Odbornička grupa Saveza vojvođanskih Mađara danas će u Skupštini grada, prema najavama, inicirati donošenje odluke kojom bi trebalo biti zaustavljeno uništavanje istorijskog jezgra Subotice, stavljanjem van snage svih dokumenata koji omogućavaju radikalnu promenu tog dela grada.

SVM je u saopštenju za javnost prošle nedelje naveo da se pojedine građevine, koje su od velikog istorijskog značaja za grad (misleći pri tom na zgrade u Petefi Šandora pod brojevima 3 i 5), ruše “maltene krišom”.

Dakle, najjača vladajuća stranka u Subotici zatražila je sama od sebe, ali i od svojih koalicionih partnera iz redova Srpske napredne stranke i nebrojenih sitnih privezaka, da zaustavi rušenje grada kojim rukovodi sa dve najbitne pozicije vlasti: gradonačelnika i direktora Direkcije za izgradnju Grada.

Tako je SVM u amneziji, privremenoj ili trajnoj, nekadašnji glavni predvodnik rušenja najstrožeg centra grada, preko noći od rušitelja postao najveći zaštitar gradskog jezgra.

Kako drugačije objasniti da su zaboravili da je upravo “njihov” Sekretarijat za građevinarstvo u Gradskoj upravi doneo odluku o davanju saglasnosti za rušenje kuća u čiju zaštitu su sada, sa malo većim zakašnjenjem, hrabro pohrlili.

U Međuopštinskom zavodu za zaštitu spomenika kulture tvrde da se za rušenje odavno znalo i da oronule kuće nemaju spomeničnu vrednost. Sa takvim planovima bio je upoznat i Savez vojvođanskih Mađara, koji je tada, isto kao i sada, participirao u vlasti.

Očito se SVM ne seća najjasnije ni toga da je 2007. godine bio najglasniji u gradskoj skupštini, kada se svim srcem zalagao za rušenje do temelja zgrade Narodnog pozorišta, najstarijeg teatra u Srbiji. Podršku za takvu odluku dobio je od tadašnjeg koalicionog partnera DS-a.

Baš zato je jako zanimljiva ova naprasna i na prvi pogled ničim izazvana zainteresovanost SVM-a za kulturno-istorijsko nasleđe Subotice, a da ranije nikada nije postojala. Naprotiv. To se pokazalo i za vreme rušenja Hajzlerovog kupatila u Petra Drapšina, pet kuća u ulici Pap Pala, Rajhlove kuće u Vase Stajića, sve za vreme zajedničke vladavine sa DS-om, a na osnovu Generalnog plana usvojenog 2006, kada je gradonačelnik Subotice bio Geza Kučera, pogodićete – iz redova Saveza vojvođanskih Mađara. Crnom nizu uspešno uništenog urbanog jezgra iz ovog perioda svakako treba dodati i Zelenu fontanu koju su, da prostite, zajednički sjebali SVM i DS neadekvantnim načinom održavanja.

Kadrovi SVM-a i danas su na rukovodećim pozicijama, i to u Zavodu za urbanizam i Direkciji za izgradnju Subotice. Zato tragikomično zvuči prošlonedelja prozivka predsednika Gradskog odbora SVM-a Tivadara Bunforda, koji od vlastitih kadrova traži da javno objasne šta se to dešava sa gradom. Prvo, zar visoki funkcioner jedne stranke ne zna šta mu rade niži funkcioneri i kakvu politiku sprovode u delo? Drugo, zar olako zaboravlja da su takvoj sudbini grada i sami najviše kumovali?

Odjednom su postali važni Terlei i Budai, nekadašnji vlasnici zdanja pod rednim brojevima 3 i 5, pa su ove kuće postale od strateške važnosti za opstanak graditeljskog nasleđa, dok je zgrada Narodnog pozorišta izgrađena 1854. godine, uprkos peticiji 5.000 građana i apelu zaštitara i međunarodnih institucija protiv rušenja, jednostavno sravnjena sa zemljom.

Ono što, međutim, ljuti mnogo više, zapravo je skriveni motiv ove naprasno probuđene savesti za očuvanje istorijskog jezgra Subotice, a to je ideja Saveza vojvođanskih Mađara na čelu sa Pastor familijom, da se na ovakav način pokuša obračunati sa neposlušnim gradonačelnikom Subotice Jeneom Maglaijem koji, eto, predstavlja i jednog od osnivača zlokobne disidentske organizacije Mađarski pokret. Možda sa ovom graditeljskom inicijativom neke veze ima i nedavna izjava Ištvana Pastora da pojedinci ne mogu jednom stražnjicom sedeti na dve stolice?  

Umesto da ga jesnostavn smene ako im već toliko smeta, Pastor&co. se jednim neshvatljivim i neinteligentnim saopštenjem za javnost pokušavaju obračunavati sa neistomišljenicima iz vlastitih redova, kako bi u očima mađarske javnosti zadržali nekakav autoritet i kredibilitet ozbiljne i dušebrižne stranke, pokazali ko je glavni, te se tako održali na vlasti.

Da li će najavljena inicijativa u gradskoj skupštini i pozivanje Mađarskog nacionalnog saveta da se sa svoje strane, a u skladu s nadležnostima, uključi aktivnije u čitavu papazjaniju oko navodne brige za graditeljsko nasleđe Subotice, zapravo predstavljati i svojevrsno prebrojavanje podobnih i nepodobnih članova SVM-a, možda saznamo danas.

Ali, prvo da se pozabavimo budžetom i otkrijemo zašto je Grad platio ove godine Evropskoj banci za obnovu i razvoj (EBRD) više od 160.000 evra na ime „penala“ zbog nepovučenih sredstava iz zajma za finansiranje projekta unapređenja vodnih sistema u Subotici.

(Autonomija)