Januš Bugajski, viši saradnik Džejmstaun fondacije iz Vašingtona, ocijenio je da su predsjednički izbori u našoj zemlji važan test stabilnosti Zapadnog Balkana.

U autorskom tekstu za poznati američki politički magazin Vašington Egzaminer, Bugajski je istakao da su kandidati za predsjednika sa dijametralno suprotnim pozicijama i stavovima o budućnosti zemlje i regije.

-Dok je aktuelni pro-zapadni predsjednik i kandidat Milo Đukanović već dugo prepoznat kao neko ko podržava NATO i politiku Sjedinjenih Država, njegova dva glavna protivkandidata žele čvršće veze sa Beogradom i Moskvom. Andrija Mandić predstavlja Demokratski front, srpsku nacionalističku stranku, a Aleksa Bečić je nedavno bio predsednik parlamenta i podržavao spoljnu politiku Beograda. Obojica imaju veze sa Srpskom pravoslavnom crkvom, koja je utočite srpskog nacionalizma – istakao je Bugajski.

Kako je naveo, nakon dužeg perioda napretka u ponovnom sticanju svoje nezavisnosti, pridruživanju NATO-u i kvalifikovanju za status kandidata za Evropsku uniju, Crna Gora se sada nalazi na strateškoj raskrsnici.

-Ona je i na čelu prozapadnog poretka na Zapadnom Balkanu i istovremeno se suočava sa ozbiljnim prijetnjama svojoj nezavisnosti. Ta prijetnja dolazi prvenstveno iz dva međusobno povezana izvora: pan-srpskog nacionalizma koji je stvorila vlada u Beogradu i ruskog državnog imperijalizma koji je osmišljen da podrži Balkan protiv Zapada. I Beograd i Moskva se oslanjaju na pozamašnu srpsku populaciju, koja se procjenjuje na 30 procenata ukupnog broja, i na podjele među crnogorskim partijama da bi dobili pozicije u vladi – napominje Bugajski.

Njegova ocjena je, da je Crna Gora u posljednje tri decenije zaradila značajan politički kapital u Vašingtonu.

-Zemlja je očuvala međuetnički mir, ugostila veliki broj izbeglica iz drugih ratom razorenih postjugoslovenskih republika, ogradila se od Slobodana Miloševića i njegovog nasilnog promovisanja srpskog nacionalizma i kvalifikovala se za članstvo u NATO. Aktuelna koaliciona vlada izabrana u avgustu 2020. i kojom dominiraju probeogradski nameštenici u vladi, rasipa politički kapital Crne Gore i pretvara zemlju u propalu demokratiju slično Srbiji. Paradoksalno, koalicija koja je izabrana pod pretpostavkom da će ubrzati pristupanje Crne Gore EU i boriti se protiv korupcije povukla je zemlju u obrnutom smjeru – istakao je on.

Bugajski je posebno napomenu da, iako je vlada optužila Đukanovića i njegovu ranije vladajuću Demokratsku partiju socijalista za korupciju, i sama aktuelna vlast je duboko povezana sa srpskim i ruskim službama bezbjednosti koje finansiraju antizapadne političare.

-Probeogradska vlada izgubila je glasanje o povjerenju u parlamentu u avgustu 2022. i nema mandat da sprovodi reforme neophodne da bi se kvalifikovala za članstvo u EU. Da bi se prekinula trenutna politička blokada, Crna Gora treba da održi parlamentarne izbore nakon predsjedničkih izbora. Iako je Crna Gora članica NATO-a, politika predsjednika Srbije Aleksandra Vučića ima za cilj da potčini njen suverenitet i potčini spoljnu politiku. Projekat „Srpski svet“ koji je oživeo Vučić više ne uključuje direktan rat, etnička ubistva, masovna protjerivanja i teritorijalno zauzimanje, kao što je to bilo 1990-ih. Umjesto toga, strategija Beograda ima za cilj da podijeli i oslabi susjede i politički dominira njima – napisao je Bugajski.

Napomenuo je da su tri glavne mete srpskog mini-imperijalizma su Crna Gora, Kosovo i Bosna i Hercegovina.

-Srpski nacionalisti ne priznaju poseban nacionalni identitet i državnost Crne Gore, kao što ruski nacionalisti ne priznaju Ukrajince i Bjeloruse. Vučić planira uniju Srbije i Crne Gore, po uzoru na Putinovu težnju ka Uniji Rusije i Bjelorusije, sa Crnom Gorom kao mlađim partnerom. U takvom aranžmanu, Beograd bi pomogao u određivanju spoljne i bezbjednosne politike Crne Gore. Vašington i Brisel su pokušavali da Đukanovića stave po strani posljednjih godina, smatrajući ga predugo na funkciji, bilo kao predsjednik ili premijer. Ova uska perspektiva favorizirala je izbor anti-Đukanovićeve koalicije 2020. godine koja je generirala domaće sukobe i zamrznula neophodne pravne i ekonomske reforme. Izbor probeogradskog predsednika i odlaganje parlamentarnih izbora ohrabriće Vučićevu administraciju da progura agendu „srpskog sveta“ širom regiona – ocjena je Bugajskog.

Kako je zaključio, SAD i EU moraju biti nedvosmislene u podršci demokratskim izborima koji jačaju nezavisnost Crne Gore i koji ne pružaju nove prodore za uticaj Kremlja.

Vašington Egzaminer je magazin cijenjen primarno u konzervativnijoj američkoj političkoj publici, izlazi jednom sedmično a osnovan je 2005. godine.

(Pobjeda, foto: N1)