Biće ovo kratak tekst, zapravo veliko pitanje – ponovimo naslov – da li bi pravoslavni Crnogorci ubuduće trebali slaviti Božić 25. decembra, kao nekad? Iza ovog pitanja krije se civilizacijsko određenje ali i važan identitetski izbor.

Do 1918. godine na kalendarima koji su bili u upotrebi u Crnoj Gori (julijanski) Božić se slavio 25. decembra. Nasilnom aneksijom od strane Srbije, nova državna tvorevina proglasila je novi kalendar (gregorijanski) pa se Božić počeo slaviti 7. januara. Tako je ostalo do danas u Crnoj Gori. Kako bi se autokefalna Crnogorska crkva o ovom pitanju opredijelila tokom 20. vijeka, teško to možemo znati budući da je ista ugašena od strane Karađorđevića. Jer, aktuelna tzv. Mitropolija „crnogorsko-primorska“ nije njena nasljednica već njena negacija sa śedištem u drugoj državi. Poznato je i da ta crkva i ta država ne priznaju nacionalni identitet Crnogoraca već svojataju cjelokupan njihov duhovni i kulturni identitet. Zato se sad s pravom može ponoviti pitanje s početka ovoga teksta i njegova naslova – Da li bi pravoslavni Crnogorci ubuduće trebali slaviti Božić 25. decembra, kao nekad?

Mislim da je to odlična tema za razmišljanje. Vraćanje na 25. decembar značio bi prije svega dokaz crnogorske privrženosti Vaseljenskoj patrijaršiji koja Božić slavi 25. decembra. Značilo bi to i raskid s izmaštanom i importovanom tradicijom koja negira crnogorsku naciju. Poučeni ruskim bratstvom, Ukrajinci su od prošle godine Božić počeli slaviti 25. decembra.

Vlado Jovanović je u svom izvrsnom tekstu o proslavi Božića 25. decembra, naveo sve pravoslave crkve koje na taj datum slave Božić, to su: Vaseljenska Majka-Crkva, Aleksandrijska patrijaršija, Antiohijska patrijaršija, Crkva Bugarske, Crkva Kipra, Crkva Rumunije, Crkva Grčke, Crkva Albanije, Crkva Čeških zemalja i Slovačke, Crkva Ukrajine.

Ako je 25. decembra Božić za tri od četiri najstarija patrijaršijska prijestola u pravoslavlju, ako je to datum koji proslavlja 10 od 15 autokefalnih crkava iz Diptiha Vaseljenske patrijaršije, postavlja se pitanje zašto bi crnogorski pravoslavci i dalje bili mimo glavnih tokova pravoslavlja?

Vrijeme je za važnu unutarcrnogorsku debatu. 

(AntenaM, foto: Freepik)