Serijom tekstova pod zajedničkim nazivom Evropa u Vojvodini, Nezavisno društvo novinara Vojvodine predstavlja vam rezultate istraživanja iskustava i kapaciteta vojvođanskih lokalnih samouprava u privlačenju sredstava iz evropskih fondova. Cilj NDNV-a je da se ukaže na značaj evropskih projekata za građane Vojvodine, ali i da se naznače problemi koje naše lokalne samouprave imaju u izuzetno bitnom, ali i kompleksnom procesu kreiranja, pripreme, apliciranja i realizacije evropskih projekata.

U sremskoj opštini Pećinci, u kojoj po poslednjem popisu stanovništva živi oko 20.000 stanovnika, u periodu od 2007. do 2013. godine realizovana su dva međunarodna IPA projekta. Prema rečima rukovodioca sektora u Agenciji za razvoj opštine Pećinci Radivoja Miloševića, oba projekta su bila uspešna jer su podigla kvalitet života dve kategorije lokalnog stanovništa – dece sa smetnjama u razvoju i starije populacije, kroz pružanje novih socijalnih usluga.

Dnevni boravak za decu i omladinu sa smetnjama u razvoju, podržan je u okviru IPA programa sa nešto manje od 93 hiljade evra, a realizovan je od jula 2011. do jula 2013. godine. Prema rečima Radivoja Miloševića, projekat je omogućio uvođenje novih i unapređenje postojećih socijalnih usluga za decu i omladinu sa poremećajima u ponašanju kroz osnivanje Dnevnog centra. – Adaptiran je i otvoren novi dnevni centar za decu sa poremećajima u ponašanju u kom stručna lica pružaju bolju i kvalitetniju uslugu pomenutoj kategoriji lokalnog stanovništva – kazao je on.

Ovaj projekat je sproveden u četiri sremske opštine. Pored Pećinaca realizuje se i u Rumi, Irigu i Staroj Pazovi, a ukupan budžet dobijen od Evropske unije iznosi 394.481 evra. Dnevni boravak za decu sa smetnjama u razvoju u Subotištu realizovan je u okviru projekta „Razvoj i jačanje usluga lokalne zajednice za decu sa smetnjama u razvoju i njihove porodice“, kao deo EU programa „Socijalna inkluzija“, koji sprovodi i finansira Delegacija EU u partnerstvu sa Ministarstvom rada i socijalne politike, a uz podršku UNICEF-a.

Pružalac usluge Dnevnog boravka za decu sa smetnjama u razvoju je Centar za socijalni rad Pećinci. Po rečima menadžerke projekta Tamare Babić, veoma je značajno što je na ovom projektu po prvi put došlo do klasterske saradnje opština i centara za socijalni rad, čime je omogućena razmena znanja i iskustava ljudi koji rade na istim poslovima u bliskim lokalnim zajednicama.

– Ovo je prvi put da opština Pećinci pruža uslugu deci sa smetnjama u razvoju. Na ovaj način deca se deinstitucionalizuju i dobijaju priliku da se druže međusobno, a roditelji se rasterećuju od dela obaveza i omogućava im se da mogu da se zaposle i na taj način poboljšaju kvalitet života u porodici. Veoma je važno da je opština Pećinci na sebe preuzela finansiranje ove usluge nakon završetka projekta – rekla je Tamara Babić.

Pomoć starijim osobama i radno angažovanje izbeglica

Poboljšanje servisa kućne nege za starije osobe u opštini Pećinci finansirano je iz IPA programa (EuropeAid/131079/L/ACT/RS) 2009. godine. Za projekat koji je realizovan tokom 2012. godine opština Pećinci dobila je 98.033 evra.

Prema rečima Radivoja Miloševića, ovaj projekat omogućio je proširenje i unapređenje usluga socijalne zaštite za starije osobe i zapošljavanje izbeglih i interno-raseljenih lica. – Projektom smo unapredili postojeće i uveli nove socijalne usluge za pripadnike starije populacije lokalnog stanovništva kroz angažovanje geronto-domaćica koje svakodnevno brinu o potrebama korisnika obuhvaćenih projektom – rekao je Milošević.

Projekat namenjen poboljšavanju kvaliteta usluga socijalne zaštite na lokalnom nivou Evropska unija je finansirala sa 3,7 miliona evra, od čega su opštine kroz grantove dobile 2,6 miliona evra, a korisnik je bilo i Ministarstvo rada, zapošljavanja i socijalne politike. Projekat je u periodu od 2010. do 2013. sproveden u 25 lokalnih samouprava.

U okviru projekta su organizovane i specijalizovane obuke iz oblasti usluga za više od 200 interno raseljenih lica koji su obučeni za rad u centrima za pomoć porodici, centrima za dnevni boravak lica sa invaliditetom ili pri kućnoj negi starih. Više od 100 izbeglica i raseljenih dobilo je posao u okviru projekta.

Pećinci partner u još jednom međunarodnom projektu

Iako u lokalnoj Agenciji za razvoj začudo nemaju podatke o tome, prema našim informacijama opština Pećinci je od marta 2011. do marta 2012. godine bila partner i u realizaciji projekta „Opštinski kontakt-centar u Staroj Pazovi“. Projekat je sproveden u opštini Stara Pazova, a finansiran je iz evropskog programa Exchange 3 sa 143.847 evra. Evropski partner u projektu bio je grad Viljandi u Estoniji. Cilj projekta bio je uspostavljanje modernog informacionog sistema u cilju efikasnije obrade zahteva građana u Staroj Pazovi.

Radivoj Milošević je naveo i da je opština Pećinci imala nekoliko predloga projekata prekogranične saradnje sa Hrvatskom u oblasti obnovljivih izvora energije koji nisu prošli finalnu selekciju, ali su pozitivno ocenjeni koncepti projekta. – Bilo je puno kandidovanih projektnih predloga u okviru poziva, pa su evaluatori procenili koji su najuspešniji predlozi projekata u tom trenutku – rekao je Milošević.

Kao specifične probleme uočene pri realizaciji svih projekata, on je naveo analizu projektnih ideja, definisanje koji su prioriteti opštine koje bi trebalo finansirati, pronalaženje partnera iz susednih zemalja i nedovoljno razvijene stručne kapacitete za pisanje EU projekata. Prema njegovim rečima, zbog toga opština Pećinci organizuje kontinuiranu edukaciju stručnog kadra i radi na uspostavljanju bolje saradnje sa predstavnicim drugih opština i partnerstvu sa gradovima i opštinama iz inostranstva u cilju realizacije zajedničkih projekata.

Koliko je javnost upoznata s projektima i njihovim rezultatima

Na pitanje da li je javnost upoznata sa realizacijom projekata i njihovim rezultatima, Milošević je rekao da su građani Pećinaca upoznati sa svim uspešno realizovanim projektima i da je transparentnost efekata i korišćenja sredstava evropskih fondova zadovoljavajuća.

Sa druge strane, građani Pećinaca smatraju da lokalna samouprava vrlo malo ili uopšte ne koristi mogućnosti koje pruža finansijska pomoć Evropske unije, a neki od anketiranih građana nemaju stav po ovom pitanju. Sličan odgovor dali su i na pitanje da li opština Pećinci ima kvalitete da pripremi i sprovede projekte koje finansira EU. Većina njih smatra da opština uopšte nema ili poseduje slabe kapacitete za to.

Da su IPA projekti koje je opština Pećinci u prethodnom periodu sprovela vidljivi, ukazuju odgovori na pitanje u anketi koju smo sproveli, a ono glasi da li građani imaju saznanja o tome da lokalna samouprava realizuje evropske projekte. Ovo anketno pitanje potpuno je podelilo građane – od odgovora da nemaju nikakva saznanja i da nisu upućeni do toga da su apsolutno upućeni u projekte koji su realizovani u njihovoj opštini.

Primere dobre prakse kao polaznu osnovu za realizaciju budućih projekata Radivoj Milošević vidi u prethodna dva uspešno realizovana EU projekta, saradnji sa USAID i UNHCR na realizaciji nekoliko drugih projekata i dobroj međuopštinskoj saradnji u regionu Srema. On se nada da će obuka zaposlenih u Opštini Pećinci na pisanju projekata i saradnja sa gradovima u Sremu i zemljama regiona u budućnosti dati rezultat, te da će Pećinci postati vidljiviji na mapi gradova i opština koje imaju dobro razvijenu saradnju na međunarodnom planu.

Darko Šper

(Tekst je nastao kao deo projekta „Pregled, analiza i predstavljanje realizovanih projekata lokalnih samouprava na teritoriji AP Vojvodine finansiranih od strane EU u periodu 2007-2013“, koji sprovodi Nezavisno društvo novinara Vojvodine, a finansira Pokrajinski sekretarijat za međuregionalnu saradnju i lokalnu samoupravu. Sadržaj priloga je isključivo odgovornost realizatora projekta i ni na koji način ne odražava stavove i mišljenje Sekretarijata.)