalnih simbola”, stručna javnost je bila podeljena u skladu sa vlastitim svetonazorom. No, ono što je izvesno je da se i u ovom slučaju postupilo po već mnogo puta na prostoru bivše Jugoslavije viđenom scenariju “izmišljanja tradicije”. Činjenica je da su predloženi simboli korišćeni tokom borbe srpskog naroda u Vojvodini za autonomiju u okviru Habzburške monarhije u revolucionarnom razdoblju 1848. godine. Predloženi tradicionalni grb, međutim, predstavlja grb Kneževine Srbije u periodu 1839-1882. Jedini zvanični grb Vojvodine u prošlosti je bio onaj Vojvodstva Srbije i Tamiškog Banata koje je egzistiralo od 1849. do 1860. godine, u okviru kog je dominirao crni habzburški orao, čime je oslikano tadašnje državno uređenje na teritoriji Vojvodine. Može se, dakle, reći da je pri odabiru tradicionalnih simbola Vojvodine prevladala želja predlagača da se Vojvodina i simbolički konstituiše kao srpska teritorija, bez obzira na njezinu stvarnu heraldičku istoriju.

U samom parlamentu odluka je prošla vrlo glatko sa 90 glasova za, 6 protiv i 13 uzdržanih. Za usvajanje tradicionalnih simbola glasali su predstavnici vladajuće koalicije u koju su okupljene Srpska napredna stranka, Socijalistička partija Srbije i Savez vojvođanskih Mađara, kao i opoziciona Srpska radikalna stranka. Predsednik vojvođanskog parlamenta i lider Saveza vojvođanskih Mađara je odluku svoje partije da glasa za usvajanje obrazložio navevši da je činjenično stanje da Srbi čine oko 70% populacije Vojvodine, te da zbog toga imaju pravo na ovakve simbole. Nekada daleko liberalniji Savez vojvođanskih Mađara proteklih nekoliko godina se pozicionira sve desnije na političkom spektru, što se može pripisati i krajnje desnoj političkoj klimi u samoj Mađarskoj. SVM je u poslednjem izbornom ciklusu u obe države nastupao gotovo kao vojvođanska ispostava ultrakonzervativne partije Fidesz mađarskog premijera Viktora Orbana. Treba istaći i da je vladajuća SNS praktično od samog osnivanja u izrazito prijateljskim odnosima sa Fideszom, te i u toj činjenici treba tražiti osnove današnje koalicije SNS-a i SVM-a.

Demokratska stranka je po ovom pitanju ostala uzdržana, čime je još jednom demonstrirala odsustvo jasnog političkog opredeljenja po bilo kom društvenom pitanju. Sunovrat ove partije traje još od gubitka vlasti na nivou Srbije 2012. godine i njegov kraj se ne nazire, posebno ako se uzme u obzir da ova politička grupacija u ideološkom smislu ne može da ponudi ništa suštinski različito od vladajuće partije. Vojvodina je tradicionalno predstavljala ubedljivo najjače uporište Demokratske stranke, međutim, čini se da je politika zanemarivanja Vojvodine od strane partijske centrale u Beogradu u kombinaciji sa furioznim političkim momentumom koji još uvek poseduje SNS, rezultirala time da se vojvođanska baza ove stranke rapidno smanjila. Sa druge strane, poslanici Lige socijaldemokrata Vojvodine glasali su protiv, ali uzme li se u obzir da je ova partija u pokrajinskom parlamentu zastupljena sa 9 poslanika, te da je svega 6 narodnih predstavnika glasalo protiv ove odluke, postaje jasno da Liga nije uspela da privoli ni sve svoje predstavnike na jedinstven istup po ovom pitanju.

Propast autonomaša

Posebno licemerje ove partije iskazano je time što zajedno sa SNS i SPS čine vlast u Novom Sadu. Ova najjača vojvođanska autonomaška partija je sav ugled stečen tokom ratnih godina kada se dosledno protivila velikosrpskoj nacionalističkoj politici, prosula nakon pada Miloševića 2000. godine. Od tada je LSV predstavljala konstantnog partnera Demokratske stranke na različitim nivoima vlasti, permanentno praveći kompromise sa njenom, u osnovi, radikalno centralističkom politikom koja je u velikoj meri bila ponižavajuća za Vojvodinu. Dodamo li ovome estradizaciju neprikosnovenog lidera LSV, Nenada Čanka, stiče se utisak da se ova partija tokom godina profilisala u “autonomaše po meri Beograda”. Čini se i da je njena potonja odluka da uđe u koalicionu vlast u Novom Sadu sa svojim nekadašnjim najljućim političkim protivnicima istrgla i poslednju kartu političke doslednosti kojom je Liga neprestano igrala kod autonomistički opredeljenih građana Vojvodine.

Što se tiče same Srpske napredne stranke, njen vojvođanski odbor svakako predstavlja njenu originalnu, izvornu radikalsku verziju, kako po politici koju vodi, tako i po samim ljudima koji vode ovaj odbor. Čitava vodeća nomenklatura vojvođanskog SNS-a oličena u pokrajinskom premijeru Igoru Miroviću, predsednici Skupštine Srbije Maji Gojković i gradonačelniku Novog Sada Milošu Vučeviću, činila je vrhušku vojvođanskog odbora profašističke Srpske radikalne stranke pre raskola u ovoj stranci koji je i proizveo današnju SNS. Osim po promovisanju najprimitivnije moguće verzije srpskog nacionalizma, ova klika je posebno ostala u sećanju građanima Novog Sada po obavljanju vlasti u gradu u periodu od 2004. do 2008. godine kada je u mandatu gradonačelnice Maje Gojković izgrađena nova centralna autobuska stanica koja do danas nije dobila upotrebnu dozvolu i nikada nije korišćena, kao i po brojnim malverzacijama i aferama koje su se vezivale za tadašnjeg direktora Zavoda za izgradnju grada, a danas vojvođanskog premijera, Igora Mirovića.

Koliko god se centrala Srpske napredne stranke oličena u premijeru Vučiću na prvi pogled činila uljuđenom i evropeizovanom u odnosu na vlastitu četničku prošlost, vojvođanski odbor ove partije je tu da nas podseti da ta prošlost i dalje itekako egzistira u stranačkim strukturama. Od samog nastanka ova partija u Vojvodini vodi staru, radikalsku politiku, što je prvi put jasno stavljeno do znanja farsičnim pokušajem reprize “jogurt revolucije”[1] mitingom pod nazivom “Stop razbijanju Srbije” koji je organizovan 2013. godine sa pokušajem da se tadašnja vlast Demokratske stranke u Vojvodini privoli na raspisivanje prevremenih izbora. Već tada je bilo jasno da SNS po pitanju Vojvodine zauzima već viđenu velikosrpsku centralističku poziciju i da i na simboličkoj ravni samo reprodukuje obrasce srpskog nacionalizma iz ratnih godina. U tom smislu i odluka o usvajanju tradicionalnih simbola Vojvodine predstavlja samo neprekinutu nacionalističku agendu posrbljivanja Vojvodine sprovedenu od starih eksponenata ideologije srpskog nacionalizma.

[1] Jogurt revolucijom se nazivaju ulični protesti putem kojih je izdejstvovana smena rukovodstva SAP Vojvodine 1988. godine posle čega je Milošević osvojio vlast u Vojvodini 

(Bilten)